Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
93 
-
  система  нормативно-технических  документов, 
правил  и  других  обязательных  требований, 
условий 
и 
ограничений, 
включающая 
межгосударственные 
градостроительные 
нормативы,  межгосударственные  строительные 
нормы и правила, межгосударственные стандарты 
в  строительстве,  действующие  на  основании 
ратифицированных 
РК 
международных 
договоров на территории РК и другого государст-
ва (других государств).  
Қазақстан  Республикасы  бекiткен  халық-
аралық 
шарттар 
негiзiнде, 
Қазақстан 
Республикасының  және  басқа  мемлекеттің 
(басқа 
мемлекеттердің) 
аумағында 
қолданылатын 
мемлекетаралық 
қала 
құрылысы 
нормативтерін, 
мемлекетаралық 
құрылыс  нормалары  мен  ережелерiн  және 
құрылыстағы  мемлекетаралық  стандарттарды 
қамтитын 
нормативтiк-техникалық 
құжаттардың,  ережелердiң  және  басқа  да 
мiндеттi  талаптардың,  шарттар  мен  шектеулер 
жүйесi.  
Межгосударственные 
строительные 
нормы 
(Interstate Building regulations
) – нормативный до-
кумент  в  области  строительства,  принятый 
Межгосударственной 
научно-технической 
комиссией  по  стандартизации,  техническому 
нормированию  и  сертификации  в  строительстве 
(МНТКС) 
и 
содержащий 
обязательные 
требования.  
 
Мемлекетаралық 
құрылыс 
нормалары 
(Interstate Building regulations) 
–  стандарттау, 
техникалық  нормалау  және  сертификаттау 
жөнiндегi 
Мемлекетаралық 
ғылыми-техни-
калық  комиссия  (МҒТСК)  қабылдаған  және 
мiндеттi  талаптардан  тұратын  құрылыс  сала-
сындағы нормативтiк құжат.  
Межгосударственный 
свод 
правил 
(по 
проектированию и строительству) (Interstate Code of 
Practice) 
–  нормативный  акт,  рекомендующий 
технические решения или процедуры инженерных 
изысканий  для  строительства,  проектирования, 
строительно-монтажных  работ  и  изготовления 
строительных  изделий,  а  также  эксплуатации 
строительной 
продукции, 
и 
определяющий 
способы  достижения  ее  соответствия  обязатель-
ным  требованиям  строительных  норм,  правил  и 
стандартов. 
 
Мемлекетаралық  ережелер  жинағы  (жобалау 
және  құрылыс  бойынша) (Interstate Code of 
Practice) 
–  құрылысқа,  жобалауға,  құрылыс-
жинақтау 
жұмыстарына 
және 
құрылыс 
бұйымдарын  дайындауға,  сондай-ақ  құрылыс 
өнімдерін  пайдалануға  және  оның  құрылыс 
нормаларының, 
ережелері 
мен 
стандарттарының 
міндетті 
талаптарына 
сәйкестігіне  қол  жеткізу  тәсілдерін  анықтауға 
арналған 
техникалық 
шешімдерді 
немесе 
инженерлік 
ізденістер 
процедураларын 
ұсынатын нормативтік акт. 
 
Межферменный  этаж – 
этаж  производственного 
здания, 
расположенный 
в 
пределах 
конструктивной 
высоты 
ферм 
покрытия 
в 
одноэтажных 
зданиях 
или 
перекрытия 
в 
многоэтажных зданиях. 
 
Фермааралық 
қабат – 
бірқабатты 
ғимараттарды  жабындау  немесе  көпқабатты 
ғимараттарды 
қайта 
жабындауда 
фермалардың  құралымдық  биіктігі  шегінде 
орналасқан өндірістік ғимарат қабаты. 
Мезонин 
–  надстройка  (часто  с  балконом)  над 
средней частью жилого дома. 
 
Мезонин 
–  тұрғын  үйдің  ортаңғы  бөлігінің 
үстіне салынатын жай үсті салынымы (көбінесе 
балконмен). 
Мел – 
тонкозернистый  слабосцементированный 
мягкий  белый  известняк,  состоящий  из  мелких 
обломков 
и 
целых 
кальцитовых 
скелетов 
микроорганизмов. 
 
Бор – 
ұсақ  сынықтар  мен  микроағзалардың 
толықкальцитті  қаңқаларынан  тұратын  ұсақ 
түйіршікті аз цементтелген жұмсақ ақ әктас. 
Мелиорация
 – совокупность  организационно-
хозяйственных  и  технических  мероприятий  по 
коренному 
улучшению 
природных 
условий 
земель  путем  отвода  воды  с  переувлажненных 
земель (М. осушительная) или увлажнения земель 
(М. оросительная) с целью поддержания их благо-
приятного 
водного 
(связанного 
с 
ним 
воздушного,  теплового  и  пищевого)  режима  и 
повышения  плодородного  и  пищевого  режима, 
повышения  плодородия  почв, а также улучшения 
природной среды. 
 
Мелиорация
 – қоршаған  ортаны  сақтау, 
топырақ қыртысының құнарлылығын арттыру 
үшін,  дымқылдығы  артық  жерлерді  құрғату 
(құрғату 
М.) 
немесе 
құрғақ 
жерлерді 
суландыру  (суландыру  М.)  арқылы  және 
олардың  қолайлы  суландырылуын  (оның 
ауамен, 
жылумен 
және 
қоректенуіне 
байланысты)  қарастыру  мақсатында  жерді 
қоректендіру тәртібін, топырақ құнарлылығын 
көтеру 
және 
табиғи 
ортаны 
түпкілікті 
жақсартуда  ұйымдастыру-шаруашылық  және 
техникалық іс-шараларының жиынтығы. 
Мембрана – 
1)  закрепленная  по  контуру  тонкая 
гибкая  пленка  или  пластинка,  предназначенная 
для  разобщения  двух  полостей  с  различными 
давлениями  или  отделения  замкнутой  полости  от 
общего  объема,  для  преобразования  изменения 
давления  в  линейное  перемещение  и  наоборот  и 
т.п.; 2) мембрана  в  теории  упругости – 
закрепленная  по  контуру  бесконечно  тонкая 
 
Жарғақ – 
1)  кескіні  бойынша  әр  түрлі 
қысымдағы  екі  жолақты  біріктіруге  арналған 
немесе  тұйық  жолақты  ортақ  көлемнен  бөлу 
үшін 
қысым 
өзгерісін 
сызықтық 
орналастырудағы  қайта  жасауға  арналған 
немесе керісінше жағдайларда  бекітілген жұқа 
иілгіш  үлдір  немесе  табақша; 2) серпімділік 
теориясындағы  мембрана – кескіні  бойынша 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
94 
пластинка, 
модуль 
упругости 
которой 
в 
перпендикулярном 
поверхности 
направлении 
равен  нулю; 3) мембрана  в  строительной 
механике – упругая система, которая может быть 
использована в качестве несущей конструкции. 
бекітілген жұқалығы шектеусіз табақша, беттің 
тік  бағытындағы  серпімділік  модулі  нөлге  тең; 
3)  құрылыс  механикасындағы  мембрана – 
көтергіш құралым ретінде қолданылуы мүмкін 
серпімділік жүйе. 
Мемориальная  доска
 – плита  (чаще  всего  из 
мрамора,  гранита  и  т.  п.)  с  надписыо  или 
изображением,  увековечивающая  память  о  ком-
либо или о каком-либо событии. 
 
Мемориал тақта
 – қандай да бір оқиға немесе 
бір  кісі  туралы  естелік  бейнеленген  немесе 
жазылған  тақта  (көбінесе  мрамордан,  гра-
ниттен және т.б. жасалады). 
Мемориальный 
ансамбль
 – архитектурный 
художественный  комплекс,  воздвигнутый  в  честь 
павших 
героев, 
выдающихся 
деятелей. 
Мемориальный 
ансамбль 
объединяет 
в 
архитектурно 
организованном 
пространстве 
сооружения, 
монументальную 
скульптуру 
и 
живопись, надписи. 
 
Мемориалдық  ансамбль
 – құрбан  болған 
батырлар,  көрнекті  қайраткерлер  құрметіне 
арналған 
сәулеттік 
көркемдік 
кешен. 
Мемориалдық  ансамбль  сәулеттік  ұйымдасқан 
кеңістікте 
ғимараттарды, 
монумент 
скульптураларын, 
сурет, 
жазу 
өнерлерін 
біріктіреді. 
Менеджмент 
– 
управление 
производсвом, 
работами и услугами. 
 
Менеджмент 
-  өндірісті,  жұмыс  пен  қызметті 
басқару. 
Мензула – 
полевой чертежный столик, входящий 
в 
комплект 
для 
топографической 
съемки, 
состоящий  из  планшета,  штатива  и  скрепляющей 
их подставки. 
 
Мензула – 
құрамы  планшеттен,  штативтен 
және 
оны 
бекітетін 
тұғырдан 
тұратын 
топографиялық  түсірілімге  арналған  жинаққа 
кіретін далалық сызба үстелшесі. 
Местная  элементная  норма  расхода  цемента – 
чистый 
расход 
цемента, 
необходимый 
для 
изготовления 1 м
3
  бетона  заданного  качества,  по 
принятой  технологии,  из  материалов  усред-
ненного  фактического  качества,  применяемых  на 
данном производстве. 
 
Цемент  шығынының  жергілікті  элементтік 
нормасы – 
аталған  өндірісте  қолданылатын 
орташаландырылған 
нақты 
сапа 
материалдарынан 
қабылданған 
технология 
бойынша  тапсырылған  сападағы 1 м
3
  бетон 
дайындауға қажетті цементтің таза шығыны. 
Местное  освещение
 — освещение,  дополнительное 
к 
общему, 
создаваемое 
светильниками, 
концентрирующими 
световой 
поток 
не-
посредственно на рабочих местах. 
 
Жергілікті  жарықтандыру – 
тікелей  жұмыс 
орындарына 
шамдалдармен  
шоғырландырылған  жарық  ағынын  қосымша 
беру арқылы жарықтандыру. 
Место  стоянки  воздушного  судна 
(МС) — часть 
перрона  или  площадки  специального  назначения 
аэродрома, 
предназначенная 
для 
стоянки 
воздушного  судна  с  целью  его  обслуживания  и 
хранения. 
 
Әуе  кемесiнiң  тұратын  орны 
(ТО) – әуе 
кемесіне 
қызмет 
көрсету 
немесе 
сақтау 
мақсатында  оны  тұрақтандыруға  арналған 
перрон  бөлiгi  немесе  аэродромның  арнайы 
мақсаттағы алаңшасы.  
Металлизационное 
защитное 
покрытие 
строительных 
конструкций – 
защитное 
покрытие, 
получаемое 
путем 
напыления 
расплавленного 
металла 
на 
защищаемую 
поверхность конструкции или ее элементов. 
 
Құрылыс құралымдарының металдандырылған 
қорғаныш  жабыны – 
құралым  мен  оның 
элементтерінің 
қорғалатын 
бетіне 
балқытылған 
металды 
жалату 
жолымен 
алынған қорғаныш жабын. 
Металлические  конструкции – 
строительные 
конструкции, 
применяемые 
как 
несущие 
в 
каркасах зданий и др. инженерных сооружений, в 
большепролетных 
покрытиях, 
обшивках 
стеновых и кровельных панелей. 
 
Металл 
құралымдар – 
ғимараттардың 
көтергіш 
қаңқаларында 
және 
өзге 
де 
инженерлік  имараттарда,  аралықтары  үлкен 
жабындарда, 
қабырға 
және 
төбе 
тақталарының қаптамаларында қолданылатын 
құрылыс құралымдары. 
Металлический  мост
 – мост  с  пролетными 
строениями  преимущественно  из  углеродистой 
горячекатаной  или  низколегированной  стали  и  с 
опорами обычно из бетона и железобетона. 
 
Металл  көпір – 
көбінесе  көміртекті  ыстық 
қалпында  иленген  немесе  төмен  легирленген 
болаттан және әдетте, бетон мен темірбетоннан 
тіреуіштері  мен  аралық  құрылымдары  бар 
көпір. 
Металлопласт
 – конструкционный  материал  из 
металлического  листа  (сталь,  алюминий  и  его 
сплавы)  толщиной 0,3-1,2 мм  с  одно-  или 
двухсторонним 
полимерным 
покрытием 
толщиной 0,05-1 мм 
из 
полиолефинов, 
полиамидов и др. 
 
Металлқатпар – 
қалыңдығы 0,05-1 мм  бір 
немесе 
қос 
жақты 
полиолефиндерден, 
полиамидтерден 
полимерлі 
жабыны 
бар 
қалыңдығы 0,3-1,2 мм 
металл 
(болат, 
алюминий  және  оның  қорытпалары)  табақтан 
жасалған құралымдық материал. 
Металлополимеры, 
металлонаполненные 
пластики
 – материалы  обычно  на  основе 
термопластов,  синтетических  смол  или  каучуков, 
содержащие  металлический  наполнитель  в  виде 
порошков. 
 
Металл  полимерлер,  металмен  толтырылған 
пластиктер – 
ұнтақ 
түріндегі 
металл 
толтырғыштан  тұратын,  әдетте  термопластар, 
синтетикалық 
шайырлар 
мен 
каучуктер 
негізінде жасалған материалдар. 
Метатенк
 – сооружение  для  обезвреживания   
Метатенк
 – ауа 
жеткізбей 
жасанды 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
95 
осадков сточных вод, выделяемых а отстойниках, 
путем  их  сбраживания  без  доступа  воздуха  с 
искусственным подогревом. 
қыздырумен  ашыту  арқылы  тұндырғыштарда 
бөлінетін 
ақаба 
сулардың 
тұнбаларын 
залалсыздандыруға арналған имарат. 
Метлахские  плитки – 
устаревшее  название 
керамических плиток для полов. 
 
Метлах  тақталары – 
едендерге  арналған 
керамикалық тақталардың ескірген атауы. 
Методическое 
положение (Deemed-to-satisfy 
provision) 
–  положение,  указывающее  один  или 
несколько  способов  достижения  соответствия 
требованию 
норматива 
(направленное 
на 
достижение соответствия). 
 
Әдiстемелiк  қағида (Deemed-to-satisfy provision) 
–  нормативтердiң  талаптарына  (сәйкестiкке 
қол  жеткiзуге  бағытталған)  қол  жеткiзудiң  бiр 
немесе  бiрнеше  тәсiлдерiне  нұсқау  беретін 
қағида.  
Методы контроля неразрушающие
 – определение 
характеристик 
и 
качества 
материалов, 
основанное 
на 
зависимости 
некоторых 
физических 
величин 
(акустических, 
электрических,  механических,  магнитных  и  др. 
определенных 
свойств 
материалов) 
без 
разрушения изделия или отбора образца. 
 
Бүлдірмей тексеру әдістері
 – кейбір физикалық 
шамалардың 
(акустикалық, 
электрлік, 
механикалық, 
магниттік 
және 
т.б. 
материалдардың 
белгілі 
бір 
қасиеттерін) 
байланысына 
негізделген 
материалдардың 
сипаттамалары  мен  сапасын  бұйымдарды 
бүлдірмей немесе үлгіні іріктеумен анықтау. 
Метрополитен, 
метро 
– 
вид 
рельсового 
пассажирского  транспорта,  перспективный  в 
условиях  больших  городов  с  насыщенным 
уличным движением. 
 
Метрополитен, метро – 
көше қозғалысы тығыз 
үлкен қалалар жағдайларындағы тиімді рельсті 
жолаушылар көлігінің түрі. 
Механизация
 – замена  ручных  средств  труда 
машинами  и  механизмами  с  применением  для  их 
действия  различных  видов  энергии  в  процессах 
трудовой деятельности. 
 
Механизация – 
еңбек  әрекеті  процесінде  әр 
түрлі 
энергияны 
қолдану 
арқылы 
қол 
құралдарын 
машиналармен 
және 
механизмдермен алмастыру.  
Механизированная  автостоянка
 — автостоянка,  в 
которой  транспортировка  автомобилей  в  места 
(ячейки)  хранения  осуществляется  специальными 
механизированными  устройствами  (без  участия 
водителей). 
 
Механикаландырылған 
автотұрақ – 
автомобильдерді 
 
сақтау 
орындарына 
(ұяшықтарына) 
тасымалдау 
арнайы 
механикаландырылған 
құрылғылармен 
(жүргізушінің 
қатысуынсыз) 
жүзеге 
асырылатын автотұрақ. 
Механизированный  ручной  пожарный  инструмент 
– 
ручной  пожарный  инструмент  ударного,   
поступательно-вращательного 
и 
(или) 
вращательного  действия  с  пневмоэлектро-  или 
мотоприводом. 
 
Өртке 
қарсы 
механикаландырылған 
қол 
құралы – 
соққылы,  жүрісті-айналмалы  және 
(немесе)  айналмалы  пневмоэлектрлі  немесе 
мотожетекті өртке қарсы қол құралы. 
Механизм
 – система  тел,  предназначенная  для 
преобразования  движения  одних  твердых  тел 
(звеньев)  в  требуемые  движения  других  твердых 
тел. 
 
Механизм – 
бірыңғай  қатты  денелердің 
(буындардың)  қозғалыстарын  екінші  қатты 
денелердің  талап  етілген  қозғалыстарына 
айналдыруға арналған денелер жүйесі. 
Механика
 – наука 
о 
перемещениях 
материальных  тел  (т.е.  изменении  с  течением 
времени взаимного положения тел или их частей в 
пространстве) и взаимодействиях между ними. 
 
Механика 
– 
материалдық 
денелердің 
жылжулары  (яғни,  уақыт  ағынының  өзгеруіне 
байланысты денелер мен олардың бөліктерінің 
кеңістіктегі  өзара  орналасуының  өзгерістері) 
және 
олардың 
арасындағы 
өзара 
әрекеттестіктері туралы ғылым. 
Механика 
грунтов
 – раздел 
механики 
деформируемых  сред,  в  котором  изучаются 
напряженно-деформированные 
состояния 
грунтов, условия их прочности, влияния давления 
на 
ограждения, 
устойчивость 
грунтовых 
массивов, 
изменения 
механических 
свойств 
грунтов от внешних воздействий. 
 
Топырақ 
механикасы 
– 
топырақтардың 
кернеулі-өзгермелі 
жағдайы, 
олардың 
беріктілік  шарттары,  қысымның  шектеуге 
әсері,  топырақ  сілемдерінің  орнықтылығы, 
топырақтардың  сыртқы  әсерден  механикалық 
қасиеттерінің 
өзгеруі 
зерттелетін 
деформацияланатын 
орта 
механикасының  
бөлімі. 
Механика  сплошных  сред
 – раздел  механики,  в 
котором 
изучаются 
законы 
движения 
и 
равновесия 
газов, 
жидкостей 
плазмы 
и 
деформируемых твердых тел. 
 
Тұтас  орта  механикасы 
–  механиканың 
бөлімі, 
мұнда 
газдардың, 
плазма 
сұйықтарының 
және 
өзгеретін 
қатты 
денелердің  қозғалыс  және  тепе-теңдік  заңдары 
зерттеледі. 
Механические 
испытания
 – определение 
механических свойств материалов и изделий. 
 
Механикалық  сынақтар 
–  материалдар  мен 
бұйымдардың 
механикалық 
қасиеттерін 
анықтау. 
Механические 
свойства
 – совокупность 
показателей,  характеризующих  сопротивление 
материала  воздействиям  на  него  нагрузки,  его 
 
Механикалық 
қасиеттер 
– 
материалдың 
жүктеме  әсеріне  қарсыласуы,  осы  жағдайда 
өзгеру  қабілеттілігін,  сондай-ақ  бұзылғандағы 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
96 
способность  деформироваться  при  этом,  а  также 
особенности его поведения при разрушении. 
оның  тәртібінің  ерекшеліктерін  сипаттайтын 
көрсеткіштер жиынтығы. 
Механический  способ  световой  маскировки  -
 
состоит 
в 
закрытии 
светящихся 
объектов 
светонепроницаемыми 
материалами 
или 
конструкциями. 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: