Т. Н. Ер ме ко ва Ж. К. Отар бе ко ва Р. Н. Мұ на саева



Pdf көрінісі
бет122/160
Дата20.12.2023
өлшемі2,89 Mb.
#141773
түріКнига
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   160
л гі:
Ха лық ті лі 
Тео рия лық не гі зі 
Күн шы ға ды, күн ба та ды.
Күн бат пай ды жә не шық пай ды. Ол... 
Төл­сөз­дің­маз­мұ­ны­ав­тор­сө­зі­нің­ың­ғай­ына­қа­рай­бі­реу­дің­айт­қан­сө­зі­ға­на­
емес,­оның­ой­ла­ған­ойы,­ай­ту­ға­оқ­тал­ған­сө­зі­де­бо­лып­ке­ле­ді.
Мы­са­лы:­
«Бұл­ жақ­та­ күн­ қан­дай­ сал­қын!­ Ал­ма­ты­ қа­зір­ күй­іп­ тұр­ған­ бо­
лар»,
– 
деп­ой­ла­ды­мек­теп­ди­рек­то­рын­күт­кен­Жа­қып­бек.­(М.Иманжанов)­
Бұл­
мы­сал­да­Жа­қып­бек­тің­айт­қан­сө­зі­емес,­ой­ла­ған­ойы­төл­сөз­тү­рін­де­бе­ріл­ген.
«Ер­кем,­не­қып­тұр­сың?»­–­деп­қа­ла­жаз­да­ған­Айба­ла­ау­зы­на­ке­ліп­қал­ған­
сөз­ді­ер­ні­мен­бө­гей­қой­ды.
(С.Мұқанов)­
Мұн­да­Айба­ла­ның­айт­па­ған,­бі­рақ­ай­ту­ға­
оқ­тал­ған­сө­зі­бе­ріл­ген.­Со­лай­бо­ла­тұра­бұлар­–­төл­сөздер.
3.
Ма қал-мә тел дер ді қа тыс ты рып, төл сөз жә не ав тор сө зі нен тұ ра тын 4–5 сөй лем құ рас-
ты рың дар.

Күн ор тақ,
Ай ор тақ,
Жақ сы ор тақ.

Таң ат пай ын де се, күн қой май ды.

Сүм бі ле ту са, су су ыр.

Жа ңа ай дан жақ сы лық.
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


IX БӨ ЛІМ. АС ПАН ӘЛЕМІ НІҢ ҚҰПИЯ ЛАРЫ
115
4.
Мәтіндегі мәліметтерді төл сөзге айналдырып, жа зып шы ғың дар.
лгі: «Алек санд рия да тс те  ды т бі не жа ры тс пейді, ал ааш тар мен 
и ма рат тар ды кө ле ке лері жа ны на т се ді», – деп ойлады Эро тос фен.
Грек ға лы мы Эро тос фен Алек санд рия қа ла сын да тал түс те те рең құ дық тү бі -
не жа рық түс пейтінін, ал ағаш тар мен ғи ма рат тар дың кө лең ке лері нің жа ны на 
тү се ті нін бай қа ған. Ал дәл сол ме зет те оң түс тік те ор на лас қан Сиена қа ла сын да
ке рі сін ше, тал түс те ағаштар мен ғи ма раттардың кө лең кесі бол майт ынын, те рең 
құ дық тү бі не жа рық тү се ті нін ба й қа ған. Осы жайт тар оқы мыс ты ны Жер дің шар 
тә різ ді екен ді гін бол жау ға алып кел ген. Бұ рыш пен қа шық тық ты өл шей оты-
рып, Жер дің ра диусын жә не эк ва тор дың ұзын дығын есеп теген.
(«Жа ра ты лы ста ну» оу лы ы нан)


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   160




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет