Строительные нормы и правила строительная терминология
жүктеу/скачать 3,43 Mb. Pdf көрінісі
|
| часть
пролета по высоте (т.е. выполняющий функцию стенки). Арқалық қабырға – аралықтың биіктігі бойынша едәуір жерін жабатын (яғни, қабырғаның қызметін атқарушы) арқалық түріндегі құралымдық элемент. Балкон – выступающая из плоскости стены фа- сада открытая огражденная площадка, служащая для отдыха. Балкон – қасбеттің қабырғасынан сыртқа шығарылған, демалуға арналған, қоршалған ашық алаңша. Балласт – материал (щебень, гравий, песок и др.) для балластного слоя верхнего строения пути. Балласт – жолдың жоғарғы құрылымының балластық қабатының материалы (қиыршықтас, малтатас, құм және т.б.). СНиП РК 1.01-32-2005 17 Балластный слой – часть верхнего строения пути в виде тонкой полосы из сыпучих материалов (щебень, гравий, песок и др.), укладываемых на земляное полотно железнодорожного пути. Балластық қабат – сусымалы материалдардан (қиыршықтас, малтатас, құм және т.б.) жіңішке жолақ түріндегі темір жолдың жер төсеміне салынатын жолдың жоғарғы құрылымының бөлігі. Балочный мост – мост с пролетными строениями, основными несущими конструкциями которых служат балки или балочные фермы длиной до 150-160 м (предварительно напряженный железобетон) и 200-250 м (сталь). Арқалық көпір – негізгі көтеруші құрылымдары болып жұмыс істейтін ұзындығы 150-160 м (алдын ала кернелген темір бетон) және 200-250 м (болат) дейін арқалықтар немесе арқалық фермалардың аралық құрылыстарын құрайтын көпір. Балюстрада – ограждение лестниц, террас, балконов, крыш, состоящее из ряда невысоких деревянных, каменных, металлических фигурных столбиков (балясин), соединенных сверху горизонтальной балкой или перилами. Тізбек қоршау - өзара үсті жақтарынан горизонталь арқалықпен немесе сүйеніштермен біріктірілген ағаштан, тастан, металдан жасалған қысқа мәнерлі бағаналардың (бунақтіреулердің) қатарынан тұратын баспалдақтардың, террасалардың, балкондардың, төбелердің қоршауы. Балюстрада боковая – часть балюстрады, расположенная с обеих сторон лестничного полотна между фартуком или плинтусом и карнизом. Бүйірлік тізбек қоршау – баспалдақ тақтасының екі шетінде алжапқыш немесе ернеулік пен ернеу арасында орналасқан тізбек қоршау бөлігі. Балюстрада крайняя – часть балюстрады, расположенная между карнизом крайнего эскалатора и строительными сооружениями. Шеткі тізбек қоршау – шеткі эскалатор ернеуі мен құрылыс имараттарының арасына орналасқан тізбек қоршау бөлігі. Балюстрада наружная – часть балюстрады, расположенная в местах входа и выхода пассажиров, примыкающая к полу вестибюля и к крайней балюстраде в случае выполнения последней свободно-стоящей. Сыртқы тізбек қоршау – вестибюль едені мен шеткі тізбек қоршауға жанасқан, соңғысы еркін-тұратын болып жасалған жағдайда, жолаушылардың кіру мен шығу орындарында орналасқан тізбек қоршау бөлігі. Балюстрада средняя – часть балюстрады, расположенная между карнизами двух смежных эскалаторов. Ортадағы тізбек қоршау – екі жапсарлас эскалаторлардың ернеулерінің арасына орналасқан тізбек қоршау бөлігі. Балюстрада эскалатора – совокупность щитов, карнизов и других элементов, которые отделяют пассажиров от механизмов и металлоконструкций с целью обеспечения их безопасности и служат для создания интерьерa. Эскалатордың тізбек қоршауы – жолаушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін оларды механизмдер мен металл құрылымдардан бөлетін және интерьер құруға қызмет ететін қалқандар, ернеулер және басқа элементтердің жиынтығы. Банк данных – совокупность информации, сконцентрированной в определенном месте, доступном для коллективного пользования. Деректер банкі – ұжымдық пайдалануға қолайлы, белгіленген жерде шоғырланған ақпараттардың жиынтығы. Банкет – 1) земляной вал, устраиваемый с нагорной стороны дорожной выемки для защиты ее от стока поверхностной воды; 2) отсыпанная из камня призма в верховой и низовой частях плотины, сооружаемой из грунтовых материалов. Банкет – 1) жауын, тасқын суларының ағынынан қорғау үшін жолдың тау жақ жиегіне жасалған топырақ жал; 2) топырақ материалдарынан, бөгеттің жоғарғы және төменгі бөліктерінде призма түрінде тастан үйіп жасалған жал. Банкет дорожный – невысокий земляной вал треугольной или трапециедальной формы, отсыпанный вдоль верхнего края дорожной выемки, для защиты ее от стока вод. Жол банкеті – ойықтың жоғарғы жиегін судың ағып келуінен қорғау үшін бойымен төгілген топырақтың үшбұрышты немесе трапеция түріндегі аласа үйіндісі. Бар – рабочий орган некоторых машин, состоящий из направляющей рамы и движущейся в ней режущей цепи, собранной из кулаков с гнездами для резцов или погрузочных лопастей. Бар – бағыттаушы құрсаудан, оны айналып тұратын кескіштерге немесе тиеуші қалақтарға арналған ұялы жұдырықтардан жиналған кесуші шынжырдан тұратын кейбір жер қазғыш машиналардың жұмыс құралы. Барабан в архитектуре – опирающаяся на своды цилиндрическая или граненая часть здания, увенчанная куполом. Сәулеттегі барабан (атанақ) – сүмбіленген күмбезбен тоғыспаға тірелетін ғимараттың цилиндрленген немесе қырланған бөлігі. Баровая машина – машина, которая предназначена для разработки прочных и мерзлых грунтов путем нарезания в них щелей. Рабочий орган – цепь с зубьями (бар). Барлы машина – жыраларды кесу арқылы берік және тоң топырақтарды өңдеуге арналған машина. Жұмыс құралы – тістер тізілген шынжыр (бар). Бассейн – искусственный водоем. Бассейн (хауыз) – жасанды су қоймасы. СНиП РК 1.01-32-2005 18 Бассейн брызгальный – открытый резервуар с системой напорных трубопроводов для понижения температуры циркуляционной воды разбрызгиванием ее в воздухе, применяемый в оборотных системах водоснабжения промышленных предприятий, на которых используются теплосиловые установки, компрессоры и т.д. Шашыратқыш бассейн – өнеркәсіп кәсіпорындарын сумен қамтамасыз ететін айналмалы жүйесінде жылу күші қондырғыларын, компрессорларды т.б. пайдалану үшін, сол жүйемен айналып жүретін судың температурасын ауада шашырату арқылы төмендететін қы-сымдық құбыр жүйесі бар беті ашық резервуар. Башенный кран – грузоподъемный кран, применяемый главным образом в строительстве и имеющий высокую башню, поворотную стрелу и подъемную лебедку. Мұнаралы кран – басты нысанында құрылыста пайдаланылатын және биік мұнарасы, айналатын құрығы, көтергіш жүкарбасы бар жүккөтергіш кран. Башмак свайный – стальной наконечник, надеваемый на нижний конец сваи для облегчения ее входа в грунт. Қада оймағы – қаданың топыраққа кіруін жеңілдету үшін төменгі ұшына кигізетін болат оймақ. Башмак колонны – подкладка-ложе колонн, столбов, стоек, опор. Ұстын табаны – діңгектердің, бағандардың, ұстындардың, тіректердің табан-төсеніші. Башня – свободно стоящее высотное сооружение, устойчивость которого обеспечивается основной конструкцией (без оттяжек): телебашня, радиобашня, водонапорная, силосная башня и т.п. Конструкция ствола башни обычно представляет собой пространственную стержневую систему либо цилиндрическую железобетонную или каменную оболочку. Мұнара – орнықтылығы негізгі құрылыммен қамтылатын (тартпаларсыз) дара тұратын биік имарат: телемұнара, радиомұнара, сутегеуірінді мұнара, силос мұнарасы және т.б. Әдетте мұнара діңгегі шыбықты кеңістік жүйесінен немесе цилиндрлік темірбетон не тас қабықшадан құралады. Безопасное расстояние – наименьшее расстояние между человеком и источником опасного и вредного производственного фактора, при котором человек находится вне опасной зоны. Қауіпсіз арақашықтық – адамның қауіпті аймақтан тыс жерде екендігі, кісімен қауіпті және қатерлі өндірістік фактордың туатын жерінің арасының ең аз қашықтығы. Безопасность – 1) состояние защищенности жизненно важных интересов личности, общества и государства от внутренних и внешних угроз или опасностей; 2) свойство объекта не допускать ситуации, опасной для людей и окружающей среды. Қауіпсіздік – 1) тұлғаның, қоғамның және мемлекеттің ішкі және сыртқы қатер немесе қауіптерден өмірлік маңызды мүдделерінің қорғалу жағдайы; 2) нысанның адамдарға және қоршаған ортаға қауіпті жағдайларды болдырмайтын қасиеті. Безопасность в чрезвычайных ситуациях – состояние защищенности населения, объектов народного хозяйства и окружающей природной среды от опасностей в чрезвычайных ситуациях. Различают безопасность по видам (промышленная, радиационная, химическая, сейсмическая, пожарная, биологическая, экологическая), по объектам (население, объект народного хозяйства и окружающая природная среда) и основным источникам чрезвычайной ситуации Төтенше жағдайлардағы қауіпсіздік – адамдардың, халық шаруашылығы нысандарының және қоршаған табиғи ортаның төтенше жағдайлардағы қауіп- қатерден қорғалуының жағдайы. Қауіпсіздік түрлері бойынша (өнеркәсіптік, радиациялық, химиялық, сейсмикалық, өрттік, биологиялық, экологиялық), нысандары бойынша (елдімекен, халық шаруашылығы нысандары және қоршаған табиғи орта) және төтенше жағдайлардың негізгі шығу көзіне байланысты ажыратылады. Безопасность дорожного движения – состояние процесса дорожного движения, отражающее степень защищенности его участников и общества от дорожно-транспортных происшествий и их последствий. Жол жүру қауіпсіздігі – жол жүру процесінің жағдайы, оған қатысушылардың және қоғамның жол-тасымалдау оқиғаларынан және олардың салдарынан қорғалу деңгейін бейнелейтін дәрежесі. Безопасность населения в чрезвычайных ситуациях – состояние защищенности жизни и здоровья людей, их имущества и среды обитания человека от опасностей в чрезвычайных ситуациях. Төтенше жағдайлардағы адамдар қауіпсіздігі – адам өмірінің және денсаулығының, олардың мүліктері мен өмір сүретін ортасының төтенше жағдайлардағы қауіп-қатерден қорғалу жағдайы. Безопасность производственного оборудования – свойство производственного оборудования соответствовать требованиям безопасности труда при монтаже (демонтаже) и эксплуатации в условиях, установленных нормативно- технической документацией. Өндіріс құрал-жабдықтарының қауіпсіздігі – нормативтік-техникалық құжаттарда белгіленген жағдайларда жинақтау (бөлшектеу) және пайдалану кезінде еңбек қауіпсіздігі талаптарына сәйкес келетін өндіріс жабдықтарының қасиеті. Безопасность производственного процесса – свойство производственного процесса Өндіріс процесінің қауіпсіздігі – нормативтік- техникалық құжаттармен белгіленген СНиП РК 1.01-32-2005 19 соответствовать требованиям безопасности труда при проведении его в условиях, установленных нормативно-технической документацией. жағдайларда жұмыс жүргізудің еңбек қауіпсіздігі талаптарына сәйкес келетін өндіріс процесінің қасиеті. Безопасные условия труда – условия труда, при которых воздействие на работающего опасных и вредных производственных факторов исключено или воздействие вредных производственных факторов не превышает предельно допустимых значений. Еңбек қауіпсіздігі жағдайлары – жұмыс істеушілерге әсері қауіпті және зиянды өндіріс факторларының болмауы немесе зиянды өндіріс факторларының әсері рұқсат етілген шегінің мәнінен артпайтын еңбек жағдайлары. Безосколочное стекло – листовое стекло, которое при разрушении не дает осколков с режущими краями. Сынықсыз әйнек – қирағанда сынықтарының жиектері кескіш болмайтын табақша әйнек. Безотказность – свойство изделия сохранять работоспособность в течение некоторого времени или при выполнении определенного объема работы без вынужденных перерывов в заданных условиях эксплуатации. Тоқтаусыз (жарамдылық) – бұйымның біршама уақыт бойы немесе берілген пайдалану жағдайында белгілі бір жұмыс көлемін мәжбүрленбеген үзіліссіз орындауы кезінде жұмыс істеу қабілеттілігін сақтау қасиеті. Безотходная технология – технологический процесс, при котором более рационально и комплексно расходуются сырье и энергия. Қалдықсыз технология – шикізат пен энергияны мейлінше ұтымды және кешенді жұмсау арқылы жүргізілетін технологиялық процесс. Безотходное производство – одно из направлений развития производства, предусматривающее комплексное экономичное использование сырьевых и энергетических ресурсов без ущерба для окружающей среды. Қалдықсыз өндіріс – қоршаған ортаға зиянсыз энергетика және шикізат қорларын кешенді үнемділікпен пайдалануды көздейтін өндіріс дамуының бір бағыты. Белила – белые пигменты для всех видов красок и эмалей, а также крашения резин, пластмасс, бумаги. Наиболее распространенные цинковые (и титановые) белила. Ақ сыр – барлық бояулар түрінде және эмалдар үшін, сондай-ақ ре-зеңкені, пластмассаны, кағаздарды бояу үшін қолдананылатын ақ пигменттер. Ең көп тараған түрі мырыштық (және титандық) ақ сыр. Бельведер – вышка, надстройка над зданием (обычно круглая в плане); павильон, беседка на возвышенном месте. Бельведер – мұнара, ғимараттың үстіндегі салынымы (әдетте жайғасымда дөңгелек болып келеді); биіктеу жердегі павильон, күрке. Берегоукрепительные сооружения – сооружения, предназначенные для защиты берегов водоемов, участков морских побережий от разрушающих воздействий волн, течений, напора льда и др. Жағаны бекіту орындары – суқоймалардың жағаларын, теңіз жағалаулары телімдерін толқынның, ағынның, мұздың тегеуірінді бұзу әсерлерінен қорғауға арналған имараттар. Берма – горизонтальная площадка (уступ) на откосах земляных и каменных плотин, каналов, железнодорожного земляного полотна, карьеров, котлованов. Берма – топырақ және тас бөгеттердің, каналдардың, темір жол топырақ төсемінің, карьерлердің, қазаншұңқырлардың құламасындағы горизонталь алаңша (кемер). Бессточная технология – технологический процесс, в котором водоснабжение обеспечивается замкнутой (бессточной) системой водооборота, в результате чего сброс каких-либо вод в природные водоемы исключается. При бессточной технологии осуществляется локальная очистка загрязненной воды с применением механических, физико-химических, биологических методов очистки. Ағынды емес технология – табиғи су қоймаларына қандай да бір ағын сулардың құйылуын болдырмайтын тұйықталған суайналым жүйесі арқылы іске асатын сумен қамту технологиялық процесі. Ағынды емес технология бойынша лас су жергілікті механикалық, физика-химиялық, биологиялық тазарту әдістері арқылы тазартылады. Бесчердачная вентилируемая крыша – не имеющая проходного или полупроходного пространства крыша, содержащая вентилируемую наружным воздухом полость или каналы, расположенная над теплоизоляционным слоем или его верхней частью. Шатырсыз желдетілетін төбе - өту және жартылай өту кеңістігі жоқ, жылуоқшаулағыш қабат немесе оның жоғарғы бөлігінің үстінде орналасқан, сыртқы ауамен желдетілетін қуысы немесе арналары бар төбе. Бесчердачные крыши (покрытия) и невентили- руемые (не содержащие воздушных прослоек вентиляции) – выполняемые из однослойных панелей, ячеистого или легкого бетонов; железобетонных панелей с эффективным утеплителем; крыши построечного исполнения Шатырсыз төбелер (төбежабындар) және жел- детілмейтін (желдеткіш ауалық қабатшалары жоқ) – бір қабатты панельдерден, ұяшықты немесе жеңіл бетондардан жасалатын; тиімді жылуұстағышы бар темірбетон панельдерден жасалған; жылуұстағышты төкпелеуі және СНиП РК 1.01-32-2005 20 многослойной конструкции с засыпным утеплителем и стяжкой под кровлю из рулонных материалов. жабын асты орамды материалдардан тұтастыр- ғышы бар көп қабатты құралымды құрылыс салу барысында жасалатын төбелер. Бетон – искусственный строительный материал, получаемый в результате затвердевания уплотненной смеси вяжущего материала, воды, заполнителей и специальных добавок. Различают бетоны на неорганических вяжущих (цементный бетон, гипсобетон, силикатный бетон и другие специальные бетоны) и бетоны на органических вяжущих (асфальтобетон, полимербетон). По объемной плотности бетоны подразделяют на особо тяжелый, тяжелый, легкий, особо легкий. Бетон – тұтқырғыш материалдардың, судың, толтырғыштардың және арнайы қоспалардың нығыздалған араласпаларының қатаюы нәтижесінде алынатын жасанды құрылыс материалы. Органикалық емес тұтқырғыштардың негізіндегі (цементбетон, гипсбетон, силикатбетон және т.б. арнайы бетондар) және органикалық тұтқырғыштардың негізіндегі (асфальтбетон, полимербетон) бетондар деп анықталады. Көлемдік тығыздықтары бойынша бетондар аса ауыр, ауыр, жеңіл, аса жеңіл болып бөлінеді. Бетонная плотина – плотина, основные конструкции которой выполнены из гидротехнического бетона. Бетон бөгет – негізгі құралымдары гидротехникалық бетоннан жасалған бөгет. Бетонные конструкции и изделия – элементы зданий и сооружений, выполненные из бетона без арматуры или со слабым (конструктивным) армированием. Бетон құралымдар мен бұйымдар – арматурасыз немесе әлсіз (құралымдық) арматураланған бетоннан жасалған ғимараттар мен имарат элементтері. Бетоновоз – специализированный автомобиль для перевозки бетонной смеси, оборудованный емкостью (бункером, барабаном, бадьей) с загрузочно-разгрузочным устройством. Емкость для бетонной смеси может иметь термоизоляцию или систему обогрева. Бетонтасығыш – бетон қоспаларын тасуға арналған тиеп-түсіретін құрылғысы бар қауғамен жабдықталған (шанағы, атанағы, қауғасы) арнайы автомобиль. Бетон қоспалары қауғасының жылу оқшаулағышы немесе жылыту жүйесі болуы мүмкін. Бетононасос – машина для подачи бетонной смеси по трубам к месту ее укладки на расстояние до 300 м по горизонтали и до 40 м по вертикали. Бетонсорғы – бетон қоспалары салынатын жеріне құбырлармен горизонталь бойынша 300 м, тік 40 м биіктікке дейін алшақтыққа жеткізуге арналған машина. Бетонополимер – бетон, пропитанный мономером с последующей его полимеризацией. Бетонополимер – біртіндеп полимеризацияланатын мономермен сіңдірілген бетон. Бетоносмеситель, бетономешалка – установка для приготовления бетонной смеси путем перемешивания цемента, песка, щебня или гравия с водой. Бетоносмеситель, смонтированный на шасси автомобиля (автобетоносмеситель), доставляет смесь к месту работ. Бетонараластырғыш – цемент, құм, қиыршықтас немесе малтатасты сумен араластыру жолымен бетон қоспасын дайындауға арналған қондырғы. Автомобиль шассиіне орнатылған бетонараластырғыш (автобетонараластырғыш) қоспаны жұмыстар орнына жеткізеді. Бетоноукладчик – самоходная дорожно- строительная машина для распределения, дозирования, уплотнения бетонной смеси, отделки дорожного покрытия. Бетонтөсегіш – бетон қоспасын үлестіруге, мөлшерлеуге, тығыздауға, жол жабынын өңдеуге арналған өзі жүретін жол-құрылыс машинасы. Бизнес – любая организованная, законная деятельность, главной формой и целью существования которой является получение прибыли. Бизнес – өмір сүруінің басты формасы мен мақсаты тауар өндіріп, қызмет көрсетіп пайда түсіретін ұйымдастырылған кез келген заңды әрекет. Бизнесмен – человек, занимающийся бизнесом, любым видом законной деятельности, приносящей прибыль или иные выгоды. Бизнесмен – пайда немесе басқаша табыс әкелетін қызметтің кез келген заңды түрімен айналысатын адам. Бизнес-план – подробный план на определенный период, содержащий показатели, которые должны быть достигнуты по реализации бизнеса. Бизнес-жоспар – белгілі бір кезеңге негізделген бизнесті жүзеге асыру нәтижесінде қол жеткізетін көрсеткіштері бар толық жоспар. Биологическая авария – авария, при которой распространяются опасные биологические вещества в количествах, создающих опасность для жизни и здоровья людей, для сельскохозяйственных животных и растений, приводящих к ущербу окружающей природной среды. Биологиялық апат – адамдардың өміріне және денсаулығына, ауылшаруашылығы жануарларына және өсімдіктерге қауіп туғызып, қоршаған табиғи ортаға зиян келтіретін мөлшердегі қауіпті биологиялық заттардың тарауы, апат. СНиП РК 1.01-32-2005 21 Биологическая коррозия строительного материала – коррозия строительного материала в изделии или конструкции, вызываемая жизнедеятельностью биоорганизмов. Құрылыс материалының биологиялық тоттануы – биоорганизмдердің болуы арқылы пайда болатын бұйымдардағы немесе құралымдардағы құрылыс материалының тоттануы. Биологическая очистка сточных вод – способ очистки бытовых и промышленных сточных вод, заключающийся в биохимическом разрушении (минерализации) микроорганизмами органических веществ, растворенных и эмульгированных в сточных водах. Ақаба суларды биологиялық тазарту – ақаба суларда еріген және эмульгирленген органикалық заттарды биохимиялық әдіспен бұзу (минерализациялау) арқылы тұрмыстық және өндірістік ақаба суларды тазартатын тәсіл. Биостойкость – свойство материалов и изделий долговременно сопротивляться действию грибов и бактерий, вызывающих гниение или другие разрушительные биологические процессы. Биотұрақтылық – шірітетін немесе басқа да бүлдіргіш биологиялық процестерді туғызатын саңырауқұлақтардың және бактериялардың әсеріне ұзақ қарсыласатын материалдар мен бұйымдардың қасиеті. Биотуалет — устройство для переработки фекальных отходов в органическое удобрение путем использования биологического процесса окисления, активизированного электроподогре- вом или химическими добавками. Биодәретхана – электрожылытумен немесе химиялық қоспалармен үдетілген биологиялық қышқылдандыру процесі әдісін қолдану арқылы дәреттік қалдықтарды қайта өңдеп, органикалық құнарландырғыш өндіруге арналған құрылғы. Биофильтр – сооружение для биологической очистки сточных вод; имеет вид резервуара с двойным дном, наполненный фильтрующим материалом. Биосүзгі – ақаба суларды биологиялық тазартуға арналған имарат; сүзетін материалмен толтырылған екі түбі бар резервуар түрінде болады. Битум – общее название природных или получаемых искусственно сложных органических веществ, состоящих из углеводородов, их кислородных, сернистых и азотистых производных. Битум – көмірсутектерден, олардың оттектерінің, күкірттік және азоттық туындыларынан тұратын табиғи немесе жасанды істелетін органикалық күрделі заттардың жалпы атауы. Битумные материалы – материалы на основе природных асфальтов или нефтяных битумов. Битум материалдары – табиғи асфальттардың немесе мұнайдың битумдарының негізінде жасалынатын материалдар. Битумовоз – специализированный автомобиль с цистерной для перевозки жидких битумных материалов с температурой до 200 о С. Битумтасымалдағыш – температурасы 200 о С- на дейін сұйық битум материалдарын тасуға арналған цистернасы бар арнайы автомобиль. Благоустройство – совокупность работ (по инженерной подготовке территории, устройству дорог, развитию коммуникационных сетей и сооружений водоснабжения, канализаций, энергоснабжения и др.) и мероприятий (по расчистке, осушению и озеленению территории, улучшению микроклимата, охраны от загрязнения воздушного бассейна, открытых водоемов и почвы, санитарной очистке, снижению уровня шума и др.), осуществляемые в целях приведения той или иной территории в со- стояние, пригодное для строительства, нормального пользования по назначению, создания здоровых, удобных и культурных условий жизни населения. Көріктендіру – белгілі бір аймақты құрылыс жүргізуге және оны дұрыс пайдалануға жарамды ету үшін, халықтың мәдени- тұрмысына, денсаулығына ыңғайлы жағдай жасау үшін істелетін жұмыстар (аймақты инженерлік тұрғыдан дайындау, жол салу, энергиямен, канализациямен, сумен қамтамасыз ететін имараттар мен коммуникация жүйесін дамыту т.б.) мен шаралар (аймақты тазарту, кептіру, көгалдандыру, микроклиматын жақсарту, топырағын, ауасын, су қоймаларын былғанудан сақтау, санитарлық тазарту, шуды бәсеңдету т.б.) жиынтығы. Блок объемный (в строительстве) – конструктивный монтажный элемент, являющийся частью объема здания (санитарно- технические кабины, элементы лифтовых шахт, трансформаторных подстанций, реже в виде комнаты, квартиры). Различают монолитный (цельноформованный) и составной (собранный из отдельных панелей). Көлемді блок (құрылыста) – ғимарат көлемінің бөлігі (санитарлық-техникалық кабиналары, лифт шахталарының, трансформаторлық қосалқы станцияларының элементтері, сирегірек бөлме, пәтер түрінде) болып табылатын құралымдық жинақтау элементі. Тұтасқұйма (тұтас формаланған) және құрама (жеке панельден жинақталған) деп ажыратылады. Блок стеновой – конструктивный элемент стен здания, изготовляемый из легких ячеистых или тяжелых бетонов, кирпича и природного камня, а также из керамических материалов и силикатного Қабырғалық блок – кеуекті жеңіл немесе ауыр бетондардан, кірпіштен және табиғи тастан, сондай-ақ керамикалық материалдардан және силикат бетоннан жасалатын ғимарат СНиП РК 1.01-32-2005 22 бетона. қабырғаларының құралымдық элементі. Блок строительно-технологический – взаимосвязанные элементы монтируемых строительных конструкций и оборудования, предварительно объединенные на предприятии или строительной площадке в единую неизменяемую объёмно-пространственную систему. Құрылыс-технологиялық блок – кәсіпорындарда немесе құрылыс алаңдарында өзгермейтін көлемді-кеңістік жүйе ретінде алдын ала біріктіріліп жинақталатын құрылыс құралымдары мен жабдықтардың өзара байланысты элементтері. Блок-контейнер – объемный элемент полной заводской готовности с индивидуальным укрытием (контейнером), внутри которого создается микроклимат, обеспечивающий необходимые условия работы оборудования (в т.ч. топливораздаточных колонок), аппаратуры и пребывания человека. Блок-контейнер – жабдықтардың (соның ішінде отын үлестіргіш колонкалардың) аппаратураның қажетті жұмыс жағдайларын және онда адам болуын қамтамасыз ететін, микроклимат жасалатын жеке панасы (контейнері) бар толық зауыттық дайындамадан шыққан көлемдік элемент. Блок-секция – объемно-пространственный элемент здания, независимый в функциональном отношении, который может использоваться как в сочетании с другими элементами здания, так и самостоятельно. Блок-секция – қызметі тұрғысынан тәуелсіз, басқа элементтермен үйлестіріліп те, жеке де пайдалануға болатын ғимараттың көлемді- қеңістік элементі. Блокированный жилой дом — здание квартирного типа, состоящее из двух и более квартир, каждая из которых имеет непосредственный выход на приквартирный участок. Бөліктелген тұрғын үй – әрқайсысының пәтер маңындағы телімдерге тікелей шыға берісі бар, екі және одан көп пәтерлерден тұратын пәтерлік типтегі ғимарат. Блокировка автомата смазки тяговых цепей эскалатора – блокировка, исключающая неправильное включение при установленном автомате смазки тяговых цепей эскалатора. Эскалатордың тартқыш шынжырын майлау автоматының бұғаттағышы – тартқыш шынжырларды майлау автоматы орнатылып тұрған кездерде эскалаторды қате қосуды болдырмайтын бұғаттағыш. Блокировка бегунков ступени эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при исползании ободов бегунков ступени. Эскалатор басқышы жүгіртпелерінің бұғаттағышы – басқыш жүгіртпелерінің тоғындары сырғыған кезде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка входной двери эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при подъеме или перемещении входной площадки вдоль ее продольной оси. Эскалатордың кіру есігін бұғаттағыш – кіру алаңшасы көтерілген немесе бойлық бағытта орын ауыстырған кезде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка вытяжки поручня эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при обрыве или чрезмерной вытяжке поручня. Эскалатор тұтқасын кермелеуді бұғаттағыш – тұтқаның үзілуі немесе шектен тыс кермеленуі кезінде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка выхода полуоси ступени эскалатора - блокировка, отключающая электродвигатель при выходе полуоси ступени. Эскалатор басқышы жартыосінің шығу бұғаттағышы – басқыштың жарты осі шыққан кезде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка гайки и винта аварийного тормоза эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель в случае самопроизвольного или превышающего регламентированное значение отвинчивания гайки аварийного тормоза или при выходе винта аварийного тормоза свыше регламентированного параметра. Эскалатордың апаттық тежегішінің сомыны мен бұрамасын бұғаттағыш – апаттық тежегіш сомыны өз еркімен немесе реттелген мәнінен артық бұралса немесе апаттық тежегіш сомыны ережелік параметрден артық шыққан жағдайда электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка натяжного устройства эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при перемещении звездочек натяжного устройства, превышающем регламентированное значение. Эскалатордың керу құрылғысын бұғаттағыш – керу құрылғысы жұлдызшасының орын ауыстыруы реттелген мәнінен асқан кезде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка опускания ступени эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при опускании ступени. Эскалатор басқышын түсіру бұғаттағышы – басқышты түсіру кезінде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка остановки поручня эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при остановке или уменьшении скорости поручня. Эскалатор тұтқасының тоқтату бұғаттағышы – тұтқа тоқтағанда немесе жылдамдығы азайғанда электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка переключения электропитания Эскалатордың электрмен қоректенуін СНиП РК 1.01-32-2005 23 эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель в случае неправильных действий персонала при переключении силовой электрической цепи. ауыстырып-қосу бұғаттағышы – күштік электр тізбегін ауыстырып-қосудағы қызметкерлердің дұрыс емес іс-әрекеті кезінде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка подъема ступени эскалатора – устройство, отключающее электродвигатель при подъеме ступени перед входными площадками. Эскалатор басқышының көтерілу бұғаттағышы – кіру алаңшалары алдындағы баспалдақтар көтерілген кезде электр қозғалтқышты өшіретін құрылғы. Блокировка при падении пассажира на эскалатор – блокировка, отключающая электродвигатель при падении пассажира у верхней или нижней входной площадки. Эскалаторға жолаушы құлаған кездегі бұғаттағыш – жоғарғы немесе төменгі кіру алаңшасына жолаушы құлаған кезде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка привода эскалатора – блокировка, исключающая совместную работу главного и вспомогательного приводов. Эскалатор жетегінің бұғаттағышы – негізгі және көмекші жетектердің бірге жұмыс істеуін болдырмайтын бұғаттағыш. Блокировка приводной цепи – блокировка, отключающая электродвигатель при обрыве или чрезмерной вытяжке приводной цепи. Жетек тізбегін бұғаттағыш – жетек тізбегі үзілгенде немесе шамадан тыс керілгенде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка рабочего тормоза эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при наложенных колодках тормоза и при запасе хода якоря электромагнита меньше регламентированного. Эскалатордың жұмыс тежегішін бұғаттағыш – тежегіш қалыптың қосылуы және электрмагнит зәкірінің жүріс қоры мөлшерден кем болуы кезінде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка скорости и направления движения эскалатора – блокировка, включающая аварийный тормоз в случае увеличения скорости лестничного полотна на 30% при работе на спуск или самопроизвольного изменения направления движения полотна, работающего на подъем, а также в случае неудержания лестничного полотна рабочим тормозом. Эскалатор қозғалысы жылдамдығы мен бағытының бұғаттағышы – түсу кезінде баспалдақ тақтасының жылдамдығы 30%-дан артқанда немесе көтеруге жұмыс істеген тақтаның қозғалыс бағыты өздігінен өзгергенде, сондай-ақ баспалдақ тақтасын жұмыс тежегіші ұстап тұра алмаған жағдайда апаттық тежегішті қосатын бұғаттағыш. Блокировка «Стоп» - блокировка, отключающая электродвигатель при воздействии на выключатель персоналом в любом месте прохода эскалаторами или за щитами балюстрады. «Тоқтату» бұғаттағышы – қызметкерлер эскалатор немесе тізбек қоршау қалқанының артындағы өтпенің кез-келген жерінен ажыратқышқа әсер еткен кезде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка схода поручня эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при сходе поручня с направляющих на нижнем криволинейном участке. Эскалатор тұтқасының шығып кету бұғаттағышы – төменгі қисық сызықты бөлікте тұтқалар бағыттағыштардан шығып кеткен кезде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка упора аварийного тормоза эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при включении аварийного тормоза. Эскалатордың апаттық тежегіші таянышының бұғаттағышы – апаттық тежегіш қосылғанда электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка устройства демонтажа ступени эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при поднятой раме устройства. Эскалатор басқышын бөлшектеу құрылғысының бұғаттағышы – құрылғы қаңқасы көтерілген кезде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блокировка устья поручневого устройства эскалатора – блокировка, отключающая электродвигатель при попадании посторонних предметов в устье поручневого устройства. Эскалатордың тұтқа құрылғысы иінінің бұғаттағышы – тұтқа құрылғысының иініне бөтен зат түскенде электр қозғалтқышты өшіретін бұғаттағыш. Блуждающие токи – электрические токи, распространенные в грунте вследствие различных причин. Кезбе токтар - түрлі себептердің салдарынан топырақтарда тараған электр токтары. Боевая одежда пожарного – одежда пожарного для защиты от воды и поверхностно-активных веществ. Өрт сөндірушінің жауынгерлік киімі – судан және беттік белсенді заттардан қорғайтын өрт сөндірушінің киімі. Бойлер – трубчатый теплообменник, используемый для подогрева воды паром или горячей водой. Бойлер (қайнатқыш) – бумен немесе ыстық сумен суды жылытуға пайдаланылатын құбырлы жылуалмасқыш. Боковое естественное освещение — естественное освещение помещения через световые проемы в наружных стенах. Бүйірден табиғи жарықтандыру – сыртқы қабырғадағы сәулелік ойықтар арқылы жайды табиғи жарықтандыру. |