Т. Н. Ер ме ко ва Ж. К. Отар бе ко ва Р. Н. Мұ на саева

I-БӨ ЛІМ. МӘДЕ НИЕТ: ТІЛ ЖӘНЕ ҚА РЫМ-ҚАТЫ НАС
15
1. Бі рін ші кім ке ші рім сұ ра уы ке рек еді?
2. Іні сі не ге бі рін ші ке ші рім сұ ра ма ған?
3. «Аға – бор дан, іні – зор дан», «Аға сы бар дың жа ға сы бар, іні сі бар дың ты ны сы бар» 
де ген ма қал-мә тел дер дің мә нін мұ ға лім де рің мен бір ге тал қы лаң дар.
2.
Су рет тер мен та ны сып, жағ-
даят тық 
тап сыр ма лар ды 
орын даң дар.
1. Осы жағ дай лар көз ал да-
рың да бо лып жат са, қай 
ба ла ға қан дай ке ңес ай-
тар едің дер?
2. Бі рін ші жағ даят бой ын-
ша бір-бір ің нен сұх бат 
алың дар. 
Ерін үн дес ті гі
– ерін дік дау ыс ты лар дың бас тап қы бу ын да ғы ың ғай ына қа­
рай соң ғы бу ын дар дың үй ле сіп ке луі. Мы са лы, ерін дік 
о, ө, ұ, ү
ды быс та ры нан 
кей ін ке ле тін езу лік 
ы, е, і
ды быс та ры ай ту да ерін дік ды быс тар ға жа қын дай ды.
Ерін үн дес ті гі заң ды лық та ры:
1. Ал ғаш қы бу ын да ғы 
о
не ме се 
ұ
ды быс та ры екін ші бу ын да ғы 
ы
ды бы сын 
ұ­
ға 
ай нал ды ра ды. Мы са лы: 
орын
– 
орұн, құ лын
– 
құ лұн
. Ал ашық дау ыс ты 
а
ды­
бы сы на 
о­
ның да, 
ұ­
ның да әсе рі бай қал май ды. Мы са лы: 
орақ, құ лан
.
2. Ал ғаш қы бу ын да ғы 
ө
не ме се 
ү
ды быс та ры екін ші бу ын да ғы 
і
ды бы сын 
ү­
ге 
ай нал ды ра ды. Мы са лы: 
кө рік
– 
кө рүк, кү дік
– 
кү дүк
.
3. Ал ғаш қы бу ын да ғы 
ө
не ме се 
ү
ды бы сы ке ле сі бу ын да ғы 
е
ды бы сын 
ө­
ге ай­
нал ды ра ды. Мы са лы: 
өлең
– 
өлөң, кү рек
– 
кү рөк
.
Ор фог ра фия – сөз дер дің дұ рыс жа зы лу заң ды лы ғы.
Ор фоэпия – сөз дер дің дұ рыс ай ты лу, оқы лу заң ды лы ғы. Мы са лы: 
бү гін
деп 
жа за мыз, 
бү гүн
деп ай та мыз; 
бас шы
деп жа за мыз, 
баш шы
деп ай та мыз.
3.
Бе ріл ген сөз дер ді пай да ла нып, мә тін құ рас ты рың дар. Ерін үн дес ті гі не ба ғы на тын 
сөз дер дің ас тын сы зып, ай ты луы мен жа зы лу ын ес те сақ таң дар.
Ке ші рім өті не мін, ға фу өті не мін, ке ші рі ңіз, ға фу еті ңіз, ке ше кө рі ңіз, рен-
жіт кен бол сам, әбес қы лық үшін, ке ле шек те.
4.
Жо ға ры да ғы су рет тер де гі екін ші жағ даят қа сұх бат құ рас ты рың дар. Сұх бат бой ын ша 
бір не ше ті рек сөз ді анық тап, олар ға ды быс тық тал дау жа саң дар.

жүктеу/скачать 2,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: