Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
116 
Обязательное 
положение 
(требование) 
– 
положение  (норма  или  правило),  применение 
которого  обязательно  по  закону.  Примечание:  в 
соответствии  с  документами  ИСО  положение 
нормативного 
документа 
может 
быть: 
обязательным  по  общему  закону  или  в  связи  со 
ссылкой  в  регламенте;  обязательным  с  точки 
зрения достижения соответствия тому документу, 
в 
котором 
это 
положение 
содержится; 
обязательным 
в 
рамках 
выбора 
или 
дополнительно 
для 
определенных 
случаев 
(альтернативное требование). 
 
 
Міндетті  ереже  (талап) – 
қолданылуы  заң 
бойынша  міндетті  ереже (норма  немесе  ереже). 
Ескерту: 
ИСО 
құжаттарына 
сәйкес  
нормативтің  ережесі  мынадай  болуы  мүмкін: 
жалпы  заң  немесе  регламентке  сілтемеге 
байланысты  міндетті;  осы  ережені  құрайтын 
нормативке сәйкестікке жету жағынан міндетті; 
таңдау  немесе  белгілі  бір  қосымша  жағдайлар 
үшін қосымша (баламалы талап) аяда міндетті.  
Огибающая 
направляющая – 
переходные 
радиусные 
участки 
направляющих 
вспомогательных  бегунков  между  рабочей  и 
нерабочей ветвями 
 
Орай  жанаушы  бағыттағыш – 
жұмыс  істейтін 
және  жұмыс  істемейтін  тармақтар  арасындағы 
көмекші 
жүгіртпе 
бағыттағыштың 
өтпелі 
радиусы. 
Огневая  нагрузка
  (пожарная  нагрузка) – общий 
тепловой  потенциал,  учитывающий  количество 
сгораемых  материалов,  отнесенный  на 1 кв.м 
площади пола здания или сооружения. 
 
От  жүктемесі 
(өрт  жүктемесі)  -  ғимараттар 
немесе 
имараттардың 1 шаршы 
метр 
едендерінің  аудандарына  шаққандағы  жанған 
материалдар  санын  ескеретін  жалпы  жылулық 
әлеуеті. 
Огнезащита - 
снижение  пожарной  опасности 
материалов  и  конструкций  путём  специальной 
обработки. 
 
Оттан  қорғау – 
арнайы  өңдеу  жолымен 
материалдар  мен  құралымдардағы  өрт  қаупін 
азайту. 
Огнезащитное  вещество  (смесь) 
 – вещество 
(смесь), обеспечивающее огнезащиту. 
 
Оттан қорғаушы зат (қоспа) 
– оттан қорғауды 
қамтамасыз ететін зат (қоспа). 
Огнезащитная  обработка
 – нанесение  покрытия 
на  поверхность  или  глубокая  пропитка,  которая 
увеличивает предел огнестойкости конструкций и 
уменьшает предел распространения огня. 
 
Отқа  қарсы  өңдеу - 
құралымдардың  отқа 
төзімділік 
шегін 
жоғарылататын, 
отты 
таратпау  шегін  төмендететін  материалмен 
бетін жабу немесе терең сіңіру. 
Огнезащитное  изделие
  (материал,  конструкция) - 
изделие  (материал,  конструкция),  пониженная 
пожарная 
опасность 
которого 
является 
результатом огнезащиты.  
 
Отқа  қарсы  бұйым 
(материал,  құралым)  – 
оттан  қорғаудың  нәтижесіне  жеткен  болып 
табылатын  төмендетілген  өрт  қаупіне  ие 
бұйым (материал, құралым).  
Огнепреграждающая  способность
 – способность 
препятствовать распространению горения. 
 
Отқа  тосқауыл  қабілеттілігі – 
жанудың 
таралуына кедергі жасау қабілеттілігі.  
Огнепреграждающее  устройство
  –устройство, 
обладающее огнепреграждающей способностью. 
 
Отқа тосқауыл құрылғы – 
отқа кедергі жасау 
қабілетіне ие құрылғы. 
Огнестойкий  асбестоцементный  плоский  лист
 – 
изделие, 
обладающее 
повышенным 
сопротивлением теплопередаче, используемое для 
защиты 
строительных 
конструкций 
от 
воздействия огня при пожаре. 
 
Отқа  төзімді  асбестоцементті  жалпақ  табақ – 
құрылыс 
құралымдарын 
өрт 
кезінде 
от 
әсерінен  қорғауға  пайдаланылатын,  жылу 
беруде жоғары кедергі келтіруге ие өнім. 
Огнестойкость
 - способность 
изделия, 
конструкции или элемента сооружения сохранять 
при  пожаре  несущую  и  огнепреграждающую 
способность,  т.е.  сопротивляться  обрушению 
(разрушению), 
прогреву 
до 
температур 
возгорания,образованию  сквозных  отверстий  и 
трещин, 
а 
также 
препятствовать 
распространению  горения  по  поверхности  или 
внутри 
изделия 
(конструкции 
сооружения). 
Время,  в  течение  которого  изделие  сохраняет 
огнестойкость 
при 
специальных 
огневых 
испытаниях, называется пределом огнестойкости. 
 
Отқа төзімділік -  
құрылыс бұйымы, құралымы 
немесе  элементінің  өрт  кезінде  көтерме  және 
отқа  бөгет  жасау  қабілеті,  яғни  опырылуға 
(бұзылуға), 
жану 
температурасына 
дейін 
қызуына,  тесік  саңылау  және  сызат  пайда 
болуына,  сондай-ақ  бұйымдардың  (имарат 
құралымдары)  іші  мен  сыртында  жанудың 
таралуына  кедергі  жасау  қабілеті.  Бұйымның 
арнайы от сынақтары кезінде отқа төзімділігін 
сақтау  уақытын  отқа  төзімділік  шегі  деп 
атайды. 
Огнетушащее  вещество 
–  вещество,  обладающее 
физико-химическими  свойствами,  позволяющими 
создать условия для прекращения горения.  
 
Өрт сөндіргіш зат – 
жануды тоқтату жағдайын 
тудырушы  физика-химиялық  қасиеттерге  ие 
зат. 
Огнетушащие  средства – 
углекислота  (диоксид 
углерода),  химические  и  воздушно-механические 
пены, 
галоидированные 
углеводороды 
(бромистый этил, фреоны), порошки, вода. 
 
Өрт  сөндіру  құралдары – 
көмір  қышқыл 
(көміртегі  диоксиді),  химиялық  және  әуе-
механикалық 
көбікшелер, 
галоидиридті 
(бромды 
этил, 
фреондар) 
көмірсутектері, 
ұнтақтар, су. 
Огнетушитель - 
переносное  или  передвижное   
Өрт  сөндіргіш - 
өрт  ошақтарын  қосымша  өрт 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
117 
устройство  для  тушения  очагов  пожара  за  счет 
выпуска запасенного огнетушащего вещества. 
сөндіргіш  заттар  шығару  есебінен  сөндіруге 
арналған 
ауыспалы 
немесе 
жылжымалы 
құрылғы. 
СО
2
-огнетушитель
 – огнетушитель  с  зарядом 
двуокиси углерода. 
 
СО
2
-өрт  сөндіргіші
 – көмір  қышқыл  газымен 
зарядталған өрт сөндіргіш. 
Огнеупорность - 
способность 
материалов 
противостоять,  не  расплавляясь,  воздействию 
высоких температур. 
 
Отқа  төзімділік – 
материалдардың  жоғары 
температура  әсеріне  балқымай  қарсы  тұра 
алуы. 
Огнеупоры - 
материалы 
и 
изделия, 
изготовляемые,  главным  образом,  на  основе 
минерального 
сырья, 
обладающие 
огнеупорностью не ниже 1580
о
 С. 
 
Отқа төзімді материалдар – 
көбінесе, 1580 
о
С-
тан төмен емес отқа төзімділікке ие минералды 
шикізат  негізінде  жасалған  материалдар  мен 
өнімдер.  
Огонь - 
процесс  горения,  характеризуемый 
выделением тепла, дыма и пламени. 
 
От - 
жылу,  түтін  және  жалын  түзілуімен 
сипатталатын жану құбылысы. 
Ограждающие 
конструкции - 
строительные 
конструкции,  составляющие  наружную  оболочку 
здания  или  разделяющие  его  на  отдельные 
помещения;  могут  одновременно  служить  и 
несущими конструкциями. 
 
Қоршау    құралымдары – 
ғимараттың  сыртқы 
қабығын  құрайтын  немесе  оны  жекелеген  үй-
жайларға  бөлетін  құрылыс  құралымдары; 
бірмезгілде  көтерме  құралымдар  қызметін  де 
атқара алады.  
Ограждающий 
вал, 
защитная 
дамба - 
регуляционное  сооружение  в  виде  насыпи, 
ограждающее  пойму  или  часть  её  от  затопления 
высокими водами (половодными и паводковыми). 
 
Қоршау  белдігі,  қорғаныш  бөгет - 
  жайылма 
немесе  оның  бөліктерін  жоғары  су  басуынан 
(су  тасуы  мен  тасқын  су)  қорғайтын  үйінді 
түріндегі реттеуші имарат. 
Ограждение 
защитное 
- 
устройство, 
препятствующее 
непреднамеренному 
доступу 
людей 
в 
зону 
действия 
опасного 
производственного 
фактора, 
а 
также 
предназначенного для изоляции соответствующих 
рабочих мест от доступа посторонних лиц. 
 
Қорғаныш  қоршау 
-  адамдардың  қауіпті 
өндірістік  факторлар  әсер  ететін  аймаққа 
кіруіне,  сондай-ақ  тиісті  жұмыс  орындарына 
бөтен адамдардың енуіне күні бұрын тосқауыл 
жасауға арналған құрылғы. 
Ограждение 
сигнальное - 
устройство, 
предназначенное 
для 
предупреждения 
о 
потенциальной  производственной  опасности  и 
обозначения зон ограниченного доступа. 
 
Белгілік  қоршаулар 
-  әлеуетті  өндірістік 
қауіптерді  ескертуге  және  кіру  шектелген 
аймақты белгілеуге арналған құрылғы. 
Огрунтовка - 
процесс  подготовки  очищенной  и 
обезжиренной  поверхности  под  окраску  путем 
предварительного нанесения красящих составов с 
целью  выравнивания  и  уменьшения  пористости 
поверхности, улучшения сцепления с окрасочным 
слоем и уменьшения общего расхода красителя. 
 
Төсеніш  салу 
-  бояудың  жалпы  шығынын 
азайту  және  беттің  саңылаулығын  кемітіп 
бояулық 
қабатының 
жақсы 
жағылуын 
қамтамасыз 
ету 
мақсатында 
тазартылған 
беттерге  алдын  ала  бояулық  құрамдарды  жағу 
тәсілімен дайындау процесі. 
Одежда  дорожная  (одежда  аэродромная) – 
однослойная  или  многослойная  конструкция, 
воспринимающая  нагрузку  от  транспортных 
средств и передающая ее в рассредоточенном виде 
на  землянное  полотно  и  грунтовое  основание, 
состоящая 
из 
покрытия, 
основания 
и 
дополнительных 
слоев 
(подстилающего, 
морозозащитного, 
дренирующего, 
выравнивающего и др.) в зависимости от местных 
условий. 
 
Жол  төсемесі    (аэродромдық  төсеме) - 
көлік 
құралдарынан  жүктемелерді  қабылдап  және 
оны 
жергілікті 
жағдайларға 
байланысты 
жабыннан,  табаннан,  қосымша  қабаттардан 
тұратын (астына төсеу, аязға беріктік, құрғату, 
тегістеу  және  т.б.)  топырақтың  негізіне  және 
жер  төсеміне  бөлінген  түрде  беретін  бір 
қатарлы немесе көп қатарлы құралым. 
Одноковшовый экскаватор –
самоходная машина 
цикличного действия с рабочими органами в виде 
ковша  или  другого  сменного  оборудования.  В 
зависимости  от  назначения  и  вида  выполняемых 
работ 
одноковшовые 
экскаваторы 
подразделяются  на  универсальные  (главным 
образом  для  производства  строительных  и 
землеройных  работ),  карьерные,  вскрышные  и 
торфяные, подземные и плавучие, шагающие и др. 
 
Бір шөмішті экскаватор – 
шөміш немесе басқа 
айырбастаушы 
жабдық 
түріндегі 
жұмыс 
органдары  бар  циклдік  қимылды,  өзі  жүретін 
машина. Қолданылуы мен орындайтын жұмыс 
түрлеріне 
байланысты 
бір 
шөмішті 
экскаваторлар  әмбебап  (ең  бастысы,  құрылыс 
және  жер  қазу  жұмыстары  өндірісі  үшін) 
карьерлік, төбелік және торфтық, жерастылық, 
жүзетін, адымдайтын және т.б. болып бөлінеді. 
Однополюсное  прикосновение - 
  прикосновение  к 
полюсу  электроустановки,  находящейся  под 
напряжением. 
 
Бір  полюсті  жанасу – 
кернеуде  тұрған  электр 
қондырғының полюсіне жанасу. 
Одноприводной эскалатор - 
эскалатор, у которого 
рабочие механизмы приводятся в действие одним 
валом. 
 
Бір  жетекті    эскалатор 
–  жұмыс  механизмдері 
бір  жетекті  біліктен  қозғалысқа  қосылатын 
эскалатор.                                                        
Односкоростной  эскалатор - 
эскалатор,  имеющий   
Бір  жылдамдықты  эскалатор 
-  бір  пайдалану 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
118 
одну эксплуатационную скорость. 
жылдамдығы бар эскалатор. 
Однофазное  прикосновение - 
прикосновение  к 
одной  фазе  электроустановки,  находящейся  под 
напряжением. 
 
Бір фазалық жанасу – 
кернеуде тұрған электр 
қондырғының бір фазаға жанасуы. 
Одобрение - 
подтверждение, 
сделанное 
заказчиком  или  подрядчиком  в  письменной 
форме тех или иных действий, мероприятий и т.д. 
 
Құптау – 
тапсырыс беруші немесе мердігердің 
іс-шаралар мен т.с.с басқа әрекеттерді жазбаша 
түрде растауы. 
Ожидаемые  сдвижения  и  деформации - 
величины 
сдвижений  и  деформаций,  определяемые  в 
условиях,  когда  имеются  календарные  планы 
развития  горных  работ  и  известны  необходимые 
для расчетов исходные данные. 
 
Күтілетін  ысырулар  мен  деформациялар – 
тау 
жұмыстары  дамуының  күнтізбелік  жоспары 
бар  және  қажетті  негізгі  дерек  есептеулері 
белгілі  жағдайда  анықталатын  ысыру  мен 
деформациялар шамасы. 
Окорка 
древесины - 
очистка 
от 
коры 
необработанных лесоматериалов. 
 
Ағаш 
қабығы - 
өңделмеген 
орман 
материалдарының ағаш қабығынан тазалануы. 
Окрасочный агрегат, пневмоокрасочная установка 
-
комплект 
машин 
и 
оборудований 
для 
окрашивания  поверхностей  лакоокрасочными 
материалами,  подаваемыми  сжатым  воздухом  в 
пистолет-краскораспылитель. 
 
Бояғыш  агрегат,  пневмобояғыш  жасалым - 
 
бояу 
шашыратқыш-тапаншаға 
сығылған 
ауамен  беріліп,  лак  бояғыш  материалдармен 
үстіңгі  беттерді  бояйтын  машиналар  мен 
құрал-жабдықтар топтамасы. 
Опалубка  в  строительстве – 
форма  для  укладки 
бетонной 
смеси 
арматуры 
при 
возведении 
бетонных  и  железобетонных  конструкций  и 
сооружений. 
 
Құрылыстағы  қалып – 
бетон  мен  темірбетон 
құралымдары  мен  құрылыстарын  тұрғызуда 
бетон  қоспасы  мен  арматурасын  төсеуге 
арналған пішін. 
Опасная  зона – 
пространство,  в  котором 
возможно  воздействие  на  человека  опасного  и 
(или) вредного производственного фактора. 
 
Қауіпті  аймақ – 
қауіпті  және  (немесе)  зиянды 
өндірістік 
фактордың 
адамға 
әсер 
ету 
мүмкіндігі бар кеңістік. 
Опасное биологическое вещество 
-  биологическое 
вещество 
природного 
или 
искусственного 
происхождения,  неблагоприятно  воздействующее 
на  людей,  сельскохозяйственных  животных  и 
растения  в  случае  соприкасания  с  ними,  а  также 
на окружающую природную среду. 
 
Қауіпті 
биологиялық 
зат – 
адамдарға, 
ауылшаруашылық  малдары  мен  өсімдіктеріне, 
сондай-ақ  қоршаған  табиғи  ортамен  жанасқан 
жағдайда  жағымсыз  әсер  ететін  табиғи  және 
жасанды текті биологиялық зат. 
Опасное  химическое  вещество - 
химическое 
вещество, 
прямое 
или 
опосредованное 
воздействие которого на человека может  вызвать 
острые  и  хронические  заболевания  людей  или  их 
гибель. 
 
Қауіпті  химиялық  зат – 
тура  немесе  жанама 
әсері  адамға  қатты  және  созылмалы  ауру 
туғызатын  немесе  олардың  өліміне  әкелетін 
химиялық зат. 
Опасность  в  чрезвычайной  ситуации - 
состояние, 
при  котором  создалась  или  вероятна  угроза 
возникновения 
поражающих 
факторов 
и 
воздействий  источника  чрезвычайной  ситуации 
на  население,  объекты  народного  хозяйства  и 
окружающую 
природную 
среду 
в 
зоне 
чрезвычайной ситуации. 
 
Төтенше  жағдайлардағы  қауіптілік – 
халық, 
халық  шаруашылығы  нысандары  мен  төтенше 
жағдайлар  аймағындағы  қоршаған  табиғи 
ортаға  төтенше  жағдай  көзінің  әсерлері  мен 
зақымдаушы  факторлар  қаупі  төнген  немесе 
төну мүмкіндігі бар жағдай. 
Опасные геологические процессы -  
геологические 
и 
инженерно-геологические 
процессы 
и 
гидрометеорологические 
явления, 
которые 
оказывают 
отрицательное 
воздействие 
на 
территории,  народнохозяйственные  объекты  и 
жизнедеятельность  людей  (оползни,  обвалы, 
карст,  селевые  потоки,  снежные  лавины  и  др.). 
Наиболее 
 
распространенные 
 
сочетания 
процессов,  требующие  комплексных  решений: 
склоновые – вместе  с  процессами  на  берегах 
морей 
и 
водохранилищ, 
абразионными 
и 
эрозионными – на  реках;  эрозионно-селевые  в 
долинах  горных  и  предгорных  областей – 
совместно 
с 
оползневыми; 
карстовые 
и 
суффозионные;  снежные  и  снежно-каменные 
лавины.  
 
Қауіпті  геологиялық  процестер –  
  адам 
өміріне,  халық  шаруашылығы  нысандары  мен 
аумаққа  кері  әсерін  тигізетін  геологиялық, 
инженерлік-геологиялық 
процестер 
мен 
гидрометеорологиялық  құбылыстар  (көшкін, 
опырылу,  карст,  сел  тасқындары,  қар  көшкіні 
және  т.б.).  Ең  көп  таралған,  кешенді  шешуді 
қажет  ететін  процестер:  ылдилық – теңіз 
жағасы  мен  су  қоймаларындағы  процестермен 
бірге; абразионды және эрозионды - өзендерде; 
таулы  алқаптар  мен  таулы  облыстардағы 
эрозионды-селді көшкіндермен бірге – карсты 
және  суффизионды,  қарлы  және  қарлы-тасты 
көшкіндер. 
Опасные  природные  воздействия - 
проявление 
природных процессов, оказывающих вредное или 
разрушительное 
воздействие 
на 
живые 
организмы,  народнохозяйственные  объекты  и 
среду обитания.  
 
Қауіпті  табиғи  әсерлер – 
тірі  организмдерге, 
халық  шаруашылығының  нысандарына  және 
тіршілік  ортасына  зиянды  немесе  бүлдіруші 
әрекет ететін табиғи процестердің пайда болып 
білінуі.  

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
119 
Опасный  груз - 
опасное  вещество,  материал, 
изделие 
и 
отходы 
производства, 
которые 
вследствие 
их 
специфических 
свойств 
при  
транспортировании или перегрузке могут создать 
угрозу  жизни  и  здоровью  людей,  вызвать 
загрязнение 
окружающей 
природной 
среды, 
повреждение 
и 
уничтожение 
транспортных 
сооружений, средств и иного имущества. 
 
Қауіпті  жүк – 
тасымалдау  немесе  артық  тиеу 
кезінде  өзіндік  ерекшеліктеріне  байланысты 
адам  денсаулығы  мен  өміріне  қауіп-қатер 
тудыратын, 
қоршаған 
табиғи 
ортаны 
ластайтын 
және 
көлік 
имараттары 
мен 
құралдарын  т.б. мүліктерді зақымдайтын және 
жоятын  өндіріс  қалдықтары  мен  бұйымдар, 
материалдар, қауіпті зат. 
Опасный 
производственный 
фактор - 
производственный  фактор,  воздействие  которого 
на  работающего  в  определенных  условиях 
приводит  к  травме,  острому  отравлению  или 
другому 
внезапному 
резкому 
ухудшению 
здоровья или смерти. 
 
Қауіпті  өндірістік  фактор – 
белгілі  бір 
жағдайда  жұмыс  істеушіге  зақымдану,  қатты 
улану 
немесе 
денсаулығының 
кенеттен 
нашарлауы 
не 
өлім 
қаупін 
тудыратын 
өндірістік фактор. 
Опасный  фактор  пожара
 – фактор  пожара, 
воздействие 
которого 
приводит 
к 
травме, 
отравлению  или  гибели  человека,  а  также  к 
материальному ущербу. 
 
Өрт 
қаупі 
факторы - 
 
әсері 
адамды 
зақымдануға, улануға немесе өлімге, сондай-ақ 
материалдық шығынға әкелетін өрт факторы. 
Операция  технологическая - 
законченная  часть 
технологического  процесса,  выполняемая  на 
одном  рабочем  месте  одним  или  несколькими 
рабочими,  а  также  без  участия  рабочих  или  под 
их 
наблюдением 
(в 
автоматизированном 
производстве).  Операция  технологическая – 
основная  расчетная  единица  для  определения 
производительности,  при  планировании  загрузки 
оборудования  и  техническом  нормировании 
труда. 
 
Технологиялық 
операция 
– 
бір 
жұмыс 
орнында  бір  немесе  бірнеше  жұмыскердің 
атқарған, 
сондай-ақ 
жұмыскерлердің 
қатысуынсыз  немесе  олардың  байқауымен 
(автоматтандырылған 
өндірісте) 
аяқталған 
технологиялық 
процестің 
бөлігі. 
Технологиялық  операция  –  жайғастырылған 
жүктеу 
жабдықтарының 
және 
еңбекті 
техникалық 
нормаландырудағы  өнімділікті 
анықтайтын негізгі есептік  бірлігі. 
Описательное  положение -  
положение,  которое 
содержит 
характеристики 
соответствия 
продукции  своему  назначению,  связанные  с  ее 
производством.  Примечания: 1) описательные 
положения  обычно  содержат  описание  проекта, 
конструктивных  деталей  и  т.д.  с  указанием 
размеров  и  состава  материалов; 2) в  материалах 
ИСО 
по 
строительству 
для 
стандартов, 
содержащих 
описательные 
положения, 
применяется  также  термин  «предписывающий 
стандарт».  
 
Сипаттама  ережелер - 
өнімнің,  оны  өндіруге 
байланысты 
өз 
мақсатына 
сәйкестігі 
сипаттамаларын  (пайдалану  сипаттамаларын) 
құрайтын  ереже.  Ескертулер: 1) сипаттама 
ереже,  әдетте  материалдардың  өлшемдері  мен 
құралдарын 
көрсете 
отырып, 
жобаның 
құралымдық 
бөлшектерін 
және 
т.с.с. 
сипаттамаларын 
құрайды; 2) сипаттама 
ережелерін  құрайтын  стандарттарға  арналған 
құрылыс  жөніндегі  ИСО  материалдарында  
«жарлықтық 
стандарт» 
термині 
де 
қолданылады. 
Оползни - 
движение  масс  пород  на  склоне  под 
воздействием 
собственного 
веса 
грунта 
и 
нагрузки 
(сейсмической, 
фильтрационной, 
вибрационной), 
происходящие 
в 
результате 
сдвига грунта. 
 
Көшкіндер – 
топырақ 
жылжуының 
нәтижесінде 
топырақ 
пен 
артық 
жүктің 
(сейсмикалық,  филтрациялық,  вибрациялық) 
өз  салмағының  әсерінен  бөктерде  болатын  тау 
жыныстарының жылжуы. 
Опора  моста - 
конструкция,  предназначенная  для 
восприятия  нагрузок  от  пролетного  строения  и 
передачи их основанию. 
 
Көпір  ұстыны – 
құрылыс  аралығы  мен  оның 
негізге  жіберетін  артық  жүгін  қабылдауға 
арналған құралым. 
Опора  глубокого  заложения,  
глубокая  опора    - 
используется  для  сооружения  фундаментов  без 
устройства котлована. 
 
Терең  салынған  ұстын, 
терең  ұстын – іргетас 
құрылысында 
қазаншұңқыры 
қазылмай 
қолданылады. 
Опорная 
геодезическая 
сеть - 
система 
закрепленных  на  местности    точек,  плановое 
положение  и  высота  которых  определены  в 
единой 
системе 
координат 
основания 
геодезических  измерений;  эти  точки  служат 
опорными 
пунктами 
при 
геодезических 
и 
топографических съемках. 
 
Геодезиялық  тірек  тармағы – 
бір  аймақта 
белгіленген нүктелердің геодезиялық өлшемдер 
негізінде 
бірлік 
координаттар 
жүйесінде 
анықталған 
биіктіктермен 
жоспарланған 
тәртіпте 
орналасу 
жүйесі; 
бұл 
нүктелер 
геодезиялық және топографиялық түсірімдерде 
тірек пункттерінің қызметін атқарады. 
Опоры  линии  электропередачи – 
сооружения 
(конструкции) 
для 
подвески 
проводов 
и 
грозозащитных тросов, воздушных ЛЭП. 
 
Электрберіліс  желілерінің  тіректері 
-  әуе  ЭБЖ, 
найзағайдан  қорғау  тросы  және  өткізгіштерді 
ілуге арналған имарат (құралым). 
Опоры 
сооружений – 
устройство 
для 
поддержания 
и 
прикрепления 
несущих 
конструкций 
сооружений 
(столбы, 
стойки, 
колонны и т.д.). 
 
Құрылыс  тіректері – 
имараттың  көтерме 
құралымдарын  сүйеуге  және  бекітуге  арналған 
құрылғы  (бағаналар,  тіреулер,  ұстындар  және 
т.б.). 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
120 
Опреснитель – 
устройство для опреснения воды. 
 
Тұщытқыш – 
суды тұщытатын құрылғы.  
Оптимизация - 
процесс  нахождения  экстремума 
(максимума 
или 
минимума), 
определение 
функции или выбора наилучшего (оптимального) 
варианта из множества возможных. 
 
Оңтайландыру 
–  экстремумды  (максимум 
және  минимум)  табу  процесі,  көп  вариант 
ішінен  ең  жақсысын  (оңтайлысын)  таңдау 
немесе қызметін анықтау.  
Оптический  пожарный  извещатель - 
дымовой 
пожарный 
извещатель, 
срабатывающий 
в 
результате 
влияния 
продуктов 
горения 
на 
поглощение  или  рассеяние  электромагнитного 
излучения извещателя.  
 
Оптикалық 
өрт 
хабарлаушы 
 – 
хабарлаушының 
электр 
магнитті 
сәуле 
шығаруын 
сіңіруіне 
немесе 
ыдыратуына  
жанатын  заттардың  әсер  етуі  нәтижесінде  іске 
қосылатын түтіндік өрт хабарлаушысы. 
Опускной 
колодец - 
полая 
круглая 
или 
прямоугольная,  как  правило,  железобетонная 
конструкция,  используемая  при  сооружении 
глубоких  опор,  массивных  фундаментов  (на 
глубине 70 м и более), подземных помещений (на 
глубине 25-30 м).  
 
Түсірмелі  құдық – 
терең  тіректер,  ірі 
іргетастар  (тереңдігі 70 м  және  одан  да 
жоғары),  жерасты  үй-жайлар  құрылысында  
(тереңдігі 25-30м)  қолданылатын  дөңгелек 
немесе тік бұрышты темірбетон құралым. 
Орган 
 
повседневного 
управления 
ЧС - 
структурное  подразделение  органа  руководства 
ЧС  соответствующего  уровня,  осуществляющее 
оперативное 
управление 
и 
контроль 
за 
функционированием  ее  подсистем  и  звеньев,  в 
пределах имеющихся полномочий. 
 
ТЖ  күнделікті  басқару  ұйымы - 
өз  өкілеттілігі 
шеңберіндегі  шағын  жүйелер  мен  топтарының 
жұмыс істеуіне бақылау және жедел басқаруды 
жүзеге  асыру  деңгейіндегі    ТЖ  басшылығы 
органының құрылымдық бөлімшесі.   
Орган 
руководства 
ЧС 
– 
структурное 
подразделение  или  функциональная  структура 
органа исполнительной власти соответствующего 
уровня,  предназначенное  для  непосредственного 
руководства  деятельностью  по  предупреждению 
чрезвычайных  ситуаций  и  их  ликвидации  на 
подведомственной  территории  или  объектах 
народного  хозяйства  в  пределах  имеющихся 
полномочий. 
 
ТЖ 
басшылығы 
ұйымы -  
төтенше 
жағдайлардың  алдын  алу  жұмыстарын  өз 
өкілеттілігі  шеңберінде  тікелей  басқаруға  және 
оларды  өздерінің  қарауындағы  ведомство 
аумақтарынан  немесе  халық  шаруашылығы 
нысандарынан    жоюға  арналған  атқару  билігі 
деңгейіндегі  органның  қызметтік  құрылымы 
немесе құрылымдық бөлімшесі. 
Организация
 – предприятие,  учреждение  либо 
другое  юридическое  лицо  независимо  от  форм 
собственности и подчиненности. 
 
Ұйым – 
кәсіпорын,  мекеме  немесе  меншік 
және бағыну түрлерінен тыс өзге заңды тұлға.  
Организация  субподрядная 
(субподрядчик) – 1) 
специализированная 
подрядная 
организация, 
привлекаемая  генеральным  подрядчиком  на 
договорных 
началах 
для 
выполнения 
на 
строящемся 
объекте 
отдельных 
комплексов 
монтажных  и  специальных  строительных  работ; 
2)  специализированная  проектная  организация, 
привлекаемая  генеральным  проектировщиком  на 
договорных  началах  для  разработки  отдельных 
разделов проекта. 
 
Қосалқы  мердігерлік  ұйым 
(қосалқы  мердігер) 
– 
1)  салынып  жатқан  нысанда  жекелеген 
жинақтау  және  арнайы  құрылыс  жұмыстары 
кешендерін  орындау  үшін  бас  мердігермен 
шартқа 
отырған 
мамандандырылған 
мердігерлік  ұйым; 2) жобаның  жекелеген 
бөлімін  талдап  жасау  үшін  бас  жобалаушымен 
шартқа  отырған  мамандандырылған  жобалық 
ұйым. 
Органосиликатные 
материалы
 – 
композиционные 
материалы, 
содержащие 
органические 
или 
элементоорганические 
полимеры, волокнистые природные или слоистые 
силикаты (асбест, слюда и т.д.). 
 
Органикалық-силикатты 
материалдар – 
органикалық  немесе  элементті  органикалық 
полимерлер,  табиғи  талшықтардан  немесе 
қатпарлы  силикаттардан  (асбест,  слюда  және 
т.б.) құралатын композициялық  материалдар. 
Ордер  архитектурный – 
тип  архитектурной 
композиции, 
основанный 
на 
определенной 
системе  сочетания  и  пластической  обработки 
несущих 
(колонна 
с 
капителью, 
базой, 
пьедесталом)  и  несомых  (архитрав,  фриз,  карниз) 
частей и деталей стоечно-балочной конструкции. 
 
Сәулеттік  ордер – 
белгілі  бір  жүйенің  бірігуі 
және  көтерме  (архитрав,  фриз,  ернеу)  және 
көтергіш  бөліктер  (капителімен,  базасымен, 
түптабанымен  ұстын)  мен  тіреу-бөренелік 
құралым  бөлшектерінің  пластикалық  өңделуі 
негізінде  жасалған  сәулеттік  композицияның 
түрі. 
Ориентация  зданий – 
расположение  зданий 
относительно сторон света (сторон горизонта). 
 
Ғимараттардың  бағдары – 
ғимараттардың 
жарық 
бағытына 
байланысты 
орналасуы 
(көкжиек бағыттары). 
Орнамент  архитектурный – 
декоративный  узор, 
украшающий  архитектурные  сооружения,  их 
отдельные  части  и  детали  (как  извне,  так  и  в 
интерьере). 
 
Сәулеттік  өрнек – 
сәулеттегі  ғимараттар  мен 
олардың  жеке  бөліктерін  әшекелейтін  (іші  мен 
сыртында да) сәндік ою-өрнек.  
Оросительная 
система – 
комплекс 
гидротехнических сооружений для забора воды из 
 
Суландыру  жүйесі – 
суландырылатын  алаңға 
тарату  мен  суару  үшін  суды  көзінен  алуға 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
121 
источника  и  распределения  ее  по  орошаемой 
площади для полива. 
арналған гидротехникалық имараттар кешені. 
Орошение, 
ирригация – 
искусственное 
повышение  влажности  почвы  с  целью  создания  в 
ней  благоприятного  режима,  необходимого  для 
получения  высоких  и  устойчивых  урожаев 
сельскохозяйственных культур. 
 
Суландыру,  ирригация –  
ауылшаруашылық 
дақылдарының  жоғары  және  тұрақты  өнім 
беруі  үшін  топырақта  қолайлы  жағдай  туғызу 
мақсатында 
топырақтың 
ылғалдылығын 
жасанды  түрде жоғарылату. 
Осадка в строительстве – 
понижение сооружения 
(земляного), 
вызванное 
уплотнением 
его 
основания 
или 
сокращением 
вертикальных 
размеров сооружения (его частей). 
 
Құрылыстағы  шөгу – 
құрылыстың  (оның 
бөліктерінің) 
тік 
өлшемдерінің 
қысқаруы 
немесе оның негізінің тығыздалуы нәтижесінде 
имараттың (топырақтық) төмендеуі. 
Осадка  конуса – 
показатель  пластичности 
раствора 
или 
бетона 
при 
лабораторных 
испытаниях. 
 
Конустың  шөгуі – 
зертханалық  сынақтарда 
анықталатын  бетонның  немесе  ерітіндінің 
созылымдылық көрсеткіші. 
Осадочные 
горные 
породы – 
породы, 
образовавшиеся 
путем 
осаждения 
веществ, 
главным образом, в водной среде, реже из воздуха 
и в результате действия ледников на поверхности 
суши, в морских и океанических бассейнах. 
 
Шөккен  тау  жыныстары
 – көбінесе  су 
аймақтарында,  сирегірек  ауада,  теңіз  және 
мұхит 
бассейндеріндегі 
мұздақтардың 
құрылық  бетіне  әрекеті  нәтижесінде заттардың 
шөгуі жолымен пайда болатын жыныстар. 
Осадочный 
шов – 
соединение 
частей 
сооружений, 
обеспечивающее 
их 
свободное 
взаимное  смещение  в  допустимых  пределах  по 
вертикали,  которое  возникает  под  действием 
нагрузок  (в  результате  нагрева,  охлаждения,  при 
изменениях в земной коре).  
 
Шөгулік 
жік – 
артық 
жүктеме 
(жер 
қыртысындағы 
өзгерістер, 
суу, 
қызу 
нәтижесінде)  әсерінен 
пайда 
болатын 
имараттың  тігінен  белгіленген  шегіндегі    екі 
жақтың  бос  ығысуын  қамтамасыз  ететін  
бөліктерді  жалғастырушы қосылыс. 
Освещение 
безопасности – 
освещение  для 
продолжения работы при аварийном отключении 
рабочего освещения. 
 
Қауіпсіздік 
жарықтығы – 
жұмыс 
жарықтығының  апаттық  сөндірудегі  жұмысты 
жалғастыруға арналған жарықтығы. 
Освещенность – 
величина,  равная  отношению 
светового  потока,  падающего  на  поверхность,  к 
площади освещаемой поверхности. 
 
Жарықтандыру – 
бетке 
түсетін 
сәуле 
тасқынының 
жарықтандырылатын 
бет 
алаңының   қатынасына тең келетін шамасы. 
Оседание – 
вертикальная  составляющая  вектора 
сдвижения  точки  земной  поверхности  в  мульде 
сдвижения. 
 
Шөгу –  
жылжу  мульдасының  жер  беті 
нүктесінің жылжу векторын тік құрағышы. 
Оси 
разбивочные – 
линии 
(направления), 
имеющие  заданные  координаты,  обозначаемые 
закрепленными  на  местности  геодезическими 
знаками 
или 
постоянно 
закрепленными 
ориентирами  на  смонтированных  в  проектном 
положении 
несущих 
конструкциях, 
определяющих  положение  в  натуре  отдельных 
элементов зданий и сооружений. 
 
Бөлу 
осьтері – 
жергілікті 
бекітілген 
геодезиялық 
белгілермен 
немесе 
ғимараттардың 
және 
имараттардың 
жеке 
элементтерінің  нақты  жағдайын  анықтайтын 
орнатылған  жобалық  жағдайдағы  көтеруші 
құралымдарға 
тұрақты 
бекітілген 
бағдарларымен 
таңбаланатын 
берілген 
координаталары бар сызықтар (бағыттар). 
Оснастка 
монтажная – 
устройства 
и 
приспособления,  обеспечивающие  выполнение 
производственных 
процессов 
и 
операций, 
связанных 
с 
погрузкой 
(разгрузкой), 
транспортированием,  укрупнительной  сборкой  и 
монтажом  конструкций,  включая  постоянное  их 
закрепление в проектном положении. 
 
Жинақтау  жабдықтары – 
құралымдарды 
ірілендіре 
құрастыру 
мен 
жинақтау, 
тасымалдау, 
тиеу 
(түсіру) 
жұмыстарына 
байланысты 
өндірістік 
операциялар 
мен 
процестерді  жобалық  орындарына  бекітуіне 
қоса 
орындалуын 
қамтамасыз 
ететін 
құрылғылар мен жабдықтар. 
Основа 
геодезическая 
разбивочная – 
сеть 
закрепленных  на  местности  геодезических  знаков 
для 
определения 
планового 
и 
высотного 
положения объекта строительства. 
 
Геодезиялық 
бөлу 
негіздері – 
құрылыс 
нысанының  пішіндік  және  биіктік  жағдайын 
анықтауға  арналған  геодезиялық  белгілердің 
жерге бекітілген торы. 
Основание  естественное – 
грунты  в  природном 
состоянии,  воспринимающие  нагрузку  от  здания 
или сооружения. 
 
Табиғи  негіз – 
ғимараттар  мен  имараттар 
салмағын  қабылдайтын    табиғи  күйдегі 
топырақтар. 
Основание 
искусственное – 
грунты 
с 
искусственно  измененными  свойствами  за  счет 
уплотнения, 
укрепления 
(закрепления) 
химическим,  электрохимическим,  термическим 
или другим способом, воспринимающие нагрузку 
от здания (сооружения).  
 
Жасанды  негіз – 
ғимараттан  (имараттан) 
түскен  салмақты  қабылдайтын,  қасиеттері 
жасанды  түрде  нығыздау,  бекіту,  химиялық, 
электрохимиялық,  термиялық  арқылы  немесе 
басқа тәсілдермен өзгерген топырақтар. 
Основание 
под 
кровлю – 
поверхность 
теплоизоляции  несущих  плит  или  стяжек,  по 
которой  наклеивают  слои    водоизоляционного 
 
Жабын  астылық  негіз – 
  суоқшаулағыш 
кілемнің 
(орамды 
немесе 
мастикалы) 
қабаттарын  желімдеп  жапсыратын  көтергіш 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
122 
ковра  (рулонного  или  мастичного).  В  кровлях  из 
асбестоцементных  листов  и  других  штучных 
материалов – опоры  для  закрепления  листов 
(прогоны или обрешетка). 
тақталар   немесе    тұтастырғыштар- 
дың  жылуоқшаулағыш  беті.  Асбестоцементті 
табақтармен 
және 
басқа 
да 
даналық 
материалдарды 
жабындарда 
табақтарды 
бекітуге арналған тіректер (жүгіртпелер немесе 
торламар). 
Основание 
сооружения – 
массив 
грунта, 
непосредственно  воспринимающий  нагрузки  от 
сооружения. 
 
Имарат  негізі - 
  имараттың  жүктемесін  тікелей 
қабылдайтын топырақ массиві. 
Основной  бегунок  ступени  эскалатора – 
опора 
качения 
ступени 
по 
направляющей, 
воспринимающая  нагрузку  от  пассажиров  и 
лестничного полотна. 
 
Эскалатор  басқышының  негізгі  жүгіртпесі – 
жолаушылар 
мен 
баспалдақ 
тақтасынан 
жүктемені 
қабылдайтын 
басқыштың 
бағыттағыштар бойынша шайқалу тірегі. 
Основной  водоизоляционный  ковер 
(в  составе 
рулонных  и  мастичных  кровель) – слои 
рулонных  материалов  на  мастиках  или  слои 
мастик, 
армированные 
стекломатериалами, 
последовательно выполняемые по основанию под 
кровлю. 
 
Негізгі  суоқшаулағыш  кілем 
(орамды  және 
мастикалы  жабындар  құрамында) - жабын 
асты негізі бойынша реттілікпен орындалатын, 
шыны 
материалдармен 
арматураланған 
мастикалы 
орамды 
материалдардың 
қабаттары немесе мастика қабаттары. 
Основной 
показатель 
функционального 
назначения  мобильного  (инвентарного)  здания, 
сооружения 
или 
комплекса – 
параметр 
мобильного  (инвентарного)  здания,  сооружения 
или 
комплекса, 
характеризующий 
его 
технологическую 
функцию, 
вместимость 
(технологическую 
емкость) 
или 
мощность. 
Примечание: примерами вместимости (мощности) 
зданий,  сооружений  или  комплекса  является 
число 
обслуживаемых 
людей, 
количество 
продукции, 
получаемой 
в 
результате 
технологического  процесса,  объемы  хранимой 
продукции и т.д. 
 
Қызметтік 
мақсаттағы 
жеделәрекетті 
(жабдықты)  ғимараттар,  имараттар  немесе 
кешендердің негізгі көрсеткіші – 
жеделәрекетті 
(жабдықты)  ғимарат,  имарат  немесе  кешеннің 
технологиялық 
қызметін, 
сыйымдылығы 
(технологиялық  сыйымдылық)  немесе  қуатын 
сипаттайтын  белгі.  Ескерту:  ғимарат,  имарат 
және кешендердің сыйымдылық (қуат) үлгілері  
қызмет  көрсететін  адамдар,  технологиялық 
процесс  нәтижесінде  алынатын  өнім  мөлшері, 
сақталатын  өнім  көлемі  және  т.б.  болып 
табылады. 
Основные 
красители – 
водорастворимые 
органические  красители  (азокрасители  и  др.); 
соли  оснований,  диссоциирующие  в  воде  с 
образованием 
окрашенного 
катиона 
и 
бесцветного аниона.  
 
Негізгі  бояулар – 
суда  еритін  органикалық 
бояулар (азобояулар және т.б.), боялған катион 
және 
түссіз 
анион 
құрылымының 
суда 
диссоциацияланған тұз негіздері.  
Особо  легкий  бетон – 
бетон  со  средней  (по 
объему) плотностью менее 500 кг/м
3
. 
 
Ерекше  жеңіл  бетон – 
орташа  тығыздығы 
(көлемі бойынша) 500 кг/м
3
-нан төмен бетон.  
Особо  тяжелый  бетон – 
бетон  со  средней  (по 
объему) плотностью более 2500 кг/м
3
. 
 
Ерекше  ауыр  бетон – 
орташа  тығыздығы 
(көлемі бойынша) 2500 кг/м
3
-нан астам бетон.  
Остаточная  деформация – 
деформация,  не 
исчезающая 
после 
устранения 
воздействий, 
вызвавших ее. 
 
Қалдық  деформация - 
өзі  туғызған  әсерлерді 
жойғаннан кейін кетпейтін деформация. 
Осушение – 
совокупность 
технических 
мероприятий 
по 
отводу 
грунтовых 
и 
поверхностных  вод  от  зданий,  сооружений,  с 
территории 
населенных 
мест, 
площадей, 
предназначенных 
для 
сельскохозяйственного 
освоения,  и  т.п.  по  осушительным  и  отводным 
каналам 
с 
помощью 
отводящего 
дренажа, 
водопонижающих установок. 
 
Құрғату – 
елдімекен 
аумақтарынан, 
ғимараттардан, 
имараттардан, 
ауыл 
шаруашылығын    игеруге  арналған  алаңдардан 
және  т.т.  бұру  құрғатқышы,  су  азайту 
қондырғыларының  көмегімен  құрғату  және 
бұру  каналдары  бойынша  топырақ  және 
сыртқы 
суларды 
бұрудың 
техникалық 
шараларының жиынтығы. 
Отбитость – 
механическое  повреждение  изделия 
(углов, граней, ребер), не покрытое глазурью.  
 
Омырылым - 
зертаспен 
жабылмаған 
бұйымның 
(бұрыштары, 
қырлары, 
қабырғалары) механикалық бүлінуі. 
Отбойный  молоток – 
ручная  машина  ударного 
действия,  предназначенная  для  отделения  горных 
пород  от  массива,  разрыхления  уплотненных 
грунтов,  разрушения  каменных  или  кирпичных 
кладок, асфальтовых и бетонных покрытий и т.д. 
 
Ұрғыш балға – 
тау жыныстарын массивтерден 
бөлуге, тығыздалған жер қабатын қопсыту, тас 
немесе кірпіш қалауларын, асфальт және бетон 
беттерін жаруға т.б. арналған ұрғылайтын қол 
машинасы. 
Отвал – 
насыпь 
из 
пустых 
пород, 
некондиционных 
полезных 
ископаемых 
или 
отходов,  размещенная  на  специально  отведенной 
площадке.  
 
Үйінді – 
арнайы 
бөлінген 
алаңдарда 
орналастырылған  бос  жыныстар  үйіндісі, 
сапасыз кен қазба қоры немесе қалдықтар. 
Отверстие  моста – 
сумма  горизонтальных   
Көпір  саңылауы – 
судың  есептік  биіктігі 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
123 
размеров  свободного  пространства,  измеренного 
на отметке расчетного уровня высоких вод. 
деңгейінде 
өлшенген 
көпір 
асты 
бос 
кеңістігінің 
көлденең 
өлшемдерінің 
қосындысы. 
Отвес – 
груз,  свободно  подвешенный  на  тонкой 
гибкой  нити.  Под  действием  силы  тяжести  груза 
нить  занимает  положение,  называемое  отвесной 
линией. 
 
Тіктеуіш – 
жіңішке  иілгіш  жіпке  бос  ілінген 
жүк.  Жүктің  ауырлық  күші  әсерінен  жіп  тіктеу 
сызығы деп аталатын жағдайға өтеді. 
Отвод – 
участок  трубопровода  для  плавного 
изменения его направления. 
 
Бұру – 
бағытын  бір  қалыпты  өзгертуге 
арналған құбырдың бір бөлігі. 
Отвод земель – 
предоставление в установленном 
земельным  законодательством  порядке  и  в 
размерах, 
определяемых 
нормативными 
документами, 
земель 
(земельных 
участков), 
необходимых  для  строительства,  эксплуатации  и 
развития предприятий, зданий и сооружений. 
 
Жер бөліп беру – 
кәсіпорынның пайдалануына 
және оның дамуына қажет құрылыс үшін керек 
жерлерді  жер  бөлудің  заңымен  белгіленген 
тәртібі 
және 
нормативтік 
құжаттарда 
анықталған өлшемі бойынша беру. 
Отводящий  канал – 
сооружение  служащее  для 
отвода  воды,  прошедшей  через  турбины  ГЭС,  в 
русло реки. 
 
Бұру  каналы - 
  ГЭС  трубиналары    арқылы 
өткен  суларды  өзен  тарамдарына  бұру  үшін 
қызмет ететін имарат. 
Отделочные  материалы  в  строительстве
 – 
материалы,  применяемые  в  целях  улучшения 
эксплутационных и декоративных качеств зданий 
и  сооружений,  и  защиты  основных  материалов 
конструкции от атмосферного и др. воздействий. 
 
Құрылыстағы 
әрлеу 
материалдары 
 – 
ғимараттар мен имараттардың пайдалану және 
декоративтік қасиеттерін жақсарту мақсатында 
қолданылатын материалдар және құралымның 
негізгі материалдарын атмосфералық және т.б. 
әсерлерден қорғау. 
Отделочные  работы  в  строительстве
 – комплекс 
строительных  работ,  выполняемых  с  целью 
повышения 
долговечности, 
улучшения 
эксплуационных, 
санитарно-гигиенических, 
эстетических  и  декоративных  качеств  зданий  и 
сооружений. 
 
Құрылыстағы әрлеу жұмыстары – 
ғимараттар 
мен 
имараттардың 
эстетикалық 
және 
декоративтік, 
санитарлық-гигиеналық, 
пайдалану 
қасиеттерін 
жақсарту, 
өміршеңділігін 
жоғарылату 
мақсатында 
орындалатын құрылыс жұмыстарының кешені. 
Отказ 
сваи – 
средняя  величина  (в  см) 
погружения  в  грунт  забивной  сваи  от  одного 
удара  молота  в  залоге  за 10 ударов,  а  при 
вибропогружении  свай – величина  (в  см) 
погружения 
свай 
в 
грунт 
от 
работы 
вибропогружателя за 1 минуту. 
 
Қаданың түсуі – 
қағылма қаданың топыраққа 
батуының  орташа  шамасы  (см),  он  соққының 
біреуіне 
кепілдігі, 
ал 
қаданы 
дірілдетіп 
енгізгенде  дірілдеткіштің 1 мин.  уақыттағы 
жұмысының нәтижесіндегі бату  шамасы (см).  
Отклонение 
предельное – 
алгебраическая 
разность  между  предельно  допускаемым  и 
номинальным размерами (величинами). 
 
Шекті  ауытқу – 
рұқсат  етілетін  шегі  және 
номиналды 
өлшемдердің 
 
(шамалардың)  
арасындағы алгебралық айырмашылық. 
Откос – 
искусственно  созданная  наклонная 
поверхность, 
ограничивающая 
естественный 
грунтовый массив, выемку или насыпь дороги. 
 
Құлама,  еңіс – 
табиғи  топырақ  массиві, 
шұңқыр  немесе  жол  үйіндісін  шектейтін 
жасанды  көлбеу бет.  
Открытая 
система – 
система, 
которая 
обменивается с внешней средой веществом. 
 
Ашық жүйе – 
сыртқы ортамен зат  алмасатын 
жүйе. 
Относительная  площадь  световых  проемов  S
ф
/S
п
; 
S
о
/S
п
 – 
отношение  площади  фонарей  или  окон  к 
освещаемой 
площади 
пола 
помещения; 
выражается в процентах. 
 
Sф/Sа;Sт/ Sа – жарық 
ойықтарының  
салыстырмалы  ауданы - 
  фонарь  немесе  терезе 
ауданының    бөлменің  жарықтанатын  еден 
ауданына қатысы; пайызбен көрсетіледі. 
Относительные 
горизонтальные 
деформации 
растяжения  или  сжатия – 
деформация  земной 
поверхности 
в 
горизонтальной 
плоскости, 
вызванные  неравномерностью  горизонтальных 
сдвижений в мульде сдвижения. В точках мульды 
сдвижения 
различают 
горизонтальные 
деформации: в направлении простирания пластов 
E
x
; в направлении в крест простирания пластов в 
полумульде  по  падению  Е
у1
;  в  направлении  в 
крест  простирания  пластов  в  полумульде  по 
восстанию Е
у2
 ; в заданном направлении Е
λ
. 
 
Созылу  немесе  сығылудың  салыстырмалы 
горизонталь 
деформациялары 
– 
жылжу 
мульдасындағы 
горизонталь 
жылжудың 
біркелкі  еместігінен  туындайтын  горизонталь 
жазықтықтағы  жер  бетінің  деформациясы. 
Жылжу 
мульдаларының 
нүктелеріндегі 
горизонталь  деформацияларды  төмендегідей 
ажыратады: 
қабаттардың 
орналасу 
бағытындағы 
E
x
;  жартылай  мульда  құлау 
бойынша  қабаттардың  орналасуына  қарама-
қайшы бағыттағы Е
у1
; жартылай мульда өрлеу 
бойынша  қабаттардың  орналасуына  қарама-
қайшы бағыттағы Е
у2
; берілген бағыттағы Е
λ
. 
 
Отопительный  котел – 
источник  тепла  в 
центральной  отопительной  системе  отдельного 
дома или целого района со многими домами. 
 
Жылыту  қазаны – 
жеке  үй  немесе  көп  үйлі 
тұтас  аудандағы  орталық  жылыту  жүйесінің 
жылу көзі. 
Отопление – 
искусственный  обогрев  жилых  и   
Жылыту – 
тұрғын  және  өндірістік  жайларда 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
124 
производственных  помещений  для  возмещения  в 
них тепловых потерь и поддержания на заданном 
уровне  температуры,  отвечающей  чаще  всего 
условиям  теплового  комфорта  для  людей,  а 
иногда требованиям технологического процесса. 
жылу  жоғалтудың  орнын  толтыру  үшін  және 
адамдардың  жылу  жайлылығы  жағдайына, 
кейде технологиялық процесс талаптарына сай 
келетін  берілген  температураны  ұстау  үшін 
жасанды жылыту. 
Отражённая 
блескость – 
характеристика 
отражения 
светового 
потока 
от 
рабочей 
поверхности  в  направлении  глаз  работающего, 
определяющая  снижение  видимости  вследствие 
чрезмерного 
увеличения 
яркости 
рабочей 
поверхности 
и 
вуалирующего 
действия, 
снижающего контраст между объектом и фоном. 
 
Шағылған  жарық 
–  жұмыс  орны  беті 
жарықтығының  шектен  тыс  көбеюі  әсерінен 
көру  мүмкіншілігі  төмендеуін  анықтайтын 
және  нысан  мен  ая  аралығындағы  қарсы 
салыстыруды  азайтатын  күңгірттеу  амалдары,  
жұмыс  орны  бетімен  жұмыс  істеушінің  көзі 
бағытындағы жарықтану сипаты.  
Отстойник
 – сооружение  для  осветления  воды 
(удаления  взвешенных  примесей  из  неё)  путём 
коагуляции  и  отстаивания  при  замедленной 
скорости течения потока в системах гидроузлов и 
ирригационных  сооружений  водоснабжения  и 
канализации. 
 
Тұндырғыш – 
сумен жабдықтау, канализация, 
суландыру және су байланысы имараттарының 
жүйелеріндегі  ағын  суының  баяулаған  кезінде 
тұндыру  және  коагуляция  жолымен  суды 
тазалау  (құрамындағы  қоспаларды  кетіру) 
үшін жасалған имарат. 
Охрана  труда – 
система  законодательных 
социально-экономических, 
организационных, 
технических, 
санитарно-гигиенических 
мероприятий 
по 
созданию 
условий, 
обеспечивающих 
безопасность, 
сохранение 
здоровья 
и 
работоспособности 
человека 
в 
процессе труда. 
 
Еңбек  қорғау – 
еңбек  процесінде  адамның 
денсаулығы  мен  жұмыс  қабілеттілігін  сақтау 
және  қорғауды  қамтамасыз  ететін  жағдайлар 
туғызуға 
арналған 
заң, 
әлеуметтік-
экономикалық, 
ұйымдастыру, 
техникалық, 
санитарлық-гигиеналық шаралардың жүйесі.   
Очередь 
строительства – 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: