Қызыл түс – өткірлік белгісі. Сөйлеуде, поэзияда сөздің шебер қолданысында қызыл түс тура мағынасында емес, ауыспалы мағынада қолданылуы жиі кездеседі .
Сөз айттым «Әзірет Әлі», «айдаһарсыз»,
Мұнда жоқ «алтын иек, сары ала қыз».
Кәрілікті жамандап, өлім тілеп,
Болсын деген жерім жоқ жігіт арсыз.
Әсіре қызыл емес деп жиренбеңіз,
Түбі терең сөз артық, бір байқарсыз.
Бұл жолдарда сырлы, бояулы, айшықты сөз емес деп ойламаңыз, қарапайым болса да мағыналы сөз деген ойды білдірген. Ақын өлеңінде «Қызыл» түсті – шешен, өткір тіл деген мағынада жұмсайды.
Азалы ақ көрпесін сілке тастап,
Жер күлімдер, өзіне шырай беріп.
Қызыл арай сары алтын шатырына
Күннің кешке кіргенін көрді көзім. (Жазғытұры,100 бет)
Табиғи құбылыстарға байланысты туындаған қызыл сөзімен тіркестегі қызыл іңір, қызыл арай, қызыл су тіркестері күнге қатысты алынғандығын Абай поэзиясында кездестірдік. Мысалы, берілген үзіндіде қызыл түсті алуға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
