Қан қысымы қан тамырларының әрбір бөлімінде әртүрлі:
1. Қолқада бәрінен де жорары, с. б. б. 120—130 мм.
2. Орташа жуандықтағы артерияда қан қысымы — 100—110' мм-ге дейін төмсндеп, қолқа мен артериядағы қысым айырмасы кан тамыры қабырғасынын, кедергісін жеңуге жүмсалады.
3. Артериолаларда қан кысымы с. б. б. 70—80 мм, мұнда снс-толалық және диастолалық кысым арасында айырмашылық жоіі-
ылады.
4. Капиллярлардың артериялық бөліміиде қан қысымы с. б. б. 25—30 мм. Капиллярлардың саны өте көн жәие тар болғандық-тан қан қысымының нобайы олардың кедергісін жецуге жұмса-лады. Осы себепті каииллярлардың веиалық бөлімінде қаи қы-сымы едәуір төмендейді с. б. б. 6—15 мм.
5. Орташа жуандықтағы веналарда кан қысымы с. б. б. 9—12' мм, ал қуысты қос венада — ±2; ±5 мм. Жоғаргы, төменгі қуысты веналарда кан қысымы атмосфералық қысымнан төмен болуы мүмкін, сондықтан теріс қысымды веналар жарақаттанған кезде одан қан сыртқа ақпайды, керісінше ОРЗН ауа кіріп кетсді. Қан тамырына енген ауа көпіршіктері аса маңызды арзалардың қан тамырларын бітеп (эмболия) қан айналысын токтатады. Бүл тіршілік үшін қан кетуден де қауіптірек. Демек, ірі веиалардың жарақаты өте кауіпті.
Артериялық қысымның деңгейіне көптеген факторлар әсер етеді:
Кан қысымы негізінен систола кезінде жүректен агып өткен қанның мөлшеріне, ягни жүректін сору жиілігі мен жиырылу күшіне байланысты. Жүрек систола кезінде қанды негұрлым көп айдаса, қолқада қан қысымы согұрлым жоғары болады. Артериялық кысым жүрек арқылы минутына айдалатын қан мөлшеріне және тамырларда ағатын қаннын жалпы көлеміне байланысты. Мүнымен қатар жүректің қан айдау күйін жүреккс қайтып оралған кан мөлшеріне тікелей байланысты екені дс мәлім (жү-ректің гетерометрлік заңы). Сыртқа қан ағып немесе сыйымды веналар тонусы төмендеп қайта жүрекке оралатын кан мөлшері азайса, артериялық қысымының деңгейі көп төмендейді.
Қысқаша айтқанда артериядағы қанның қысымы ең алдымсп жүректіц қызметіне, яғни оньіц снстолалық және минуттық қан көлеміне тікелей байланысты. Артерия тамыры жүректен алыс-ТЗРЭН сайын, ондары кан қысымы төмепдсй бастайды: қан қысы-мы тамыр кедеррісін (Қ) жеңуге жұмсалады. Кан тамы-рыныц қан агысыиа көрсететін кедергісі, біріншіден, тамырдыц серпімді қасиетіне байланысты. Қарт адамда қан тамырыньщ кабыррасы қатайып кетеді де, оның серпімділігі азаяды, осыган орай қан қысымы жогарылайды, ал жас адамның, балапың тамы-Ры өте серпімді келеді, сондықтан қаи кысымы да төмен болады. Мысалы, физикалық тәжірибеде резеңке грушаны қысып тұрын, тік орналасқан екі (шыны, резецке) тутікке су жіберсе, судын шыны түтіктсгі деңгейі резеңке түтіктегіден едәуір жорары бола-лы, резеңке түтік созылып судың қысымын төмендетеді.
