Табиғи қорлар - табиғи ортаның, қоғамның материалдық және рухани мұқтажын қамтамасыз ету үшін, өндірісте пайдаланылатын бөлігі.
Табиғи қорлар - табиғи ортаның, қоғамның материалдық және рухани мұқтажын қамтамасыз ету үшін, өндірісте пайдаланылатын бөлігі.
Табиғи ресурстар
Күн радиациясы, жел энергиясы, толқындар,
Су, ауа
Қалпына келетін
Қалпына
келмейтін
жануарлар, өсімдіктер, топырақ құнарлығы
Пайдалы қазбалар
сарқылмайтын
сарқылатын
ТР сарқылуы табиғаттағы ресурстардың қорлар мөлшері мен оларды адамның шаруашылықта пайдалануымен өлшенеді
ресурспен қамтамасыз ету –ресурс мөлшері мен пайдалану мөлшерінің қатынасы
қанша жылға жететіні немесе қорлардың жан басына шаққандағы мен есептеледі.
дүние жүзі жер қорларының ауданы- 13,4 млрд. га.
дүние жүзі жер қорларының ауданы- 13,4 млрд. га.
Қазақстан Республикасының жалпы жер қоры 272,5 млн. га құрайды (әлемде 9-орын).
жер қорларымен жан басына қамтамасыз етілуі: 16 га
жер қорларымен жан басына қамтамасыз етілуі:
Австралия (40,4 га), РФ (11,8 га), Жапония (0,3 га)
Жер қоры —мемлекеттің аумағындағы бүкіл жер құрамы.
Орман ресурстары
Қорлары мен ауданы бойынша: Ресей, Бразилия, Канада, АҚШ, Қытай, Индонезия
Қамтамасыз етілуіне қарай:
Камбоджа (69%),
Бразилия (66%),
Индонезия (60%),
Малайзия (54%),
Канада (49%),
Ресей (45%)
Су ресурстары
дүние жүзі мұхит (94,0 %)
жер асты сулары (4,3 %)
мұздықтар (1,7 %)
жер беті сулары (0,03 %)
атмосферадағы булар (0,001%)
Табиғи су
тұщы (~2%), минералданған және тұзды
(~ 98%).
Су ресурстарымен қамтамасыз етілуі
Бразилия, Ресей, АҚШ, Канада, Индонезия, Қытай, Колумбия
шекаралық ағыс:
Кувейт (100%), Ресей (4,3%).
Трансшекаралық ағыс қандай эко мәселе тудыру мүмкін?
Тұщы су тапшылығы
2,8 млрд. адам
(әлем халқының 40% )
су тапшылығына ие.
Минералды ресурстар
литосферадағы пайдалануға жарамды құрамдас бөліктер).
Қазақстан – жердегі минералды – шикізат базасына бай елдердің бірі. Әлемдегі алынатын 55 түрлі пайдалы қазбалардың ( олардың 29 –ы металдар) Қазақстанда 39 –ы алынады. Салыстырмалы түрде алсақ жоғары көрсеткіштер тек Ресейде – 49, Қытайда – 45, Аустралия және АҚШ – 42, Бразилия – 41 түрлі пайдалы қазбалар өндіріледі.
Энергияның альтернативті көздері
Жел энергиясы,
Күн энергиясы,
Геотермальды энергия,
Су энергиясы,
Биомасса, биогаз
Био ресурстар
Био ресурстарды бағалауда келесі ұғымдар пайдаланылады:
Биомасса – барлық тірі ағзалардың массасы
жалпы -1,3 трлн.т, құрлықта-1265 млрд.т, суда-35 млрд.т.
Биоөнімділік – уақыт бірлігі ішіндегі биомассаның өсімі
Рекреациялық ресурстар
Туризм мен демалыста пайдаланылатын ресурстардың жиынтығы.
табиғи кешендер
мәдени-тарихи ескерткіштер
Табиғат тты пайдалану
қоғамның материалдық қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін табиғи ресурстарды пайдалану үрдісі .
кәзіргі таңда табиғат ресурстары экстенсивті түрде пайдалануда.
Ресурсты циклдың сызба-нұсқасы
адам
Жаулап алу
Қайта өндіру
Игеру
Бөлу
ТАБИҒАТ
Тиімді пайдалану:
Адамның ресурстарды ұтымдылығына қарай максималды түрде пайдалану.
өндірісті ресурстарды сақтау технологияларға көшіру:
табиғи ресурстарды толығымен пайдалану;
табиғи ресурстарды қалпына келтіру;
өндіріс қалдықтарын қайта өндіру.
Табиғи ресурстарды қайта өндіру нәтижесі:
алғашқы шикізатқа деген сұраныстың төмендеуі
қоршаған ортаның ластануының төмендеуі
шикізатты қайта өндіруге жұмсалатын энергияның қысқаруы
Тиімсіз пайдаланудың нәтижесінде:
Территория деградациясы мен табиғи ресурстардың таусылуы.
