Тақырыбы: Электромагниттік құбылыстар және магниттік тізбектер

Эссе

Орындаған: Орынғалиева Нұрила Нұржанқызы

Фарадей заманынан бері электромагниттік құбылыстар зерттелді. Алайда электр өткізгіш сұйықтықтар мен электромагниттік өрістің өзара әрекеттесуі соңғы жылдары ғана назар аударды. Бұл құбылыстарды зерттеудің негізгі қозғаушысы астрофизика болды. Көптеген жылдар бойы ғаламдағы заттардың негізгі бөлігі жоғары иондалған газ немесе плазма күйінде болады деген болжам жасалды. Электромагниттік динамика саласындағы негізгі ақпарат астрофизикалық зерттеулер нәтижесінде алынды. Ғарыштық физикада басты рөл электромагниттік құбылыстарға тиесілі, өйткені ғарышта зарядталған бөлшектердің қозғалысына тікелей әсер ететін магнит өрістері болады. Белгілі бір жағдайларда электромагниттік күш гравитациялық күштерге қарағанда бірнеше есе көп.

Максвелл жасаған электромагниттік өріс теориясы өзгеретін магнит өрісі айналадағы денелерде ғана емес, вакуумда да құйынды электр өрісінің пайда болуына әкеліп соқтырады. Бұл теория физика ғылымының дамуындағы жаңа кезең болды. Осыған сәйкес бүкіл әлем электродинамикалық жүйе болып табылады, ол бір-бірімен электромагниттік өрісті қолданып өзара әрекеттесетін зарядталған бөлшектерден тұрады.

Ньютонның бүкіл әлемдік тартылыс заңы:

Ньютон заңында сонымен қатар келесі тұжырымдар бар:

1.Магниттік күш сызықтарының басы да, аяғы да болмайды және олар абсолютті үзіліссіз;

2.Магниттік зарядтар табиғатта жоқ;

3. Электр өрісі-электр заряды мен ауыспалы магнит өрісінің көмегімен пайда болады;

4.Магнит өрісі айнымалы электр өрісінің көмегімен де, электр тогының көмегімен де құрылуы мүмкін.

Электр тогы - бұл электр заряды бар бөлшектердің бағытталған қозғалысы. Электр тогының болуын қамтамасыз ететін бірнеше шарттар бар:

Заряды бар бос бөлшектердің болуы;

Электр өрісінің болуы.

Электр өрісінің әрекеті келесідей болуы мүмкін:

1)жылу;

2)магниттік;

3)химиялық;

4)жарықтық.

Магнит өрісі дегеніміз - зарядталған қозғалмалы бөлшектер мен денелер айналасында болатын және сол өрісте қозғалатын басқа зарядталған бөлшектер мен денелерге әсер ететін заттардың ерекше түрі. Магнит өрісінің сызықтары дегеніміз - шартты сызықтар, олардың бойымен магнит өрісіндегі магниттік бағыттаушы осьтері орнатылады.

Магниттік тізбек магниттік ағын өтетіндей болып жалғанған магнетиктер тізбегі; құрамы ферромагнетик заттардан тұратын құрылғылар жиынтығы. Техникада магниттік ағын тек ферромагнетиктерден ғана өтетін (тұйық магниттік тізбек) Магниттік тізбек және ферромагнетиктерден басқа диамагнетиктерде (мыс., ауа қабаты) таралған магниттік тізбектер де бар. Егер Магниттік тізбектегі магнит ағыны тұрақты магнит арқылы қоздырылатын болса, мұндай тізбекті поляризацияланған магниттік тізбек, тұрақты магнит қатыспайтыны бейтарап магниттік тізбек деп аталады. Соңғы тізбектің магнит ағыны тізбек орамдарынан өткен электр тогының әсерінен ғана туады. Қоздырылатын ток сипатына қарай Магниттік тізбек тұрақты, айнымалы және импульстік магнит ағындар тізбектеріне ажыратылады. Магниттік тізбек электр машиналары, трансформатор, тұрақты магнит, электрмагнит, электр өлшеуіш приборлар, т.б. жасау ісінде пайдаланылады.