Тақырыбы : Гистология, цитология және эмбриологияның даму тарихы. Гистологияның ҚР дамуы. Орындаған
жүктеу/скачать 195,96 Kb. Pdf көрінісі
|
гистология Асан Жалын 123
| Эмбриология
--- — баласын ішінен тірідей туатындарды ұрықтану кезеңінен бастап туу мерзіміне дейін,ал жұмыртқадағы ұрықтың дамып,жарып шығуына дейінгі мезгілін зерттейтін ғылым.Ұрықтың дамуын - эмбриогенез дейді.Ол онтогенездің алғашқы кезеңі.Жалпы эмбриология жануарлардың жалпы даму негіздерінің сатыларын зерттесе,ал жеке эмбриология – жануарлардың жеке түрлерінің дамуын зерттейді.Жеке эмбриологияның негізгі бөлігінің бірі - адам эмбриологиясы.Жаңа организм үнемі жетілгеннің өзінде ұқсас жаннан пайда болады,яғни сол түрге тән алдыңғы ұрпақты ата - анадан дамиды.Жоғарғы типті жануарлар жыныстық жолмен көбейеді,олардың жыныс жасушалары жетік дамыған.Ұрықтану процесінен соң зигота күрделі даму процестерінен өтеді,бір жасушалы ұрық көп жасушалы ұрыққа айналады. Медициналық эмбриология адам ұрығының даму заңдылығын зерттейді.Гистологиялық эмбриология бөлімінде тіндердің дамуы мен шығу тегіне,ана - плацента - ұрық жүйесінің метоболистік және функциональдық ерекшеліктеріне баса назар аударылған,себебі олар қалыпты жағдайдан ауытқу себептерін анықтауға мүмкіндік береді де,медицина практикасында маңызды роль атқарады. Адам эмбриологиясын білу барлық дәрігерлерге,әсіресе акушерлік салада істейтіндерге аса қажет.Себебі бұл ана ұрық жүйесі бұзылғанда диагноз қоюға,туа біткен кемтарлық пен балалардың туғаннан кейінгі ауыру себептерін анықтауға мүмкіндік береді. Адам ұрығының бастапқы даму сатылары көптеген омыртқалы жануарлар ұрығының даму сатыларына өте ұқсас.Сондықтан адам ұрығының алғашқы даму кезеңін осыған ұқсас,сүтқоректілердің ұрықтарымен салыстырып қарауға болады.Эмбриологияның бұл бөлімі салыстырмалы эмбриология болып табылады. Адам ұрығының эмбриогенезі онтогенездің бір бөлігі де,бірнеше сатылардан тұрады. I- ұрықтанудың нәтижесінде зиготаның пайда болуы. II- пайда болған зиготаның бөлшектенуі,осының нәтижесінде бластоцистаның пайда болуы. III- гаструляция,ұрық жапырақшаларының түзіліп,одан ұрықтың біліктік мүшелерінің дамуы. IY- гистогенез бен органогенез немесе ұрықтың тіндері мен мүшелерінің дамуы бұлармен қоса ұрықты қоршаған,ұрықтан тыс мүшелердің қалыптасуы. Y- Жүйелердің дамуы системогенез. Адам ұрығының эмбриогенезі мен прогенезі тығыз байланысты.Прогенез жыныстық жасушалардың дамуы мен пісіп жетілуі постэмбриональдік постэмбриональдық болып жіктеледі.Прогенез аналық жыныс пен аталық жыныс жасушаларының дамуы мен пісіп жетілуі болып табылыды.Осының нәтижесінде құрамында гаплоидты хромосомалар жиынтығы бар ұрықтануға қабілетті,жыныстық жасушалар пайда болады. Ұрық дамуының бастапқы кезеңдерінде оның қалыптыдан ауытқу мүмкіншіліктері ең жоғары деңгейде болады, артынан олар біртіндеп азаяды да белгілі уақыттарда қайта көтеріледі. Бұл жоғары сезімталдық кезеңдерін қатерлі немесе сенситивтік кезеңдер деп атайды. Бұл кездерде ұрық жасушасы оның дұрыс бағытта дамуына қажетті серпіндерге өте сезімтал болады және ұрық ағзалары мен мүшелерінің даму сатысына ілігеді. Оның негізінде гендік құрылымдардың қызмет атқару оралымдары белгілі кездерде ДНҚ, РНҚ және арнайы нәруыздардың түзілу белсенділігі артуы жатады. Осылар мен жасушалардың нақтылауынуы байланысты болады. Құрсақ ішінде ұрық дамуы бұзылыстарының пайда болуы және даму тетіктерінде ұрықтың бүліндіргіш әсерлерге жоғары сезімталдығының маңызы зор. Ол ұрық дамуына қарай біртіндеп төмендейді де, жүктіліктің соңында туған бала организмінің деңгейіне келеді. Сол себептен ұрық бөлінуінің түрі бүліндіргіш әсердің арнайы түріне байланысты болмай, оның ұрық дамуы сатыларына қарай әсер ету мезгіліне байланысты болады. Кез келген дерт туындатқыш ықпал ұрық дамуының белгілі сатысында әсер еткенде біртектес қозғалыстар дамиды . Бұл кезде бүліндіргіш ықпал әсер еткен мезгілде ең жоғары сезімталдығы болған құрылымдардың қалыптыдан ауытқулары байқалады, екінші жағынан бүліндіргіш ықпал ұрық даму сатыларына қарай әсер еткенде сол саты кезінде жоғары сезімталдық жағдайында болған әртүрлі ағзалардың бұзылыстарын туындатады. Хромосомалық аурулар деп клиникалык сипаттары жағынан түрліше болып келетін адамдар патологиясының үлкен бір тобын айтамыз.Олардың себептері бір ол хромосомалық не геномдық мутациялар болып табылады. жүктеу/скачать 195,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|