Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
33 
процессах,  в  газовых  турбинах,  двигателях 
внутреннего сгорания и др. 
қозғалтқыштарында  және  т.б.  қолданылған 
ауаны шаңнан тазартуға арналған сүзгі. 
 
Возникновение 
пожара 
(загорания) – 
совокупность  процессов,  приводящих    к  пожару 
(загоранию). 
 
Өрттің  тууы  (жану) - 
өртке  (жануға)  әкелетін 
процестер жиынтығы. 
Войлок – 
текстильный  материал,  получаемый 
валянием  шерсти  и  меховых  отходов  или 
формированием  и  тепловой  обработкой  смеси 
минеральной ваты и связующего вещества. 
 
Киіз – 
жүн  мен  тері  қалдықтарын  илеу 
арқылы 
немесе 
минералдық 
мақта 
мен 
талшықты заттардың қоспасын қалыптау және 
жылумен  өңдеу  арқылы  алынатын  тоқыма 
материал. 
 
Вокзал
 – комплекс  зданий,  сооружений  и 
устройств 
для 
обслуживания 
пассажиров, 
управления  движением  транспортных  средств  и 
размещения служебного персонала. 
 
Вокзал – 
жолаушыларға  қызмет  көрсетуге, 
көлік  қозғалысын  басқаруға  және  қызмет 
құрамын 
орналастыруға 
арналған 
ғимараттардың, 
имараттар 
мен 
құрылғылардың кешені. 
Волластонит
  (горная  порода) – белый  минерал 
Ca
3
[Si
3
O
9
];  используют  для  производства  вязкой 
керамики, а также специальной высокочастотной 
радиокерамики,  фаянса,  фарфора,  цементов, 
изоляторов и др. 
 
Волластонит 
(тау  жынысы) – ақ  минерал 
Ca
3
[Si
3
O
9
];  тұтқыр  керамиканы,  сондай-ақ 
арнайы 
жоғарыжиілікті 
радиокерамиканы, 
фаянсты, 
фарфорды, 
цементтер 
мен 
оқшауландырғыштарды  және  т.б.  өндіру  үшін 
қолданылады. 
 
Волна 
асбестоцементного 
листа – 
часть 
асбестоцементного 
волнистого 
листа, 
ограниченная образующими, отстоящими друг от 
друга на величину, равную шагу волны. 
 
Асбестоцемент 
табағының 
толқыны – 
асбестоцементті  толқынды  табақтың      толқын 
қадамына  орай  жасалған  бірінен  бірі  тең 
мөлшерде болатын шектеулі бөлігі. 
Волнистый 
асбестоцементный 
лист – 
асбестоцементный 
лист, 
форма 
которого 
основана 
на 
повторяющемся 
чередовании 
выпуклых  и  вогнутых  участков  с  прямыми 
продольными образующими. 
 
Толқынды  асбестоцементті  табақ – 
негізгі 
нысаны  дөңес  және  еңіс  телімдердің  кезектесе 
қайталанып  отыратын  ұзына  бойы  тігінен 
жасалған  толқындары  бар  асбестоцементті 
табақ. 
Волновод – 
устройство,  канал  в  неоднородной 
среде,  вдоль  которого  распространяются  волны 
– акустические, электромагнитные, сейсмические 
и др. 
 
Толқынөткізгіш – 
біркелкі  емес  ортаның  өн 
бойына 
акустикалық, 
электромагниттік, 
сейсмикалық  және  т.б.  толқындар  тарайтын 
құрылғы, арна. 
Волнолом, 
брекватер
 – гидротехническое 
сооружение  для  защиты  от  действия  волн 
акватории порта и рейдовых причалов, подходов 
к  каналам  и  шлюзам  порта  или  береговых 
участков. 
 
Толқын  тосқы,  брекватер – 
порт  айдыны  мен 
рейдтік  айлақтарды,  порт  арналары  мен 
шлюздарына 
немесе 
жағалау 
телімдеріне 
келетін жолдарды толқындар әсерінен қорғауға 
арналған гидротехникалық имарат. 
Волюта
 – архитектурный  мотив  в  форме 
спиралевидного  завитка  с  кружком  в  центре; 
характерная часть капители ионической колонны. 
 
Волюта – 
ортасында спираль түрінде оралған 
шеңбері  бар  сәулет  сарыны;  сүйрік  өрнектер 
ұстыны әсембағанының сипатты бөлігі. 
Воспламенение
 – возгорание 
материала, 
сопровождающееся появлением пламени. 
 
Тұтану
 – материалдың  жалынның  пайда 
болуымен ілесе отырып жануы. 
Восьмерик  в  архитектуре
 – восьмиугольное  в 
плане сооружение (или часть сооружения). 
 
Сәулеттегі  сегіз  қырлы  бөлік – 
жоспардағы 
сегізбұрышты 
имарат 
(немесе 
имараттың 
бөлігі). 
Впадина 
асбестоцементного 
листа – 
часть 
асбестоцементного  волнистого  листа,  имеющая 
вогнутую лицевую поверхность. 
 
 
Асбестоцементті 
табақтың 
ойпаты – 
асбестоцементті 
толқынды 
табақтың 
еңістелген оң беті бар бөлігі. 
 
Вредный 
производственный 
фактор – 
производственный  фактор,  воздействие  которого 
может  привести  к  заболеванию,  снижению 
работоспособности 
и 
(или) 
отрицательному 
влиянию  на  здоровье  потомства    работающего  в 
определенных условиях.  
 
Зиянды өндірістік фактор - 
әсері жұмыс істеуші 
адамды 
белгілі 
жағдайларда 
науқасқа 
ұшырауына,  жұмысқа  қабілетінің  төмендеуіне 
және  (немесе)  ұрпағының  денсаулығына  кері 
ықпалын 
тигізуге 
әкеліп 
соғуы 
мүмкін 
өндірістік фактор.  
Врезное  замочно-скобяное  изделие – 
изделие, 
полностью  врезанное  в  дверь  или  окно,  лицевая 
поверхность 
которого 
находится 
в 
одной 
плоскости с торцом двери или окна или ниже ее. 
 
Қималы  құлыпты-қапсырма  шегелі  бұйымдар 
– 
есікке  немесе  терезеге  толық  қималанып 
салынған,  оң  беті  бір  жазықтықтағы  есіктің 
немесе  терезенің  шетінде  немесе  одан  төмен 
болып табылатын бұйым. 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
34 
Временные 
сооружения
 – все 
временные 
стационарные,  передвижные,  переносные  здания 
и  сооружения  любого  типа,  устанавливаемые  на 
строительной  площадке  в  целях  организации 
строительно-монтажных работ. 
 
Уақытша  имараттар
 – құрылыс-жинақтау 
жұмыстарын 
ұйымдастыру 
мақсатында 
құрылыс алаңында орналастырылатын барлық 
уақытша 
стационарлық, 
жылжымалы, 
көшірмелі  ғимараттардың  және  имараттардың 
кез келген түрі.  
Всасывающая  пожарная  сетка 
–  устройство  для 
предотвращения  самостоятельного  опорожнения 
всасывающей 
линии 
и 
попадания 
в 
нее 
посторонних предметов. 
 
Өртке  қарсы  сорғылы  тор – 
сорғы  желісінің 
өздігінен босауына және оған бөгде заттардың 
түсуіне кедергі келтіруге арналған құрылғы. 
Всасывающий  пожарный  рукав 
–  пожарный 
рукав  жесткой  конструкции  для  отбора  воды  из 
водоисточника с помощью пожарного насоса. 
 
Өртке  қарсы  сорғылы  түтік - 
өрт  сорғысының 
көмегі  арқылы  су  көзінен  су  жинап  алуға 
арналған  қатты  құралымдағы  өртке  қарсы 
түтік. 
Вспомогательный  бегунок  эскалатора – 
опора 
качения 
ступени 
по 
направляющей, 
воспринимающая  нагрузку  от  пассажиров  и 
ступени. 
 
Эскалатордың 
көмекші 
жүгіртпесі
 – 
жолаушылар 
мен 
басқыштан 
жүктемені 
қабылдайтын 
басқыштың 
бағытталуы 
бойынша шайқалу тірегі. 
Вспомогательный  привод  эскалатора – 
привод, 
предназначенный  для  перемещения  лестничного 
полотна  эскалатора  при  монтаже,  демонтаже  и 
техническом 
обслуживании, 
а 
также 
растормаживании аварийного тормоза. 
 
Эскалатордың көмекші жетегі
 – эскалатордың 
баспалдақ тақтасын жинақтау, бөлшектеу және 
техникалық 
қызмет 
көрсету 
кезінде 
жылжытуға,  сондай-ақ  апаттық  тежегішті 
тежеуіне арналған жетек. 
Вторичная  защита  от  коррозии – 
защита  от 
коррозии, 
достигаемая 
ограничением 
или 
исключением  действия  среды  на  конструкцию 
после изготовления. 
 
Тоттанудан  екіншілік  қорғану – 
құралымды 
дайындағаннан  кейін  орта  әсерінің  шектелуіне 
немесе  ерекшеленуіне  байланысты  тоттанудан 
қорғау. 
Вулканит – 
1)  теплоизоляционный  материал, 
изготовленный  из  диатомита  (трепела),  асбеста  и 
извести; 2) горные  породы,  образовавшиеся  в 
результате вулканической деятельности. 
 
Вулканит – 
1)  диатомиттен  (трепелден), 
асбесттен 
және 
әктен 
дайындалған 
жылуоқшаулағыш 
материал; 2) жанартау 
әрекетінің  нәтижесінде  пайда  болатын  тау 
жыныстары. 
Вулканический 
пепел
 – рыхлая 
тонкообломочная  порода  (размер  зерен 0,05-2 
мм), 
в 
состав 
которой 
входят 
частицы 
вулканического 
стекла, 
кристаллики 
породообразующих 
минералов 
и 
обломки 
различных горных пород, выброшенных из жерла 
вулкана. 
 
Жанартау 
күлі – 
құрамына 
жанартау 
шыныларының 
қалдықтары, 
жыныстүзуші 
минералдардың 
кристалдары, 
жанартау 
аузынан 
шығарылған 
әр 
түрлі 
тау 
жыныстарының  сынықтары  кіретін  үлпілдек 
тез 
үгітілгіш 
тау 
жынысы 
(микротүйіршіктерінің мөлшері 0,05-2 мм). 
Выброс  опасного  химического  вещества – 
выход 
при  разгерметизации  за  короткий  промежуток 
времени  из  технологических  установок,  емкостей 
для  хранения  или  транспортирования  опасного 
химического вещества или продукта в количестве, 
способном вызвать химическую аварию. 
 
Қауіпті  химиялық  заттардың  шығарылуы – 
сақтауға 
немесе 
тасымалдауға 
арналған 
технологиялық 
қондырғылардың, 
ыдыс 
қақпақтарының  ашылуынан қауіпті химиялық 
заттардың  немесе  химиялық  апат  жасауға 
қабілеті  бар  мөлшердегі  өнімнің  қысқа  мерзім 
ішінде сыртқа шығуы. 
Выдвижная 
пожарная 
лестница – 
ручная 
пожарная  лестница,  состоящая  из  нескольких 
телескопически  перемещающихся  под  действием 
канатной тяги колен. 
 
Өртке  қарсы  жылжымалы  саты  –
арқандық 
тартымдарының  әсері  арқылы  орналасқан 
бірнеше  телескопиялық  иіндерден  тұратын 
өртке қарсы қол сатысы. 
Выдра – 
борозда  под  выступом,  образованным 
напуском кладки или выступающим бортом. 
 
Жыртпа 
-
 
шығыңқы 
қалаумен 
немесе 
шығыңқы  ернеумен  жасалатын  шығыңқы 
бөлік астындағы із. 
Выключатель 
«Стоп» –   
выключатель, 
отключающий электродвигатель при воздействии 
на выключатель персоналом или пассажиром. 
 
«Тоқтату»  ажыратқышы
 – қызметкерлердің 
немесе  жолаушылардың  әсері  арқылы  электр 
қозғалтқышты өшіретін ажыратқыш. 
Выносливость 
материалов
 – способность 
материалов 
и 
конструкций 
сопротивляться 
действию повторных (циклических) нагрузок. 
 
Материалдардың  төзімділігі – 
материалдар 
мен  құралымдардың  қайталама  (циклдық) 
жүктемелердің әсеріне қарсы тұру мүмкіндігі. 
Выправительные сооружения
 – гидротехнические 
сооружения,  предназначенные  для  выправления 
(спрямления) русел рек; то же, что регуляционные 
сооружения. 
 
Түзету  имараттары - 
өзен  арналарын  түзетуге 
(түзулеуге) 
арналған 
гидротехникалық 
имараттар; бұл да реттеу имараттары сияқты. 
Выработка  горная
 – полость  в  земной  коре, 
образуемая  в  результате  осуществления  горных 
 
Тау-кен  қазбасы
 – пайдалы  қазбаларды 
барлау  және  алу,  инженерлік-геологиялық 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
35 
работ  с  целью  разведки  и  добычи  полезных 
ископаемых, 
проведения 
инженерно-
геологических 
изысканий 
и 
строительства 
подземных сооружений. 
зерттеулер 
жүргізу 
және 
жерасты 
құралымдарын салу мақсатында жасалған тау-
кен  жұмыстарын  жүзеге  асыру  нәтижесінде 
пайда болған жер қыртысындағы жолақ(үңгір). 
Выравнивание  потенциала – 
метод  снижения 
напряжения 
прикосновения 
и 
шага 
между 
точками 
электрической 
цепи, 
к 
которым 
возможно  одновременное  прикосновение  или  на 
которых может одновременно стоять человек. 
 
Әлуетті  теңестіру – 
адамның  бір  мезгілде 
жанасуына  немесе  бір  мезгілде  тұруына 
мүмкіндік  беретін  электр  тізбегінің  нүктелері 
арасындағы  жанасу  мен  қадамның  кернеуін 
төмендету әдісі. 
Высота 
волны 
асбестоцементного 
листа – 
расстояние  от  плоскости,  касательной  к  двум 
соседним вершинам волн, до наиболее удаленной 
образующей  лицевой  поверхности  впадины, 
находящейся между этими вершинами. 
 
Асбестоцементті 
табақтың 
толқындарының 
биіктігі – 
толқындардың 
көршілес 
екі 
шыңына  қатысты  жазықтықтан  ойпаттың  осы 
шыңдар  арасындағы  оң  бетінде  жасалған 
мейлінше ойылған бетіне дейінгі қашықтық. 
 
Высота  ступени  лестничного  полотна  эскалатора 
– 
расстояние  между  верхними  поверхностями 
настилов  двух  смежных  ступеней  на  наклонном 
участке лестничного полотна. 
 
Эскалатордың 
баспалдақ 
тақтасы 
басқышының 
биіктігі
 – баспалдақ 
тақтасының  еңіс  бөлігіндегі  екі  жапсарлас 
басқыштар    төсемінің    жоғарғы    беттері  
арасындағы  қашықтық. 
Высота 
транспортирования 
пассажиров 
эскалатором – 
расстояние  по  вертикали  между 
уровнями верхней и нижней входных площадок. 
 
Эскалатормен 
жолаушыларды 
тасымалдау 
биіктігі
 – жоғарғы  және  төменгі  кіру 
алаңшаларының  деңгейлері  арасындағы  тік 
қашықтық. 
Вытрамбовывание 
котлована
 – процесс 
образования 
котлована 
в 
крупнопористом 
просадочном или насыпном грунте трамбованием 
при помощи механических ударных уплотняющих 
средств с рабочим органом в виде штампа. 
 
Қазаншұнқырларды  тығыздап  жасау
 – табан 
түріндегі  жұмыс  органы  бар  механикалық 
тығыздағыштармен төгілген топырақты немесе 
ірі  кеуекті  отырғыш  топырағын  тығыздап 
қазаншұңкырды дайындау процесі. 
Вяжущие  вещества – 
строительные  материалы 
для изготовления бетонов и растворов. 
 
Тұтқыр  заттар – 
бетондар  мен  ерітінділерді 
дайындауға арналған құрылыс материалдары. 
Вязкость,  внутреннее  трение
 – свойство  газов  и 
жидкостей, 
характеризующее 
сопротивление 
действию внешних сил, вызывающих их течение. 
 
Тұтқырлық,  ішкі  үйкеліс – 
газдардың  және 
сұйықтардың 
ағымын  туғызатын 
сыртқы 
күштердің  әсеріне  қарсылығын  сипаттайтын 
қасиеттері. 
Вязкость  ударная
 – условная  механическая 
характеристика 
материала, 
оценивающая 
сопротивление его хрупкому разрушению. 
 
Соққы тұтқырлығы
 – морт сынуға төзгіштігін 
бағалайтын 
материалдың 
шартты 
механикалық сипаттамасы. 
Габарит 
–  предельные  внешние  очертания  или 
размеры 
конструкций, 
зданий, 
сооружений, 
устройств, транспортных средств и т.п. 
 
Габарит 
–  құралымдардың,  ғимараттардың, 
имараттардың, 
құрылғылардың, 
көлік 
құралдарының  және  т.с.с.  сыртқы  шекті 
көріністері немесе өлшемдері. 
Габарит  погрузки
 – предельное  поперечное 
(перпендикулярное  оси  железнодорожного  пути) 
очертание, в котором должен размещаться груз (с 
учетом  упаковки  и  крепления)  на  открытом 
подвижном  составе  при  нахождении  его  на 
прямом горизонтальном пути. 
 
Тиеу  габариті
 – түзу көлденең  жолдағы  ашық 
жылжымалы  құрамда  орналасатын  жүктің 
(орау  мен  бекітпені  қоса  есептегендегі)  шекті 
көлденең 
 
көрінісі 
(темір 
жол 
осьіне 
перпендикуляр). 
 
 
Габарит  подвижного  состава
 – предельное 
поперечное 
(перпендикулярное 
оси 
пути) 
очертание,  в  котором  должен  размещаться 
установленный  в  прямом  горизонтальном  пути 
подвижной  состав  как  в  порожнем,  так  и 
нагруженном состоянии, имеющий максимальные 
нормируемые  допуски  и  износы,  за  исключением 
бокового наклонения на рессорах. 
 
Жылжымалы құрам габариті
 – рессорлардағы 
бүйір ауытқуын есептемегендегі, тура көлденең 
жолда  белгіленген  тиеулі  әрі  бос  күйіндегі 
максималды  нормаланған  рұқсат  етілген  шегі 
мен  тозуы  бар  ашық  жылжымалы  құрамның  
шекті 
көлденең 
 
көрінісі 
(жол 
осьіне 
перпендикуляр). 
 
  
Габарит  подмостовой  судоходный
 – поперечное 
(перпендикулярное 
направлению 
течения 
водотока)  очертание  пространства  под  мостом, 
образованное 
низом 
пролетного 
строения, 
расчетным  судоходным  горизонтом  и  гранями 
опор,  внутрь  которого  не  должны  заходить  эле- 
менты  конструкций  моста  или  расположенных 
 
Кеме  жүзуіне  арналған  көпір  асты  габариті 
– 
көпір  құралымдарының  элементтері  немесе 
олардың төменгі жағындағы құрылғылар ішіне 
кірмейтін  есепті  кеме  жүзетін  горизонт  және 
тіреу 
қырларымен 
аралық 
құрылыстың 
астында  жасалған  көпір  астындағы  кеңістіктің 
көлденең 
(су 
ағысының 
бағытына 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
36 
под ним устройств. 
перпендикуляр) көрінісі. 
Габарит  приближения  строения
 – предельное 
поперечное 
(перпендикулярное 
оси 
пути) 
очертание,  внутри  которого  помимо  подвижного 
состава  не  должны  заходить  никакие  части 
сооружений  и  устройств,  а  также  материалы, 
запасные  части  и  оборудование,  за  исключением 
частей устройств, предназначенных для непосред-
ственного 
взаимодействия 
с 
подвижным 
составом, с которыми они могут соприкасаться и 
не  могут  вызвать  соприкосновения  с  другими 
элементами подвижного состава. 
 
Құрылымның жақындау габариті
 –  
жылжымалы 
құраммен 
тікелей 
өзара 
әрекеттесуге  арналған  құрылғы  бөлшектерінен 
басқа, олармен жанаса алатын әрі жылжымалы 
құрамның  басқа  элементтерімен  жанасуды 
болдырмайтын  ішіне  жылжымалы  құрамнан 
басқа  имараттар  мен  құрылғылардың,  сондай-
ақ  материал-дар,  қосалқы  бөлшектер  және 
жабдықтардың ешбір бөліктері кірмейтін шекті 
көлденең  (жол осьіне перпендикуляр) көрінісі. 
 
Газгольдер
 – стационарное стальное сооружение 
для  приема  и  хранения  газа  перед  подачей  в 
распределительные  газопроводы  или  установки 
для его переработки. 
 
Газгольдер
  –  үлестіргіш  газ  өткізгіштері 
немесе оны қайта өңдеу  қондырғыларына беру 
алдында 
газды 
қабылдау 
мен 
сақтауға 
арналған  стационарлық  болаттан  жасалған 
имарат. 
Газобетон
 – ячеистый  бетон,  получаемый 
введением 
газообразователя 
(обычно 
алюминиевой  пудры)  в  смесь,  состоящую  из 
вяжущего, воды и кремнеземистого компонента. 
 
Газобетон
  –  тұтқыр,  су  және  кремнеземді 
құрамдас 
бөліктерден 
тұратын 
қоспаға 
газдандырғышты  (әдетте  алюминий  ұлпасын) 
қосу арқылы жасалатын қуыс бетон. 
Газовая  резка,  автогенная  резка,  кислородная 
резка
 – резка  материала  сжиганием  его  в  струе 
кислорода 
с 
одновременным 
удалением 
продуктов сгорания. 
 
Газбен  кесу,  автогенді  кесу,  оттекті  кесу 
– 
жанатын өнімдерді біржола жойып, оны оттегі 
ағынында өртеу арқылы  материалды  кесу. 
Газовая  сварка
 – сварка  плавлением,  при 
которой  для  нагрева  материала  используется 
теплота 
пламени 
смеси 
горючего 
газа 
с 
кислородом,  сжигаемой  с  помощью  сварочной 
горелки. 
 
Газбен  пісіру 
–  материалды  қыздыру  үшін 
дәнекерлеу  шілтері    көмегімен  жағылатын 
оттекті  жанғыш  газ  қоспасы  жалынының 
жылуын пайдаланатын балқыту дәнекері. 
Газовая  сеть
 – состоит  из  трубопроводов 
(газопроводов)  для  транспортирования  горючих 
газов и распределения их между потребителями в 
системе газоснабжения. 
 
Газ  торабы 
–  газбен  жабдықтау  жүйесінде 
тұтынушылар  арасында  жанғыш  газдарды 
тасымалдау  және  оларды  үлестіруге  арналған 
құбырлардан (газ өткізгіштерден) тұрады.  
Газовое  хранилище,  газохранилище
 – природная 
или искусственная емкость для хранения больших 
объемов  газа  и  регулирования  его  подачи  в 
соответствии 
с 
неравномерностью 
газопотребления. 
 
Газ  қоймасы,  газ  сақтау  қоймасы 
–  газ 
тұтынудың  біркелкі  еместігіне  сәйкес  көлемді 
газды  сақтауға  және  оның  берілуін  реттеуге 
арналған 
табиғи 
немесе 
жасанды 
сыйымдылық. 
Газокомпрессорная 
станция
 – комплекс 
сооружений  и  оборудования  для  повышения 
давления 
природного 
газа 
при 
его 
транспортировании по газопроводу и хранении. 
 
Газды  компрессиялайтын  станция 
–  газ 
өткізгіш  арқылы  тасымалдау  және  сақтау 
кезінде табиғи газдың  қысымын жоғарылатуға 
арналған имараттар мен жабдықтар кешені. 
Газон 
– участок земли с искусственно созданным 
травяным покровом. 
 
Көгал
 – жасанды  шөп  жабыны  бар      жер 
телімі. 
Газонаполненный 
кабель
 – электрический 
кабель, 
у 
которого 
пустоты 
изоляции 
(изготовленной  из  бумаги  или  пластмассовой 
ленты) заполнены газом азотом под давлением до 
3 МПа. 
 
Газ 
толтырылған 
кабель
 – оқшаулау 
қуыстары 
(қағаздан 
немесе 
пластмасса 
таспадан дайындалған) қысымы            3 МПа-
ға  дейінгі  азот  газымен  толтырылған    электр 
кабелі. 
 
Газообразная 
агрессивная 
среда
 – среда, 
агрессивное  воздействие  которой  определяется 
составом и свойствами ее газообразной фазы. 
 
Газ  тәріздес  жеміргіш  орта
  –    жеміргіш  әсері 
газ  тәріздес  фазаның  құрамы  мен  қасиеті 
арқылы анықталатын орта.  
Газоочистка
 – технологический 
процесс 
выделения 
из 
промышленных 
газов 
содержащихся  в  них  твердых,  жидких  или 
газообразных примесей. 
 
Газды  тазалау
 – өнеркәсіптік  газдардың 
құрамындағы қатты, сұйық немесе газ тәріздес 
қоспаларды бөлудің технологиялық процесі. 
Газопрессовая  сварка
 – соединение  в  стык 
стержней,  труб,  фасонных  профилей  и  т.д. 
нагревом  мест  сварки  газовым  пламенем  до 
оплавления или пластичного состояния металла с 
последующим  сжиманием  (осажива-нием)  со-
единяемых частей. 
 
Газқысымды 
дәнекерлеу
 – металдың 
балқығанға немесе созылмалы күйге жеткенше 
газ 
жалынымен 
дәнекерлеу 
орнын 
қыздырғаннан  кейінгі  біріктіру  бөліктерін 
қысумен 
(отырғызумен) 
өзектердің, 
құбырлардың,  қалыпты  кескіндердің  және  т.б. 
түйісіне қосу.  

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
37 
Газопровод
 – комплекс  трубопроводов,  для 
оборудования  и  приборов,  предназначенных  для 
транспортиро-вания  горючих  газов  от  какого-
либо пункта до потребителей. 
 
Газөткізгіш
 – белгілі 
бір 
орыннан 
тұтынушыларға 
дейін 
жанғыш 
газдарды 
тасымалдауға 
арналған 
жабдықтар 
мен 
құралдардың құбырлар кешені. 
Газопровод  магистральный – 
газопровод  для 
транспортирования  горючих  газов  от  места  их 
добычи 
(или 
производства) 
до 
газораспределительной  станции,  на  которой 
давление  понижается  до  уровня,  необходимого 
для снабжения потребителей. 
 
Магистралды  газөткізгіш
 – жанғыш  газды 
шығару  (немесе  өндіру)  орнынан  қысымын 
тұтынушыларды  жабдықтауға  қажет  деңгейге  
төмендететін  газ  үлестіру  станциясына  дейін 
тасымалдайтын газ құбыры. 
 
 
Газопроницаемость
 – способность  материала 
пропускать  через  свою  толщу  газ  или  воздух. 
Объем  газа,  проходящего  через  слой  материала 
прямо  пропорционален  площади  стены,  времени 
протекания  газа,  разности  давления  и  обратно 
пропорционален толщине стены. 
 
Газ  өткізгіштік 
 – материалдың  өзінің 
қалыңдығы  арқылы  газ  немесе  ауа  өткізу 
қасиеті.  Материал  қабаты  арқылы  өтетін  газ 
көлемі 
қабырға 
ауданына, 
газдың 
өту 
уақытына,  қысым  айырмашылығына  тікелей 
еселі және қабырға қалыңдығына кері еселі.  
Газораспределительная  станция
 – комплекс 
установок  и  оборудования,  предназначенный  для 
распределения газа и регулирования его давления. 
 
Газ  үлестіру  станциясы
 – газды  үлестіруге 
және  оның  қысымын  реттеуге  арналған 
қондырғылар мен жабдықтар кешені.  
Газоснабжение 
–  организованная  подача  и 
распределение 
газового 
топлива 
для 
нужд 
народного хозяйства и населения. 
 
Газбен жабдықтау
 – халық шаруашылығы мен 
тұрғындар  қажеттілігі  үшін  газ  отынын 
ұйымдастырылған түрде беру және үлестіру. 
Газоуравнительная 
система
 — оборудование, 
обеспечивающее выравнивание давления паровой 
фазы  топлива  в  группе  резервуаров  (камер), 
объединенных общей системой деаэрации. 
 
Газды  теңестіру  жүйесi 
–  деаэрацияның 
жалпы  бiрiктiрiлген  жүйесiмен  резервуарлар 
(камералар)  тобында  отынның  бу  фазасының 
қысымын 
теңестiрудi 
қамтамасыз 
ететiн 
жабдық. 
Газохимзащитный костюм 
– костюм для защиты 
при  выполнении  работ  в  газоопасной  и  (или) 
химически агрессивной среде. 
 
Газдан  химиялық  қорғаныш  киім 
–газдың 
қауіпті  және  (немесе)  химиялық  жеміргіш 
ортада 
жұмыстарды 
орындау 
барысында 
қорғануға арналған киім. 
Газоход 
–  канал  в  печах,  в  водогрейных  или 
паровых  котлах,  образованный  металлическим 
ограждением 
или 
отдельными 
элементами 
поверхностей 
нагрева 
либо 
огнеупорными 
стенками. 
 
Газ  жолы 
–  су  жылытатын  немесе  бу 
қазандықтарында, 
пештерде 
металл 
қоршауларынан немесе қыздыру бетінің немесе 
отқа  төзімді  жекелеген  элементтерден  пайда 
болған канал. 
Галерея 
– 1) длинное  крытое  помещение,  в 
котором  одна  из  продольных  стен  заменена 
колоннами  или  столбами,  а  иногда  еще  и 
балюстрадой; 2) удлиненный  зал  со  сплошным 
рядом  окон  в  одной  из  продольных  стен; 3) 
галерея 
противообвальная 
(полутоннель) - 
обычно 
железобетонная 
подпорная 
стена, 
предохраняющая  участок  железнодорожного  или 
автомобильного  пути  от  горных  обвалов; 4) 
надземное или наземное, полностью или частично 
закрытое, 
горизонтальное 
и 
наклонное 
протяженное 
сооружение, 
соединяющее 
помещения 
зданий 
и 
сооружений, 
предназначенное 
для 
инженерных 
и 
технологических  коммуникаций,  а  также  для 
прохода людей; 5) верхний ярус зрительного зала. 
 
Галерея 
– 1) бойлық  қабырғалардың  бірі 
ұстындар  немесе  бағандармен,  ал  кейде  тізбек 
қоршаулармен  ауыстырылған  ұзын  жабық 
бөлме;       2) бойлық қабырғалардың бірі тегіс 
терезелерден  тұратын  ұзартылған  зал; 3) 
опырылуға  қарсы  (жартылай  тоннель)  галерея 
-  әдетте,  тау  қопарылыстарынан  теміржол 
немесе  автомобиль  жолдарының  бөліктерін  
сақтайтын  темірбетонды  тіректі  қабырға; 4) 
инженерлік 
және 
технологиялық 
коммуникацияларға,  сондай-ақ  адамдардың 
өтуіне арналған ғимараттар мен имараттардың 
бөлмелерін  біріктіретін  жер  астындағы  немесе 
жердегі,  толық  немесе  жартылай  жабық, 
көлденең немесе көлбеу бойлықты имарат;    
5) көрермендер залының жоғарғы қатары. 
Галерея 
противообвальная
 – сооружение, 
предохраняющее 
участок 
железной 
или 
автомобильной дороги от горных обвалов. 
 
Опырылуға 
қарсы 
галерея
 – тау 
қопарылыстарынан 
теміржол 
немесе 
автомобиль  жолдары  бөліктерін  сақтайтын 
имарат. 
Галечник 
– 
рыхлая 
крупно-обломочная 
осадочная  порода,  состоящая  преимущественно 
из  гальки  с  примесью  гравия,  песка,  иногда 
глинистого материала. 
 
Жұмыртас
 
– 
көбінесе 
малтатастан,  
қиыршықтастан, 
құм 
қоспасынан, 
кейде 
балшық  материалдан  тұратын    борпылдақ  ірі 
кесекті шөгінді жыныс.  
Гараж
 – здание  (или  комплекс  зданий  и 
сооружений) 
для 
хранения, 
технического 
обслуживания 
и 
ремонта  автотранспортных 
средств. 
 
Гараж 
–  автокөлік  құралдарын  сақтауға, 
техникалық  қызмет  көрсетуге  және  жөндеуге 
арналған  ғимарат  (немесе  ғимараттар  мен 
имараттар кешені). 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
38 
Гарантийное  обязательство 
–  обязательство 
поставщика 
товара,  услуг. 
В  гарантийном 
обязательстве  отражаются  сроки  гарантии  и 
принимаемые  меры,  если  гарантии  окажутся 
невыполнеными. 
 
Кепілді міндеттеме 
– тауар,  қызмет  берушінің 
міндеттемесі.  Кепілді  міндеттемеде  кепілдік 
мерзімі 
және 
кепілдіктер 
орындалмаған 
жағдайда қолданылатын шаралар көрсетіледі.  
Гарантия – 
поручительство  за  выполнение 
юридическим  или  физическим  лицам  денежных, 
материальных  или  других  обязательств,  в  случае 
невыполнения 
которых 
гарант 
несет 
ответственность. 
 
Кепіл 
– заңды немесе жеке тұлғаның ақшадай, 
материалдық  немесе  басқа  да  міндеттемелерді 
орындауға  беретін  кепілдігі,  ол  орындалмаған 
жағдайда 
кепіл 
беруші 
жауапкершілікке 
тартылады.  
Гармонизированные 
стандарты 
(нормативные 
документы) – 
стандарты  на  один  и  тот  же 
объект,  утвержденные  различными  органами  по 
стандартизации 
и 
обеспечивающие 
взаимозаменяемость  продукции,  процессов  и 
услуг 
и 
взаимное 
понимание 
результатов 
испытаний или информации.  
Примечание: 
Гармонизированные 
стандарты 
могут иметь различия в форме представления или 
даже в содержании. 
 
Үйлестірілген 
стандарттар 
(нормативтік 
құжаттар)
  –  стандарттау  жөніндегі  әр  түрлі 
органдармен  бекітілген  және    өнімдердің, 
процестер 
мен 
қызметтердің 
өзара 
алмасушылығын  әрі  сынақ  нәтижелері  мен  
ақпараттардың  өзара  түсіністігін  қамтамасыз 
ететін бір нысанның стандарттары.   
Ескерту: 
Үйлестірілген 
стандарттардың 
ұсынылу 
нысанында 
немесе 
мазмұнында 
өзгешеліктер болуы мүмкін. 
Гаситель  растекатель
 – устройство  в  водобое, 
служащее  для  изменения  направлений  струй  и 
растекания  (по  ширине)  водного  потока  в  целях 
гашения  избыточной  кинетической  энергии  воды 
и  перераспределения  скоростей  потока  в  нижнем 
бьефе водосливной плотины. 
 
Сөндіргіш 
жайғыш
 – судың 
артық 
кинетикалық  энергиясын  сөндіру  және  суағар 
бөгеттің 
төменгі 
бьефіндегі 
ағын 
жылдамдығын  қайта  бөлу  мақсатында  су 
ағыны  ағыншасы  мен  ағысының  бағыттарын 
(ені  бойынша)  өзгерту  үшін  қызмет  ететін 
суқағардағы құрылғы. 
Генеральный  план  (Генплан)
 – часть  проекта, 
содержащая  комплексное  решение  вопросов 
планировки 
и 
благоустройства 
обьекта 
строительства,  размещение  зданий,  сооружений, 
транспортных  коммуникаций,  инженерных  сетей, 
организации  систем  хозяйственного  и  бытового 
обслуживания. 
 
Бас 
жоспар
 –  құрылыс 
нысандарын 
жоспарлау  және  абаттандыру,  ғимараттарды, 
имараттарды, 
көлік 
коммуникацияларын, 
инженерлік 
 
тораптарды 
орналастыру,   
шаруашылық  және  тұрмыстық  қызмет  ету 
жүйелерін  ұйымдастыру  мәселелерінің  кешенді 
шешімінен тұратын жоба бөлігі. 
Генеральный 
подрядчик, 
генподрядчик
 – 
строительная организация, которая на основании 
заключенного подрядного договора с заказчиком 
несет  ответственность  за  своевременное  и  каче-
ственное  выполнение  всех  предусмотренных 
договором  строительных  работ  по  данному 
объекту  с  привлечением  при  необходимости 
других организаций в качестве субподрядчиков. 
 
Бас  мердігер
 – қажет  жағдайда  басқа 
ұйымдарды  қосалқы  мердігер  ретінде  тарта 
отырып, 
тапсырыс 
берушімен 
жасалған 
мердігерлік  шарт  негізінде    берілген  нысан 
бойынша 
шартта 
қарастырылған 
барлық 
құрылыс жұмыстарының деркезінде әрі сапалы 
орындалуына жауапты құрылыс ұйымы. 
 
 
Геодезическая  сеть
 – система  закрепленных  на 
земной 
поверхности 
геодезических 
пунктов, 
положение  которых  определено  единой  системой 
координат и высот над уровнем моря. 
 
Геодезиялық  желі
 –  теңіз  деңгейінде 
координаттар 
мен 
биіктіктердің 
біртұтас 
жүйесімен 
анықталған 
жағдайдағы 
жер 
бетіндегі  геодезиялық  пункттердің  бекітілген 
жүйесі. 
Геодезический 
знак
 – устройство 
или 
сооружение, 
обозначающее 
положение 
геодезического пункта на местности. 
 
Геодезиялық  белгі
 –  жергілікті  геодезиялық 
пункттегі 
жағдайды 
белгілейтін 
құрылғы 
немесе имарат. 
Геодезический  пункт
 – точка  на  земной 
поверхности,  положение  которой  в  известной 
системе 
координат 
и 
высот 
определено 
геодезическими 
методами 
(триангуляция, 
полигонометрия)  и  закреплено  на  местности 
геодезическим знаком. 
 
Геодезиялық 
пункт
 – жергілікті 
жерде 
геодезиялық 
әдістермен 
(триангуляция, 
полигонометрия) 
анықталған 
белгілі 
бір 
жүйедегі 
координаттар 
мен 
биіктіктер 
жағдайындағы  және  геодезиялық  белгімен 
бекітілген жер бетіндегі нүкте. 
Геодезия 
–  наука,  охватывающая  вопросы 
определения 
формы 
и 
размеров 
Земли, 
проведения измерений на земной поверхности для 
отображения ее на планах и картах. 
 
Геодезия
 – жоспарлар  мен  карталарда  Жер 
нысандары мен мөлшерлерін анықтап бейнелеу 
үшін 
жер 
бетіндегі 
өлшемдерін 
жүргізу 
мәселелерін қамтитын ғылым. 
Геологическая 
среда 
– 
многокомпонентная 
дискретная  динамическая  природная  система, 
разнообразно  и  энергично  взаимодействующая  с 
сооружениями. 
Состоит 
из 
системы 
 
Геологиялық  орта
  –  имараттармен    әр  алуан 
және  белсенді  әрекеттесетін  көп  компонентті 
дискреттік 
динамикалық 
табиғи 
жүйе. 
Формацияларға, 
қосалқы 
формацияларға, 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
39 
геологических  тел  разных  уровней,  различного 
состава, 
тектонической 
нарушенности, 
выветрелости,  обводненности  и  т.п.,  которые 
разделяются 
на 
формации, 
субформации, 
стратиграфолитологи-ческие  комплексы,  петро-
графические 
типы 
(пачки, 
толщи) 
и 
монопородные элементы. 
стратиграфолитоло-гиялық 
кешендерге, 
петрографикалық 
типтерге 
 
(бір 
буда, 
қалыңдық) 
және 
біртекті 
элементтерге 
бөлінетін  әр  алуан  деңгейлі,  түрлі  құрамды 
тектоникалық 
бұзылғыштығы,  желге 
мүжілгіштігі,   суландырғыш  және  т.б. 
геологиялық денелер жүйесінен тұрады. 
Геологическая  съемка – 
комплекс  полевых 
геологических 
исследований, 
проводимых 
с 
целью  всестороннего  изучения  геологического 
строения какой-либо территории и составления ее 
геологической карты. 
 
Геологиялық  түсіру
 – кез  келген  аумақтағы 
геологиялық  құрылысты    жан-жақты  зерттеу 
және  оның  геологиялық  картасын  құрастыру 
мақсатында  өткізілетін  далалық  геологиялық 
зерттеулер кешені. 
Геологические  и  инженерно-геологические  процес-
сы  и  явления
 – эндогенные  и  экзогенные  гео-
логические  процессы,  возникающие  под  воз-
действием  разных  природных  факто-ров ( и  их 
сочетаний) 
как 
вне 
влияния 
деятельности 
человека  (геологичес-кие),  так  и  под  ее  влиянием 
(инже-нерно-геологические). 
Характеризуют-ся 
взаимообусловленностью,  нестационарностью  и 
унаследованностью  развития,  а  также  детер-
минированностью. 
Явления –  результат 
деятельности одного или группы процессов. 
 
Геологиялық 
және 
инженерлік-геологиялық 
процестер 
мен 
құбылыстар 
– 
адам 
іс 
әрекетінен  тыс    түрлі  табиғи  факторлардың 
(және  олардың  бірлігінің)  әсерінен,  сонымен 
бірге  оның  (инженерлік-геологиялық)  әсерінен 
пайда  болатын    эндогенді  және  экзогенді 
геологиялық 
процестер. 
Өзара 
шарттасушылық,  станционарлық  емес  және 
мұралыққа 
беруді 
дамыту, 
сондай-ақ 
детерминациялаумен  сипатталады.  Құбылыс  
–  бір  немесе  топтар  процестері  іс-әрекетінің 
нәтижесі.  
Геология 
–  комплекс  наук  о  вещественном 
составе,  строении  и  истории  развития  Земли, 
особенно  земной  коры,  и  размещении  в  ней 
полезных ископаемых. 
 
Геология 
–  жердің  заттық  құрамы  мен 
құрылымы, даму тарихы, әсіресе жер қыртысы 
және 
ондағы 
пайдалы 
қазбалар 
туралы 
ғылымдар кешені. 
Геофизика – 
комплекс 
наук, 
изучающих 
физические  поля  Земли  и  природные  процессы, 
происходящие 
в 
литосфере, 
гидросфере 
и 
атмосфере. 
 
Геофизика
 – жердің  физикалық  өрістері  мен 
литосфера,  гидросфера  және  атмосферада 
болатын 
табиғи 
процестерді 
зерттейтін 
ғылымдар кешені. 
Геофизические  воздействия – 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: