Су үлгілерін дайындау және іріктеу. Қорғау (консервация) және сақтау. – 3 сағат Су ресурстары жағдайының мониторингі Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау Министрлігінің «Қазгидромет»
лекция 8 (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- Балық шаруашылығына қажетті су Жоғары және 1 категория
- Бақылау створы
- Су үлгілерін іріктеу
- Қорғау (консервация) және сақтау
| Көрсет
кіштер | |||||||||||||||
|
Суды тұтыну мақсаты | |||||||||||||||
|
Шаруашылық ауыз су |
Коммуналды-тұрмыстық |
Балық шаруашылығына қажетті су | |||||||||||||
|
Жоғары және 1 категория |
2 категория | ||||||||||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 | |||||||||||
|
|
|
|
|
| |||||||||||
|
1.3 Кестенің жалғасы | |||||||||||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 | |||||||||||
|
өлшенді заттар (г/м3) |
Су нысандарына ағызынды сулардың түсуінде бақы-лау створында өлшенді заттардың құрамы табиғи жағ-дайлармен салыстырғанда жоғары болмауы қажет яғни: | ||||||||||||||
|
0,25 |
0,75 |
0,25 |
0,75 | ||||||||||||
|
Қалқыма қосындылар |
Су бетінде мұнай өнімдерінен, май және басқа қосындылардан түзілген қабық болмауы қажет | ||||||||||||||
|
Түсі |
Баған биіктігінде ... см болмауы қажет |
Суда бөтен түс мүлдем болмауы қажет | |||||||||||||
|
20 |
10 | ||||||||||||||
|
Иісі және дәмі |
Су қарқындылығы >1 балл иісті болмау керек |
| |||||||||||||
|
әрине хлорлау кезінде, және т.б. суды за-лалсызданды рудың басқа әдістерін қолдануда |
Үнемі, міндетті |
| |||||||||||||
|
рН |
Шамадан тыс болмауы қажет рН 6,5-8,5. | ||||||||||||||
|
Минерализация (мг/л)
|
1000 көп емес, соның ішінде: хлорид 350 сульфат 500, темір 0,3. жалпы тұтқырлығы 0,7 мг-экв/л |
«дәм татымы» көрсеткіші бойынша нормаланады |
Балық шаруашылық су нысандарының таксауиясына сәйкес нормаланады | ||||||||||||
|
Еріген оттегі(мг) |
Жылдың кез-келген мезгі лінде 4 мг/л аз болмауы қажет |
Қысқы ұзақ мезгілде .. (мг/л) аз болмауы қажет | |||||||||||||
|
Жаз мезгілі кезінде 6 мг/л аз болмауы қажет |
| ||||||||||||||
|
| |||||||||||||||
|
ОБҚ |
20°С (мгО2/л) температурадан жоғарламауы қажет... | ||||||||||||||
|
3 |
6 |
3 |
3 | ||||||||||||
|
ОХҚ |
.... (мгО2/л) жоғарыламауы қажет | ||||||||||||||
|
15 мг |
30 мг |
- |
- | ||||||||||||
|
Химиялық заттар |
Нормативті (қалыпты) жоғарылататын концентрацияда болмауы қажет | ||||||||||||||
|
Ауыру қоздырушылар |
Судың құрамында ауыру қоздырушы бактериялар мүлдем болмауы қажет, соның ішінде тіршілікке гельминттердің жұмыртқалары (оскарида, власоглав, токсокар, фасциол) және тіршілікке қабілетті патогенді ішек қарапайымдылары | ||||||||||||||
|
Судың уыттылығы |
- |
- |
Су нысандарындағы су басқа объектілерге созылмалы уыттылық әсер етпеуі тиіс | ||||||||||||
Нормалаудың негізін зияндылықтың үш критерийі құрайды:
а) су нысанының жалпы санитарлық режиміне әсері;
б) судың органолептикалық қасиетіне әсері;
в) халық денсаулығына әсері.
Балық шаруашылығы мақсатында суды тұтынуда барлық заттра үшін қауіптіліктің 1 және 2 класстары, ал шаруашылық-ауыз су және мәдени-тұрмыстық мақсаттарда суды тұтынуда бақылау створындағы ластаушы заттардың концентрациялары олардың ШРК-ның қатынасының қосылысы бірге тең немесе бірден аз болуы тиіс, мысалы (1) формулада көрсетілген
, (1)
мұнда С-қауіптілік классы;
ШРК-шекті-рауалы концентрация.
Бақылау створы – су нысандарының көлденең ағысы, онда судың құрамы мен қасиеттері нормативті сапаға сәйкес болуы тиіс.
Су үлгілерін дайындау және іріктеу
Келесі анализдің едәуір деңгейінде дұрыстылығын анықтайтын су үлгілерінің іріктемесін стадия ретінде қарастыру қажет және үлгіні іріктеу процесінде жіберген қателіктерді келешекте, тіпті квалификацияланған анлитик те түзете алмайды.
Су үлгісінің орнын және іріктеу жағдайын әр кезде зерттеудің нақтылы ережелермен анықтайды, бірақ үлгіні іріктеудің негізгі ережелері жалпы түрде болады:
анализ үшін алынған судың үлгісі іріктеудің орнын және
жағдайын көрсетуі қажет;
үлгінің іріктемесі, сақталуы және тасымалдануы, оның
алғашқы құрамының өзгермеуін қамтамасыз ету керек (анықталатын компоненттердің немесе су қасиеттерінің болуы);
үлгінің көлемі әдістемеге сәйкес аналитикалық процедураны
өткізу үшін жеткілікті болу қажет.
Су үлгілерін іріктеу
Су үлгілері бір реттік және сериялы болуы мүмкін. Бір реттік іріктеуді әдетте су анализінен алғашқы сапалық мәлімет алу керек болғанда қолданады.
Үлгілер түрге байланысты жай және аралас болып келеді. Жай үлгі бар қажеттіліктің су көлемінің анализі үшін бір реттік іріктеу жолымен қамтамасыз етіледі және алынған мәлімет тап осы уақыттағы, тап осы нүктенің құрамына жауап береді.
Аралас үлгіні әртүрлі нүктелерде немесе уақыттың әртүрлі аралығында алынған, су құрамының орташа көрсеткішін көрсететін жай үлгілерді араластыру жолымен алады. Егер үлгіні ашық су ағынынан алса, ол кәдімгі: үлгіні іріктеу үшін жақсы жер болып табылатын толқыны қатты, тасқынды учаскілер сияқты жағдайды сақтау қажет.
Ақаба сулардың үлгісін іріктеу барысында келесі шарттарды ұстану қажет:
- іріктеудің жылдамдығы 0,5 м/с аспау керек;
- үлгі іріктегіш саңлауының диаметрі 9 – 12 мм болу керек;
- жоғары турбуленттілік (болмаса, жасанды түрде жасау).
Ауыз су үлгісін іріктеу барысында толық ашылған краннан суды алдын ала 15 мин ішінде жіберу қажет. Ыдысты тығынмен жаппай тұрып, көлемі 5 – 10 см3 ауа қалатындай етіп, судың беткі қабатын төгеді. Үлгіні іріктеу және сақтау үшін әртүрлі типті ыдыстарды қолданады. Үлгіні іріктеу және сақтау үшін ыдыс таңдау кезінде, анықтайтын компоненттердің ерекшеліктерін есепке алу керек. Көрсетілген мақсаттар үшін шыны, полиэтилен, тефлоннан жасалған ыдыстарды кең қолданады.
Негізінен полиэтиленді және тегіс шынылы тығындарды қолданған жөн, бірақ қыртысты және резеңкелі тығындарды да пайдалануға болады. Резеңкелі тығындарды Na2CO3 1% ерітіндісінде, қыртысты тығындарды дистилденген суда қайнатады, содан кейін сумен, HCl –дың бір пайыздық ерітіндісімен және бірнеше рет дистилденген суда шаяды. Үлгіні іріктемей тұрып, суға 3 реттен кем емес алдын ала жуылған ыдысты шаяды. Іріктеліп жатқан үлгіге механикалық қоспалардың түспеуін қадағалау қажет. Үлгінің көлемі 0,5 л. болу керек.
Қорғау (консервация) және сақтау
Анализді іріктеу күнінде жүргізу мүмкіндігі болмаса, ауыз су үлгісін сол кезде ғана консервациялайды.
Бөтелкелер саңлаусыз жабық болуға тиісті. Қажеттілік туғанда, тығындардың үстінен парафин және канифолидің қоспасын (80 – 90 пайыздық парафин және 10 – 20 пайыздық канифоли) ерітіп құюға болады. Егер су ұзақ сақталатын болса, онда 1л суға 2 мл хлороформ қосып консервациялайды.
Ақаба суларын консервациялау қиын, өйткені консервантты енгізу кезінде анализді қиындата түсетін жанама процестерге әкеп соғуы мүмкін. Кейбір жағдайда ақаба суының үлгісін 3 – 40С суытып, сақтаудың барысында, ондағы биохимиялық процестерді баяулатуға болады. Бұл табиғи сулар үшін де қолайлы. Үлгілерді бірнеше сағат ішінде анализдеу қажет немесе тоңазытқышта сақтау қажет.
Достарыңызбен бөлісу:
