Ойым да ақ, жарым да ақ,
Кеңімді, тарамды
Қарасам пайымдап,
Сөзің сол сарынды.
(Болды да партия, 196 бет).
Ақтың «тазалық» мәнін білдіруін қайтыс болған адамды ардақтап, қастерлеп қою салтынан да байқаймыз. Мысалы, Абайда:
Ақ көйлекті бітіріп,
Кебінім деп киді, өлді...
(Асқа, тойға баратұғын,103 бет),-деген жолдар кездеседі.
Ақ түстің «таза» деген тура мағынасымен сабақтас ауыспалы, «басқа нәрсе араласпаған» мағынасының тектілігі, яғни хан, бек, төре тұқымына тәндікті аңғартатын да мәні бар. Ертеде ханды сайлағанда, оны ақ киізге отырғызып, топ алдынан көтеріп өтетін болған. Ақтың бұл сынды мағыналарымен «cұлулық», «келбеттілік», «әдемілік» ұғымдары астасып жатады. Мысалы, Абайда:
Ақ тамақ, қызыл жүз,
Қарағым, бетіңді аш!
Қара көз, имек қас,
Қараса жан тоймас.
Аузың бал, қызыл гүл,
Достарыңызбен бөлісу: |
