Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
25 
Бухгалтерский  учет
 – система  учета  результатов 
финансовой 
и 
хозяйственной 
деятельности 
предприятия. 
 
Бухгалтерлік  есеп
 – кәсіпорынның  қаржы 
және  шаруашылық  қызметінің  нәтижелерін  
есепке алу жүйесі. 
Буфер – 
устройство для смягчения удара. 
 
Буфер – 
соққыны 
жұмсатуға 
арналған 
құрылғы. 
Бучарда 
–
 
металлический 
четырехгранный 
молоток,  две  ударные  поверхности  которого 
покрыты пирамидальными зубцами. Применяется 
каменщиками-строителями  для  подгонки  камней 
в различных кладках и при обработке камня. 
 
Бучарда – 
соғатын  екі  жағы  пирамида  тәрізді 
тістермен  жабылған  төртқырлы  металл  балға. 
Тасқалаушы-құрылысшылар  тастарды  реттеп, 
өңдеп қалауда қолданады. 
Бык
 – промежуточная опора моста. 
 
Діңгек – 
көпірдің аралық тіреуі. 
Быстроток
 – гидротехническое  сооружение  в 
виде облицованного канала или лотка для сброса 
воды из верхнего бьефа в нижний. 
 
Тезағар – 
жоғарғы  бьефтен  төменгі  бьефке  су 
ағызу үшін жасалатын қапталған канал немесе 
науа тәрізді гидротехникалық имарат. 
Быстроток
 – открытое 
или 
закрытое 
гидротехническое  сооружение  для  сопряжения 
безнапорных 
участков 
воды 
(водоема), 
расположенных  на  разных  уровнях,  в  котором 
пропуск  воды  из  верхнего  участка  в  нижний 
осуществляется  с  большими  (более  критических) 
скоростями без отрыва потока от контура самого 
сооружения. 
 
Сарқырама  –
  жоғары  бөліктен  төменгіге 
үлкен жылдамдықпен (шекті мөлшерден артық 
жағдайда)  суды  жіберетін,  имараттың  өзінің 
контурларынан 
үзіліссіз 
ағынын 
жүзеге 
асыратын 
әр 
деңгейдегі 
суағарлардың 
(суаттардың)  арынсыз  бөлігін  жалғастыруға 
арналған 
ашық 
немесе 
жабық 
гидротехникалық имарат. 
Бьеф
 – часть 
водоема, 
реки, 
канала, 
непосредственно 
примыкающая 
к 
гидротехническому 
сооружению 
(плотине, 
шлюзу). 
 
Бьеф – 
сутоғанның,  өзеннің,  каналдың 
гидротехникалық  имаратқа  (бөгетке,  шлюзге) 
тікелей жанасатын бөлігі. 
Вагон – 
разновидность  состава  для  перевозки 
пассажиров и груза по рельсовому пути. 
 
Вагон – 
рельс 
жолдары 
бойынша 
жолаушылар 
мен 
жүктерді 
тасымалдауға 
арналған құрамның бір түрі. 
Вакуумирование 
бетона
 – искусственное 
удаление  (отсасывание)  избыточной  воды  из 
бетонной  смеси  после  ее  укладки  и  уплотнения  в 
опалубке. 
 
Бетонды  ваккумдеу – 
бетон  қоспасынан  оны  
қалыпқа  салып  тығыздағаннан  кейінгі  артық 
суды жасанды жою (сорып алу). 
 
Вантовые  конструкции
 – разновидность  висячих 
конструкций. 
 
Аспалы 
құралымдар 
–
 
аспалы 
құралымдардың бір түрі. 
Вантовый  мост
 – висячий  мост  с  основной 
несущей  конструкцией  в  виде  геометрически 
неизменяемой 
висячей 
(вантовой) 
формы, 
выполненной 
из 
прямолинейных 
стальных 
канатов – вантов. 
 
Аспалы  көпір
 – тура  сызықты  болат  кергіш-
арқандардан 
орындалған 
өзгермейтін 
геометриялық  аспалы  (ілмелі)  түрдегі  негізгі 
көтеруші құралымы бар аспалы көпір. 
Вантуз  (в  технике)
 – клапан,  через  который 
автоматически 
удаляется 
воздух, 
скапливающийся 
в 
высших 
точках 
водопроводных, отопительных и т.п. системах. 
 
Ауашық  (техникадағы) 
–  су  құбырларының, 
жылу 
және 
т.т. 
жүйелердің 
жоғары 
нүктелерінде 
жиналған 
ауаны 
автоматты  
өткізетін клапан. 
Ванты 
–  гибкие  растянутые  стержни  (стальные 
тросы,  канаты,  круглый  прокат),  применяемые  в 
висячих  конструкциях  для  крепления  радиомачт, 
антенн  и  др.;  передают  усилия  от  одного  узла  к 
другому 
и 
не 
воспринимают 
поперечной 
нагрузки. 
 
Тартпалар 
– радиомачталарды, антенналарды 
және 
т.б. 
бекітуге 
арналған 
аспалы 
құралымдарда  қолданылатын  иілгіш  созылған 
шыбықтар  (болат  тростар,  арқандар,  дөңгелек 
прокат);  бір  желіден  екінші  желіге  күш  береді 
және көлденең жүктемені қабылдамайды. 
Вата
 – слабо  уплотненная  масса  перепутанных 
волокон, очищенных от примесей. 
 
Мақта 
– 
қоспалардан 
тазартылып 
араластырылған 
талшықтардың 
аз 
тығыздалған массасы. 
Ватерпас
 – прибор 
для 
проверки 
горизонтальности  и  измерения  небольших  углов 
наклона  при  земляных,  плотничных  и  др. 
работах; 
представляет 
собой 
вертикальную 
стойку  с  основанием  (или  треугольник),  к 
которой прикреплен отвес. 
 
Ватерпас
 – жер  өңдеу,  ұсталық  және  т.б. 
жұмыстар  кезінде  жазықтықты  тексеруге  және 
еңістің кішкене бұрыштарын өлшеуге арналған 
аспап;  табанына  тіктегіш  бекітілген  тік  тіреу 
(немесе үшбұрыш) болып бейнеледі. 
Ввод  трубопровода
 – ответвление  трубопровода 
от  наружной  сети  до  узла  с  запорной  арматурой, 
размещенного внутри здания (сооружения). 
 
Кірме  құбыр
 – құбырдың  сыртқы  жүйесінен 
ғимараттың  (имараттың)  ішінде  орналасқан 
жапқыштық  арматуралары  бар    түйініне 
дейінгі құбырдың тармағы. 
Венец 
в 
деревянном 
строительстве
 – 
горизонтальный  ряд  связанных  между  собой  в 
 
Ағаш  құрылысындағы  тәж 
–  бөренелердің 
немесе 
кесілген 
ағаш 
біліктерінің 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
26 
углах бревен или брусьев сруба. 
бұрыштарындағы өзара байланысқан көлденең 
қатар. 
Вентиль – 
установка  для  впуска  и  выпуска 
жидкостей, паров или газов из трубопроводов. 
 
Шұра – 
құбырларға  сұйықтарды,  буларды 
немесе  газдарды  енгізуге  және  шығаруға 
арналған қондырғы. 
Вентиль 
трубопроводный
 – запорное 
приспособление  для  включения  или  выключения 
участка трубопровода, а также для регулирования 
подачи жидкости, газа или пара. 
 
Құбыр шұрасы 
– құбыр телімін қосуға немесе 
ажыратуға  арналған,  сондай-ақ  сұйықтың, 
газдың 
немесе 
будың 
берілуін 
реттеуге 
арналған жапқыш құрал-жабдық. 
Вентилятор – 
устройство 
для 
вентиляции 
воздуха.   
 
Желдеткіш – 
ауаны  желдетуге  арналған 
құрылғы. 
Вентиляция
 – регулируемый  воздухообмен  в 
помещениях; 
система 
мер 
для 
создания 
воздушной  среды,  благоприятной  для  здоровья 
человека,  а  также  отвечающей  требованиям 
технологического 
процесса, 
сохранения 
оборудования  и  строительных  конструкций, 
материалов и т.д. 
 
Желдету 
– бөлмелердегі реттелген ауа алмасу; 
адам  денсаулығы  үшін  қолайлы,  сондай-ақ 
технологиялық  процесс  талаптарына  жауап 
беретін, 
жабдықтар 
мен 
құрылыс 
құралымдарын, 
материалдарды 
және 
т.б. 
сақтау  үшін  ауа  ортасын  жасауға  арналған 
шаралар жүйесі. 
Веранда 
— 
открытое 
или 
застекленное 
неотапливаемое  помещение,  пристроенное  к 
зданию  или  встроенное  в  него,  а  также 
сооружаемое  отдельно  от  здания  в  виде  легкого 
павильона. 
 
Дәліз 
– 
ашық 
немесе 
шыныланған 
жылытылмайтын,  үйге  жапсыра  не  бірге 
салынған, 
сондай-ақ 
үйден 
жеке, 
жеңіл 
павильон түрінде салынған бөлме. 
Вермикулит
 – минерал,  водный  основной 
алюмосиликат магния и железа. 
 
Вермикулит
 – минерал,  магний  мен  темірдің 
негізгі сулы  алюмосиликаты. 
Вермикулитобетон
 – легкий 
бетон 
с 
заполнителем 
из 
вспученного 
вермикулита, 
применяемый 
для 
тепловой 
изоляции 
промышленного 
оборудования 
и 
утепления 
ограждающих  конструкций  зданий,  изготовления 
стеновых  панелей,  блоков  и  др.  строительных 
конструкций. 
 
Вермикулитті бетон 
– өнеркәсіп жабдықтарын 
жылумен  оқшауландыру  және  ғимараттардың 
қоршау 
құралымдарын 
жылумен 
қаптау, 
қабырға 
панельдерін, 
блоктар 
мен 
т.б. 
құрылыс 
құралымдарын 
дайындау 
үшін 
қолданылатын 
ісінген 
вермикулитті 
толтырғышы бар жеңіл бетон. 
Вероятность 
воздействия 
опасных 
факторов 
пожара – 
математическая величина возможности 
воздействия  опасных  факторов  пожара  с  заранее 
заданными значениями их пapaметров. 
 
Өрттің 
қауіпті 
факторларының 
әсер 
ету 
ықтималдығы – 
параметрлерінің  күні  бұрын 
берілген 
мәндерімен 
өрттің 
қауіпті 
факторларының 
әсер 
ету 
мүмкіндігінің 
математикалық шамасы. 
Вероятность возникновения пожара (загорания) – 
математическая 
величина 
 
возможности 
появления  необходимых  и  достаточных  условий 
возникновения пожара (загорания). 
 
Өрттің  пайда  болу  (жану)  ықтималдығы - 
өрттің  пайда  болуына  (жануына)  қажетті  және 
жеткілікті 
шарттардың 
туу 
мүмкіндігінің 
математикалық шамасы. 
Вероятные  сдвижения  и  деформации
 — величины 
сдвижений  и  деформаций,  определяемые  в  усло-
виях,  когда  отсутствуют  календарные  планы 
развития горных работ. 
 
Болуы  ықтимал  ысырулар  мен  деформациялар 
– 
кен  жұмыстарын  дамытуда  күнтізбелік 
жоспарлар  болмаған  жағдайда  анықталған 
ысырулар мен деформациялар шамасы. 
Верстак – 
рабочий стол с приспособлениями для 
закрепления  обрабатываемого  изделия.  Верстаки 
бывают  столярные,  слесарные  и  шорные.  Такие 
верстаки 
могут 
быть 
оборудованы 
дополнительным инструментарием и оснасткой. 
 
Шеберүстел - 
өңделетін  бұйымды  бекітетін 
құралдары  бар  жұмыс  үстелі.  Шеберүстелдер 
ағаш  бұйымдық,  слесарлық  және  әбзелдік 
болады.  Мұндай  шеберүстелдер  қосымша 
аспаптармен  және  құралдармен  жабдықталуы 
мүмкін. 
Вертикальная  верхняя  (нижняя)  база  эскалатора 
– 
вертикальная  плоскость,  проходящая  через 
линию  пересечения  базы  наклонной  с  базой 
горизонтальной. 
 
Эскалатордың  жоғарғы  (төменгі)  тік  базасы
 – 
еңіс  база  мен  көлденең  базаның  қиылысу 
сызығынан өтетін тік жазықтық. 
Вертикальные  деформации  земной  поверхности 
(наклоны,  кривизна)
 — деформации  земной  по-
верхности  в  вертикальной  плоскости,  вызванные 
неравномерностью вертикальных сдвижений. 
 
Жер  бетінің  тік  деформациялары  (еңістігі, 
қисықтығы) – 
тік  ысырулардың  біркелкі 
болмауынан пайда болатын тік жазықтықтағы 
жер бетінің деформациялары. 
Верхнее  естественное  освещение
 — естественное 
освещение  помещения  через  фонари.  Световые 
проемы в стенах в местах перепада высот здания. 
 
Жоғарғы  табиғи  жарықтандыру – 
бөлмені 
фонарлар  арқылы  табиғи  жарықтандыру. 
Ғимарат  биіктігінің  құлама  орындарындағы 
қабырғалар-дың жарық түсіру ойықтары. 
Верхолазные  работы – 
работы,  выполняемые  на 
высоте  более 5 м  от  поверхности  земли, 
 
Жоғары  өрлеу  жұмыстары – 
жер  бетінен 5 м 
жоғары  биіктікте  орындалатын  жұмыстар, 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
27 
перекрытия или рабочего настила, над которыми 
производятся 
работы 
непосредственно 
с 
конструкциями  или  оборудованием  при  их 
монтаже  или  ремонте,  при  этом  основным 
средством,  предохраняющим  работающих  от 
падения, является предохранительный пояс. 
тікелей  құралымдармен  немесе  жабдықтармен 
оларды  жинақтау  және  жөндеу  жұмыстары 
жүргізілген  кезде  орындалатын  аражабындар 
немесе  төсемдер,  бұл  кезде  жұмыскерлерді 
құлаудан 
сақтайтын 
негізгі 
жабдық 
сақтандыру белдігі болып табылады. 
Вес – 
сила,  с  которой  тело  действует  на 
горизонтальную 
опору 
(или 
другую 
конструкцию)  удерживающую  его  от  свободного 
падения. 
 
Салмақ – 
көлденең  тіреуге  (немесе  басқа 
құралымға)  берілетін  дененің  еркін  құлауынан 
ұстап тұрған күш. 
Вестибюль
 – помещение  перед  входом  во  внут-
ренние части здания, предназначенное для приема 
и распределения потоков посетителей. 
 
Вестибюль
 – ғимараттың  ішкі  бөлмелеріне 
кіру есігі мен алдында орналасқан, келушілерді 
қабылдауға  және  бөліп  таратуға  арналған 
бөлме. 
Взлетно-посадочная полоса
  — часть летного поля, 
специально подготовленная и оборудованная для 
взлета и посадки воздушных судов.  
 
Ұшу-қону жолағы  – 
әуе кемелерiнiң ұшуы мен 
қонуы 
үшiн 
арнайы 
дайындалған 
және 
жабдықталған ұшу алаңының бөлiгi.  
Взрыв – 
быстропротекающий 
процесс 
физических  и  химических  превращений  веществ, 
сопровождающийся 
освобождением 
значительного 
количества 
энергии 
в 
ограниченном  объеме,  в  результате  которого  в 
окружающем 
пространстве 
образуется 
и 
распространяется 
ударная 
волна, 
способная 
привести  или  приводящая  к  возникновению 
техногенной чрезвычайной ситуации. 
 
Жарылыс – 
шектеулі  көлемдегі  энергияның 
елеулі  мөлшерде  босатылуымен  қоса  жүретін, 
нәтижесінде  қоршаған  орта  кеңістігінде  соққы 
толқыны  пайда  болып  және  таралатын, 
техногендік 
төтенше 
жағдайдың 
пайда 
болуына  әкелуге  қабілетті  немесе  әкелетін 
заттардың 
физикалық 
және 
химиялық 
айналуының  тез ағымдық процесі. 
Взрывные  работы – 
работы,  выполняемые 
воздействием 
взрыва 
на 
естественные 
или 
искусственные 
материалы 
с 
целью 
контролируемого  их  разрушения  и  перемещения 
или изменения структуры и формы. 
 
Жарылыс 
жұмыстары – 
табиғи 
немесе 
жасанды  материалдарға,  олардың  бұзылуын 
және 
алмасуын 
немесе 
құрылысы 
мен 
пішіндерінің  өзгеруін  бақылау  мақсатында 
жарылыстың 
ықпалымен 
орындалатын 
жұмыстар. 
Взрывоопасное  вещество – 
вещество,  которое 
может  взрываться  при  воздействии  пламени  или 
проявлять  чувствительность  к  сотрясениям  или 
трениям большую, чем динитробензол. 
 
Қауіпті  жарылғыш  заттар – 
жалынның 
ықпалы 
кезінде 
жарылатын 
немесе 
сілкіністерге 
немесе 
үйкелістерге 
динитробензолға 
қарағанда, 
артық 
сезімталдық көрсетуі мүмкін заттар. 
Виадук
 – сооружение  мостового  типа,  обычно 
многопролетное  на  высоких  опорах,  возводимое 
на  пересечении  дороги  с  глубоким  оврагом, 
горным ущельем и т.п. 
 
Виадук - 
әдетте  көпаралықты  биік  тіреулерде, 
терең  орлы,  тау  шұңқырлы,  т.б.  жолдардың 
қиылысында 
салынатын 
көпір 
тұрпаттас 
имарат. 
Вибратор
 – 1) вибратор  механический – 
устройство 
для 
получения 
механических 
колебаний,  используемое  самостоятельно  либо 
являющееся  узлом  вибрационной  машины  или 
оборудования; 2) вибратор  электрический – 
отрезок  металлического  провода,  штырь  из 
токопроводящего  материала  или  диэлектрика, 
который 
может 
служить 
возбудителем 
(источником) электромагнитных колебаний. 
 
Дірілдеткіш – 
1)  механикалық  дірілдеткіш – 
жеке қолданылатын не дірілдеткіш машинаның 
немесе  жабдықтың  желісі  болып  табылатын 
механикалық  тербелістерді  алуға  арналған 
құрылғы; 2) электр  дірілдеткіш  –    металл 
сымның 
кесіндісі, 
электр 
магнитті 
тербелістердің 
қоздырғышы 
(көзі) 
болып 
қызмет 
атқара 
алатын 
ток 
өткізгіш 
материалдан  немесе  диэлектриктен  жасалған 
істік. 
Вибрационная 
болезнь
 – профессиональное 
заболевание 
строителей, 
обусловленное 
длительным  воздействием  вибрации:  изменение 
сосудов 
конечностей, 
нервно-мышечного 
и 
костно-суставного аппарата. 
 
Тербеліс    ауруы
 – ұзақ  уақыт  тербелісті 
жағдайда 
болуына 
байланысты 
құрылысшылардың  кәсіби  сырқаты:  аяқ-қол 
буындарының,  жүйке-бұлшық  ет  және  сүйек-
буын аппаратының бұзылуы. 
Вибрационная  машина,  вибратор
  –машина,  у 
которой 
рабочий 
орган 
находится 
в 
колебательном 
движении. 
Применяется 
для 
уплотнения 
бетона, 
формирования 
железобетонных  изделий,  погружения  в  грунт 
свай и труб и т.п. 
 
Тербелмелі  машина,  дірілдеткіш
 – жұмыс 
органы 
тербелмелі 
қозғалыста 
болатын 
машина.  Бетонды  нығыздауда,  темірбетон 
бұйымдарын  пішіндеуде,  топыраққа  қадалар 
мен құбырлар қағуда және т.б. қолданылады. 
Вибрационный  транспорт
 – устройства  для 
направленного  перемещения  сыпучих  и  кусковых 
материалов,  паст,  жидкостей,  осуществляемого 
 
Тербелмелі көлік – 
тербелмелі машиналардың 
жұмыс  органдарын  (жүк  таситын)  дірілмен 
жүзеге 
асыратын 
сусымалы 
және 
түйір 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
28 
вибрацией 
рабочих 
(грузонесущих) 
органов 
вибрационных машин. 
материалдарды,  пасталар  мен  сұйықтарды 
бағыттап ауыстыруға арналған құрылғылар. 
Вибрация – 
механические  колебания  в  технике. 
Различают полезную и вредную вибрацию. 
 
Діріл – 
техникадағы механикалық тербелістер. 
Пайдалы 
және 
зиянды 
тербеліс 
деп 
ажыратылады. 
Виброизоляция
 – защита  людей,  сооружений  и 
приборов  от  вредного  воздействия  вибраций, 
возникающих  вследствие  работы  механизмов, 
движения транспорта и т.п. 
 
Дірілоқшаулағыш – 
механизмдердің,  көлік 
қозғалысының  және  т.б.  салдарынан  туатын 
дірілдердің 
зиянды 
әсерінен 
адамдарды, 
имараттарды және аспаптарды қорғау. 
Вибромолоток – 
инструмент ударного действия с 
небольшой  перемещающейся  массой,  большими 
скоростями  перемещения  и  частотой  ударов  до 
6000 в 1 мин. 
 
Дірілбалға – 
ауыстыру  массасы  шағын, 
ауыстыру  жылдамдықтары  үлкен  және  соққы 
жиілігі  минутына 6000-ға  дейін  болатын  соғу 
әрекетті аспап. 
Виброплита – 
рабочий  орган  вибрационных 
уплотняющих 
машин 
или 
самостоятельная 
вибрационная 
установка 
для 
уплотнения 
несвязных  грунтов,  гравийно-щебеночных  и  др. 
материалов. 
 
Дірілтақта 
– 
тербелмелі 
тығыздауыш 
машиналардың 
жұмыс 
органы 
немесе 
байланыссыз 
топырақты, 
малтатас-
қиыршықтас 
және 
т.б. 
материалдарды 
тығыздауға 
арналған 
жеке 
тербелмелі 
қондырғы. 
Виброплощадка – 
стационарная  вибрационная 
установка  для  уплотнения  бетонной  смеси  при 
изготовлении 
бетонных 
и 
железобетонных 
изделий  под  действием  круговых,  вертикальных, 
горизонтальных колебаний или ударов. 
 
Діріл  алаңша – 
шеңберлі,  тік  және  көлденең 
тербелістердің  немесе  соққылардың  әрекетінен 
бетонды  және  темірбетонды  бұйымдарды 
дайындау  кезінде  бетон  қоспасын  нығыздау 
үшін 
қолданылатын 
тұрақты 
тербелмелі 
қондырғы. 
Вибропогружатель – 
вибрационная  машина  для 
погружения  в  грунт  свай,  шпунтов,  труб  и  др. 
элементов. 
 
Дірілмен  қаққыш – 
топыраққа  қадаларды, 
шпунттарды, 
құбырларды 
және 
т.б. 
элементтерді 
қағуға 
арналған 
тербелмелі 
машина, 
Вибропрокатная 
установка – 
агрегат 
для 
производства  крупноразмерных  железобетонных 
строительных 
конструкций 
и 
изделий 
на 
вибропрокатном  стане,  на  котором  выполняются 
укладка 
арматурных 
каркасов, 
подача 
и 
вибрирование 
бетонной 
смеси, 
тепловая 
обработка  и  автоматическая  распалубка  готовых 
изделий. 
 
Дірілпрокатты  қондырғы – 
арматуралық 
қаңқаларды  қалау,  бетон  қоспаларын  беру 
және  дірілдету,  дайын  бұйымдарды  жылумен 
өңдеу  және  қалыптан  автоматты      босату 
жұмыстары 
орындалатын 
дірілпрокатты 
станда  ірі  көлемдегі  темірбетонды  құрылыс 
құралымдарын  және  бұйымдарды  өндіруге 
арналған агрегат. 
Виброштамповка
 – формование 
сборных 
железобетонных  изделий  сложного  профиля  при 
одновременном  воздействии  на  бетонную  смесь 
вибрации и давления штампа. 
 
Дірілмен  қалыптау – 
діріл  мен  қалып 
қысымының  бетон  қоспасына  бірмезгілді 
ықпалы  кезіндегі  күрделі  кескіннің  құрама  
темірбетонды бұйымдарын қалыптау. 
Вид 
мобильных 
(инвентарных) 
зданий 
или 
сооружений – 
классификационная  категория  
мобильных 
(инвентарных) 
зданий 
или 
сооружений 
по 
признаку 
сходства 
функционального назначения. 
 
Ғимараттардың 
немесе 
имараттардың 
жеделәрекетті 
(жабдықтық) 
түрі – 
жеделәрекетті  (жабдықтық)  ғимараттардың 
немесе 
имараттардың 
қызметтік 
мақсаттарының 
ұқсас 
белгілері 
бойынша 
жіктік санаты. 
Винтовое  соединение 
–  разъемное  неподвижное 
соединение 
деталей 
при 
помощи 
винтов, 
ввертываемых в резьбу в теле одной из деталей. 
 
Бұрандалы  қосылыс – 
бөлшектердің  біріндегі 
ойыққа  бұралып  енгізілетін  бұрамалардың 
көмегі 
арқылы 
бөлшектерді 
ажыранды 
қозғалыссыз қосу. 
Висячие 
конструкции – 
строительные 
конструкции,  в  которых  основные  несущие 
элементы  испытывают  только  растягивающие 
усилия. 
 
Аспалы  құралымдар – 
негізгі  ұстайтын 
элементтері  тек  созу  күштерін  қабылдайтын  
құрылыс құралымдары. 
Висячий  мост
 – мост,  в  котором  основная 
несущая  конструкция  выполнена  из  гибких 
элементов, 
работающих 
на 
растяжение, 
а 
проезжая часть подвешена. 
 
Аспалы  көпір – 
негізгі  ұстайтын  құралымы 
созылу 
арқылы 
жұмыс 
істейтін 
иілгіш 
элементтерден  орындалған,  ал  өту  жолы 
аспалы көпір. 
Витраж
 – орнаментальная 
или 
сюжетная 
декоративная  композиция,  размещаемая  обычно 
в оконных проемах, дверях, перегородках, иногда 
выполненная  в  виде  самостоятельных  панно,  из 
стекла  или  др.  материала,  пропускающего  свет; 
сплошное остекление фасада здания. 
 
Әшекей  әйнек - 
әдетте  терезе  ойықтарында, 
есіктерде,  аражабындарда,  кейде  жеке  панно 
түрінде  шыныдан  немесе  жарық  өткізгіш 
материалдан 
орындалатын 
оюлы 
немесе 
сюжетті 
әшекейлі 
композиция; 
ғимарат 
қасбетін тұтас шынылау. 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
29 
Вихревой  насос,  тангенциальный  насос
 – 1) 
динамический 
насос, 
в 
котором 
жидкость 
получает  энергию  в  результате  завихрения 
вращающимся  рабочим  колесом  и  перемещается 
по  периферии  рабочего  колеса  в  тангенциальном 
направлении;  2) вакуумный  насос,  в  котором 
разрежение создается вдоль оси вихревого потока 
сжатого  газа  или  перегретого  пара,  движущегося 
по касательной к камере завихрения. 
 
Құйынды  сорғы,  тангенциалды  сорғы – 
1) 
сұйықтығы  айналмалы  жұмыс  дөңгелегінің 
құйындауы  нәтижесінде  энергия  алатын    және 
жұмыс 
дөңгелегінің 
тангенциалдық 
бағытындағы  шеткері  бойынша  алмасатын 
динамикалық  сорғы; 2) сығылған  газдың 
құйынды ағынының немесе құйын камерасына 
қатысты  қозғалатын  аса  қыздырылған  бу 
осьінің бойымен жіктелетін вакуумдық сорғы. 
Вкладыш  ступени  эскалатора – 
деталь  ступени, 
служащая 
для 
центровки 
ее 
относительно 
гребенки входной площадки. 
 
Эскалатор  басқышының  ішпегі
 –  кіру 
алаңшасының 
жалына 
қатысты 
түзету 
қызметін атқаратын басқыш бөлшегі. 
Влагомер – 
прибор  для  определения  влажности 
газов, жидкостей и твердых тел, в т.ч. сыпучих. 
 
Ылғалөлшегіш – 
газдардың,  сұйықтардың 
және  қатты  денелердің  с.і.  сусымалылардың 
ылғалдығын анықтауға арналған құрал. 
Влагоотдача
 – способность  материала  отдавать 
влагу 
при 
изменении 
окружающей 
среды. 
Характеризуется 
скоростью 
высыхания 
материала  в  сутки  при  относительной  влажности 
воздуха 60 % и температуре 20 °С. 
 
Ылғал  беру
 – қоршаған  ортаның  өзгеруіне 
байланысты материалдың ылғал беру қабілеті. 
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы тәулігіне 
60%  және  температурасы 20
о
  С  болған  кездегі 
материалдың 
құрғау 
жылдамдылығымен 
сиппатталады. 
Влагостойкость
 – способность  строительных 
материалов 
долговременно 
сопротивляться 
разрушающему 
действию 
влаги 
при 
периодических 
увлажнениях 
и 
высыханиях 
материала. 
 
Ылғалға 
төзімділік
 – құрылыс 
ма-
териалдарының 
кезеңдік 
ылғалдану 
және 
кептіру  әсерінен  ұзақ  уақыт  бүлінуге  қарсы 
тұра алу қабілеті. 
Влажность
 – содержание  влаги  в  твердом  теле, 
порошке или газе. 
 
Ылғалдылық – 
қатты  денедегі,  ұнтақтағы 
немесе газдағы ылғалдың ұсталуы. 
Влажность  материала – 
содержание  влаги  в 
процентах, определяемое путем отношения массы 
увлажненного материала к его массе в сухом виде. 
 
Материалдың 
ылғалдылығы
 – ылғалды 
материал 
массасының 
құрғак 
күйіндегі 
массасына 
қатынасы 
арқылы 
пайызбен 
анықталатын материалдың ылғал ұстауы. 
Внецентренное  растяжение-сжатие 
стержня  в 
сопротивлении 
материалов
 – деформация, 
возникающая  при  действии  на  стержень  двух 
равных 
и 
противоположно 
направленных 
продольных сил, параллельных оси стержня. 
 
Материалдардың 
кедергісіндегі 
шыбықтың 
орталықтан 
тыс 
созылып-сығылуы – 
шыбыққа  екі  бірдей  және  қарама-қарсы 
бағытталған  күштердің  шыбықтың  параллель 
осьтерінің 
ен 
бойына 
 
әрекеті 
кезінде 
туындайтын деформация. 
Внешние  условия – 
влияющие  на  состояние  и 
использование 
территории 
экологические, 
инфраструктурные  и  ресурсные  факторы  ее 
окружения. 
 
Сыртқы  жағдайлар - 
аумақтың  жағдайы  мен 
пайдаланылуына 
әсерін 
тигізетін 
оның 
айналасындағы 
экологиялық, 
инфрақұрылымдық және ресурстық факторлар. 
Внешний  вид  асбестоцементного  изделия – 
совокупность  регламентированных  стандартом 
свойств, определяемых визуально. 
 
Асбестоцементті  бұйымдардың  сыртқы  түрі – 
стандартпен 
реттеліп, 
көзбен 
шолып 
анықталған қасиеттер жиынтығы. 
Водный огнетушитель – 
огнетушитель с зарядом 
воды или воды с добавками. 
 
Сумен  отсөндіргіш – 
сумен  немесе  қоспалары 
бар сумен зарядталған от- сөндіргіш. 
Водобой – 
элемент 
крепления 
водотока 
непосредственно  за  водосливом  (водосбросом) 
плотины 
в 
виде 
массивной 
плиты, 
предназначенной  для  восприятия  ударов  струй  и 
гашения  энергии  переливающего  потока  воды,  а 
также  для  защиты  русла  водотока  и  грунтов 
основания сооружения от размыва. 
 
Суұрма 
–  құлама  су  ағынының  энергиясын 
басу 
үшін 
және 
ағынша 
соққыларын 
қабылдауға  арналған  ауыр  тақта  түріндегі 
бөгеттің су ағарынан кейін тікелей орналасқан 
су  ағарлардың  арнасын  және  имарат  негізінің 
топырағын  шайылудан  қорғауға  арналған 
бекіту элементі. 
Водовод
 – сооружения  в  виде  тоннеля,  канала, 
лотка 
или 
трубопровода 
для 
пропуска  (подачи)  воды  под  напором  или 
самотеком  от  водоприемника  (водозаборного 
сооружения) к месту ее потребления. 
 
Су  тартқыш
 – су  қабылдағыштардан  (су 
тартқыш  имараттардан)  өз  бетімен  немесе 
қысыммен  суды  қажет  орнына  жеткізу  (беру) 
үшін  тоннель,  канал,  науа  немесе  құбыр 
түріндегі имаратттар. 
Водогрейный  котел
 – прямоточный  котел,  в 
котором  подогревается  (без  испарения)  вода, 
используемая  для  центрального  отопления  или 
централизованного теплоснабжения. 
 
Су  жылытқыш  қазан – 
орталық  жылыту 
немесе 
орталықтандырылған 
жылумен 
жабдықтау 
үшін 
қолданылатын 
суды  
жылытатын (буланусыз)  туражол қазан. 
Водозаборное  сооружение 
–  гидротехническое 
сооружение  для  забора  воды  из  открытого 
 
Сутартқыш  имараты
 – суды  одан  әрі 
тасымалдау үшін және шаруашылықта қолдану 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
30 
водоема  (реки,  озера,  водохранилища)  или 
водотока,  либо  подземных  источников  и  подачи 
ее 
в 
водоводы 
для 
последующего 
транспортирования 
в 
хозяйственных 
целях 
(орошения, 
водоснабжения, 
выработки 
электроэнергии и др.). 
мақсатында  (суару,  сумен  қамту,  электр 
энергиясын 
өндіру 
т.с.с.) 
ашық 
су 
тоғандарынан  (өзен,көл  су  қоймалары)  немесе 
суағарлардан,әлде  жерасты  көздерінен    алып, 
оны 
су 
құбырларына 
жеткізетін 
гидротехникалық имарат. 
Водонагреватель
 – теплообменный  аппарат  для 
нагревания  воды  паром,  горячей  водой,  газами, 
электроэнергией. 
 
Суысытқыш – 
суды  бумен,  ыстық  сумен, 
газбен, 
электр 
энергиясымен 
жылытуға 
арналған жылу алмастырғыш аппарат. 
Водонапорные башни и резервуары
 – сооружения 
в  системе  водоснабжения  для  выравнивания 
работы  насосных  станций,  создания  запаса воды, 
а  также  регулирования  ее  напора  и  расхода  в 
водопроводной сети. 
 
Арынды  су  мұнаралары  және  резервуарлар – 
сорғы  станцияларының  жұмыстарын  түзету 
үшін,  су  қорын  жасауға,  сондай-ақ  оның 
тегеуріні  мен  су  құбыры  желісіндегі  шығынды 
реттеуге 
арналған 
сумен 
жабдықтау 
жүйелеріндегі имарат. 
Водонепроницаемость
 – способность  материала 
пропускать  воду  под  давлением;  характеризуется 
количеством воды, прошедшей за 1 час через 1 см 
поверхности материала. 
 
Су  өткізбеушілік
 – материалдың    қысым 
арқылы    су  өткізу  қабілеті; 1см  жазық  бетінен 
1сағат 
ішінде 
өтетін 
су 
мөлшерімен 
сипатталады. 
Водонепроницаемость  асбестоцементного  изделия 
– 
способность 
асбестоцементного 
изделия 
препятствовать  сквозному  проникновению  воды 
при  установленных  нормативных  параметрах 
времени и давления. 
 
Асбестоцемент  бұйымының  суөткізбеушілігі – 
асбестоцементті 
бұйымның 
уақыт 
пен 
қысымның 
белгіленген 
нормативтік 
параметрлері  кезінде  судың  саңылаулап  өтуіне 
қарсы тұру қабілеттілігі. 
Водоотводные  и  дренажные  системы
 — система 
сооружений,  предназначенных  для  отвода  воды  с 
поверхности  покрытий  и  понижения  уровня 
подземных вод с целью обеспечения необходимой 
устойчивости  грунтового  основания  и  слоев 
аэродромного 
покрытия 
при 
восприятии 
нагрузок  в  расчетный  период  наибольшего 
увлажнения 
грунтов, 
а 
также 
исключения 
аквапланирования колес самолетов при движении 
по искусственной взлетно-посадочной полосе. 
 
Су  әкету  және  дренаж  жүйелері
 - жабынның 
үстiндегi  суды  әкетуге,  топырақтық  негiзге 
қажеттi 
орнықтылықты 
қамтамасыз 
ету 
мақсатында  жер  асты  суларының  деңгейiн 
төмендетуге 
және 
аэродромдық 
жабын 
қабатының топырақ аса дымқылданған есептiк 
кезеңде  жүктемені  қабылдауға,  сондай-ақ  
жасанды ұшу-қону жолағы бойынша қозғалған 
кезде  ұшақ  доңғалағы  аквапланированиені 
жоғалтпауға арналған  имараттар жүйесi.  
Водоотлив – 
система устройств, обеспечивающих 
отвод  и  удаление  подземных  или  поверхностных 
вод  из  карьеров,  шахт,  штолен,  котлованов, 
траншей и др. 
 
Су 
төгу 
– 
карьерлерден, 
шахталардан, 
штольнялардан, 
қазаншұңқырлардан, 
орлардан  және  т.б.  алынатын  жерасты  және 
жерүсті  суларының  әкетілуін  және  жойылуын 
қамтамасыз ететін құрылғылар жүйесі. 
Водоохладитель
 – теплообменный  аппарат,  в 
котором 
вода 
охлаждается 
в 
трубах 
или 
межтрубном  пространстве  холодильным  агентом 
или холодильным рассолом. 
 
Сусалқындатқыш – 
құбырлар 
мен 
құбыраралық 
кеңістікте 
салқындатқыш 
агентпен  немесе  салқындатқыш  тұздықпен  су 
салқындатылатын 
жылу 
алмастырғыш 
аппарат. 
 
Водоочистка
 – комплекс 
технологических 
процессов, 
в 
результате 
которых 
вода, 
поступающая  в  водопровод  из  природного 
источника 
водоснабжения, 
приобретает 
необходимые для ее использования качества. 
 
Сутазарту – 
нәтижесінде сумен жабдықтаудың 
табиғи  көзінен  су  құбырына  келіп  түсетін 
судың  қолданылуы  үшін  қажетті  сапасына 
жеткізілетін технологиялық процестер кешені. 
Водопенный  пожарный  ствол, 
водопенный  ствол 
–  пожарный  ствол  для  водяных  или  пенных 
струй. 
 
Сукөбікті  өрттік  оқпан, 
су  көбікті  оқпан  – 
сулы  немесе  көбікті  ағыншаларға  арналған 
өрттік оқпан. 
Водоподготовка – 
обработка воды, поступающей 
из  водопровода  или  природного  источника  для 
питания  паровых  и  водогрейных  котлов  или 
обеспечения технологических процессов. 
 
Суды  даярлау – 
бу  және  су  жылыту 
қазандарын 
қоректендіруге 
немесе 
технологиялық  процестерді  қамтамасыз  етуге 
арналған  су  құбырынан  немесе  табиғи  су 
көзінен алынатын суды өңдеу. 
Водопоглощение
 – способность 
материала 
впитывать и удерживать воду. 
 
Су  сіңіргіштік
 – материалдың  суды  сіңіру 
және ұстау қабілеті. 
Водопоглощение 
керамической 
плитки – 
количество воды, проникающей в открытые поры 
черепка  плитки  при  определенных  условиях, 
выраженное в процентах к массе сухого образца. 
 
Керамикалық  тақтаның  су  сіңіргіштігі – 
белгіленген жағыдайларда
 тақтайша қышының 
ашық  кеуектеріне  сіңетін  судың  оның  құрғақ 
күйіндегі 
массасына 
қатысты 
пайызбен 
алынатын мөлшері. 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
31 
Водопонижение – 
временное 
искусственное 
понижение  уровней  или  напоров  подземных  вод 
при  сооружении  котлованов,  тоннелей,  проходки 
горных выработок и т.п. 
 
Су  деңгейін  төмендету – 
қазаншұңқырларды, 
тоннельдерді,  кен  өңдеу  жолдарын  және  т.б. 
салу  кезінде  жерасты  суларының  деңгейлері 
мен 
тегеуріндерін 
уақытша 
жасанды 
төмендету. 
Водоприемник 
–
 1) часть 
водозаборного 
сооружения,  служащая  для  непосредственного 
приема 
воды 
из 
источника 
(река, 
озеро, 
водохранилище)  или  подземного  источника; 2) 
водоток,  водоем  или  лощина,  принимающие  и 
отводящие  воду,  собираемую  мелиоративной 
осушительной 
системой 
с 
прилегающей 
территории. 
 
Суқабылдағыш
 – 1) бас  тоған  имаратының 
тікелей  су  көзінен  (өзеннен,  көлден,  су 
қоймасынан)  немесе  жер  асты  су  көзінен  суды 
қабылдау  қызметін  атқаратын  бөлігі; 2) тиісті 
аумақтан  мелиорациялық  кептіргіш  жүйелер 
арқылы  жиналатын  суды  қабылдайтын  және 
бұрып ағызатын ағын су, суқойма немесе өзек. 
Водопровод
 – комплекс инженерных сооружений 
и  устройств,  осуществляющих  водоснабжение – 
получение  воды  из  природных  источников,  ее 
очистку, 
транспортирование 
и 
подачу 
потребителям. 
 
Су құбыры – 
сумен қамтуды жүзеге асыратын 
– 
табиғи 
көздерден 
су 
алатын, 
оны 
тазартатын, 
тасымалдайтын 
және 
тұтынушыларға 
жеткізетін 
инженерлік 
имараттар мен құрылғылар кешені. 
Водопроводная 
сеть
 – совокупность 
водопроводных 
линий 
(трубопроводов) 
для 
подачи воды к местам потребления. 
 
Су  құбырларының  желісі – 
суды  тұтыну 
орындарына  жеткізуге  арналған  су  құбыры 
желілерінің (құбырлардың) жиынтығы. 
Водосборный лоток – 
элемент крыши для сбора и 
удаления дождевых и талых вод. 
 
Су  жинағыш  науа – 
жаңбыр  және    еріген  қар 
суларын жинауға және ағызып жіберуге арнал-
ған төбе элементі. 
Водосброс, 
сооружение 
водосбросное – 
гидротехническое сооружение для пропуска воды, 
сбрасываемой из верхнего в нижний во избежание 
превышения  максимальных  расчетных  уровней 
воды  в  водохранилище,  через  поверхностные 
отверстия  (водосливы)  на  гребне  плотины  или 
через  глубинные  отверстия  (водоспуски),  распо-
лагаемые  ниже  уровня  воды  в  верхнем  бьефе, 
либо через те или другие одновременно. 
 
Су  қашыртқы,  су  қашыртқылық  имарат - 
су 
қоймасындағы  судың  есептік  деңгейден  асып 
кетпеуі  үшін  бөгет  жотасында  орналасқан 
құбырлар (суағар) немесе  жоғарғы бьефтегі су 
деңгейінен 
төмен 
орналасқан 
құбырлар 
(суағызғыш)  не  болмаса  солар  арқылы  немесе 
басқалары  арқылы  артық  судың  мөлшерін 
бірмезгілде ағызуға арналған гидротехникалық 
имарат. 
Водослив
 – преграда  (порог),  через  которую 
переливается 
поток 
воды; 
в 
гидротехнике 
водосливом  называют  водосброс  со  свободным 
переливом воды через его гребень. 
 
Суағар – 
су  ағыны  асып  төгілетін  тосқауыл 
(табалдырық);  гидротехникада  суағар  деп  
оның  жотасы  арқылы  еркін  тасып  ағатын  су 
қашыртқысын  атайды. 
Водосливная  плотина
 – плотина,  допускающая 
перелив 
воды 
 
при 
пропуске 
излишних 
(паводковых)  расходов  по  всей  длине  гребня  или 
через водосливные отверстия. 
 
Суағарлық  бөгет – 
артық  (тасқын)  су 
шығындарын  жотаның  ұзына  бойы  немесе 
суағар  тесіктері  арқылы  жіберу  кезінде  судың 
асып төгілуіне мүмкіндік беретін бөгет. 
Водоснабжение
 – совокупность  мероприятий  по 
обеспечению  водой  различных  потребителей 
(населения, 
промышленных 
предприятий, 
транспорта,  сельского  хозяйства)  в  необходимых 
количествах и требуемого качества. 
 
Сумен  қамту
 – әр  түрлі  тұты-нушыларды 
(халықты, 
өнеркәсіп 
кәсіпорындарын, 
транспортты,  ауыл  шаруашылығын)  керек 
мөлшерде 
және 
қажетті 
сапада 
сумен 
жабдықтау 
үшін 
қолданылатын 
шаралар 
жиынтығы. 
Водоспуск, 
сооружение 
водоспускное – 
глубинный  водосброс  в  виде  отверстий  (труб)  в 
гидротехническом  сооружении  или  отдельное 
сооружение  для  опорожнения  водохранилища, 
промывки  донных  наносов,  отложившихся  в 
верхнем  бьефе  и  для  пропуска  (сброса)  воды  в 
нижний бьеф. 
 
Сутүсіргі,  сутүсіргі  имарат - 
  гидротехникалық 
имараттардың 
саңылау 
(құбыр) 
түріндегі 
тереңде  орналасқан  су  қашыртқысы  немесе  су 
қоймаларын  босатуға,  жоғарғы  бьефтердегі 
шөгінділердің  су  түбінің  тұнбаларын  жууға, 
суды  төменгі  бьефке  шығаруға  (жіберуге) 
арналған жеке имарат. 
Водоупор, 
слой 
грунта 
водоупорный
 – 
водонепроницамый 
для 
подземных 
и 
поверхностных вод слой грунта. 
 
Су  өтпейтін  қабат,  топырақтың    су  өтпейтін 
қабаты
 – жердің  қалқыма  сулары  мен  жер 
асты сулары өтпейтін топырақ қабаты. 
Водохранилище
 – искусственный 
водоем 
значительной  вместимости,  образованный  в 
долине  реки  водоподпорными  сооружениями  для 
задержания, накопления и хранения воды. 
 
Бөген – 
судың  ұсталуы,  жинақталуы  және 
сақталуы  үшін  өзен  аңғарында  су  тежеу 
жабдықтарымен 
қамтылған 
сыйымдылығы 
едәуір жасанды су қоймасы. 
Водоцементное 
отношение
 – коэффициент, 
определяющий  отношение  воды  к  цементу  в 
бетонах и растворах. 
 
Суцементті 
қатынас
 – бетондар 
мен 
қоспалардағы  судың  цементке  қатынасын 
анықтайтын еселеуіш. 
Водяное 
отопление
 – система 
отопления   
Сумен  жылыту 
–  өзінің  бойындағы  жылыту 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
32 
помещения  горячей  водой  через  находящиеся  в 
нем отопительные приборы. 
құралдары  арқылы  бөлмелерді  ыстық  сумен 
жылыту жүйесі. 
Водяной  затвор
 – гидравлическое  устройство, 
препятствующее  обратному  течению  газов  в 
трубопроводах.  Применяется  в  сантехнике  для 
предотвращения  попадания  канализационных 
газов  в  помещение  через  санитарные  приборы 
(унитазы, раковины). 
 
Су  жапқыш – 
құбырлардағы  газдардың  кері 
ағысына  кедергі  келтіретін  гидравликалық 
құрылғы.  Сантехникада  санитарлық  құралдар 
(унитаздар,  раковиналар)  арқылы  бөлмелерге 
канализациялық 
газдарды 
өткізбеу 
үшін 
қолданылады. 
Возгораемость, 
горючесть – способность 
материалов 
к 
горению 
при 
воздействии 
источника зажигания. 
 
Жанғыштық
 – жану 
көзінің 
әсерінен 
материалдардың жанғыштық қабілеті. 
Воздействие
 – явление,  вызывающее  внутренние 
силы 
в 
элементах 
конструкций 
(от 
неравномерных 
деформаций 
основания, 
от 
деформации  земной  поверхности  в  районах 
влияния  горных  выработок  и  в  карстовых 
районах,  от  изменения  ползучести  материала 
конструкций, 
от 
сейсмических, 
взрывных. 
влажностных и других подобных явлений). 
 
Әсер  ету
 – құралымдар  элементтерінің  ішкі 
күштерін  (негіз  деформациясының  біркелкі 
болмауынан,  тау-кен  жұмыстары  әсерінен  жер 
бетінің 
деформацияға 
ұшырауынан, 
құралымдар 
материалдарының 
жылжығыштығының өзгеруінен,  сейсмикалық, 
жарылғыш,  ылғалды  және  басқа  осы  тәріздес 
құбылыстардан) тудыратын құбылыс. 
Воздуховод,  воздухопровод
 – трубопровод  для 
перемещения  воздуха,  применяемый  в  системах 
вентиляции, 
воздушного 
отопления, 
кондиционирования 
воздуха, 
а 
также 
в 
технологических целях. 
 
Ауа  арна,  ауа  құбыры – 
желдету,  ауамен 
жылыту, 
ауаны 
баптау, 
сондай-ақ 
технологиялық  мақсаттарда  қолданылатын 
ауаны алмастыруға арналған құбыр. 
Воздухообмен
 – частичная  или  полная  замена 
загрязненного 
воздуха 
помещений 
чистым 
воздухом. 
 
Ауа  алмасуы
 – бөлмедегі  ластанған  ауаны 
жартылай 
немесе 
толық 
таза 
ауамен 
алмастыру. 
Воздухоохладитель 
–  теплообменное  устройство 
для 
понижения 
температуры 
воздуха, 
подаваемого в помещение. 
 
Ауасалқындатқыш – 
бөлмеге берілген ауаның 
температурасын 
төмендетуге 
арналған 
жылуалмастырғыш құрылғы. 
Воздухоподготовка
 – обработка 
воздуха 
(очистка  от  пыли,  вредных  газов,  примесей, 
подогрев,  охлаждение,  увлажнение,  осушение  и 
др.)  для  придания  ему  качеств,  отвечающих 
технологическим 
и 
санитарно-гигиеническим 
требованиям. 
 
Ауаны 
дайындау
 – ауаның 
сапасын 
технологиялық, 
санитарлық-гигиеналық 
талаптарға жауап беретіндей ету үшін (шаңнан, 
зиянды 
газдардан, 
қоспалардан 
тазарту, 
жылыту,  суыту,  ылғалдандыру,  кептіру,  т.с.с.) 
ауаны өңдеу. 
Воздухоподогреватель, 
воздухонагреватель – 
теплообменный 
аппарат 
для 
нагревания 
проходящего через него воздуха. 
 
Ауа  қыздырғыш - 
өзі  арқылы  өтетін  ауаны 
жылытуға 
арналған 
жылуалмастырғыш 
аппарат. 
Воздушная  завеса
 – направленный  воздушный 
поток,  подаваемый  системой  местной  приточной 
вентиляции 
и 
препятствующий 
доступу 
наружного  воздуха  в  помещения  через  дверные 
или технологические проемы. 
 
Ауа  шымылдығы – 
жергілікті  желдету  жүйесі 
арқылы  берілетін    және  сырттағы  ауаның  есік 
немесе 
технологиялық 
ойықтар 
арқылы 
бөлмеге  енуіне  кедергі  келтіретін  бағытталған 
ауа ағыны. 
Воздушное  отопление
 – система  отопления 
помещений подогретым воздухом. 
 
Ауамен  жылыту – 
бөлмелерді  жылытылған 
ауамен жылыту жүйесі. 
Воздушно-пенный  огнетушитель – 
огнетушитель 
с  зарядом  водного  раствора  пенообразующих 
добавок. 
 
Ауа-көбікті 
отсөндіргіш – 
көбікжасаушы 
қоспалары бар сумен зарядталған отсөндіргіш. 
Воздушный  бассейн – 
воздушное  пространство 
над 
территорией 
города 
(поселка) 
или 
промышленного предприятия. 
 
Ауа  алабы – 
қаланың  (кенттің)  немесе 
өнеркәсіп    кәсіпорнының  аумағындағы  ауа 
кеңістігі. 
 
Воздушный оазис
 – устройство в системе местной 
приточной 
вентиляции, 
создающее 
в 
ограниченном  пространстве  производственного 
помещения 
улучшенные 
(по 
сравнению 
с 
остальной 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: