Қазақстандық тілді білу деңгейлерінің жіктелуі және НУ үлгісі

166 

3.  Түпнұсқа  көрнекі  материалдар  –  суреттер,  фотосуреттер,  слайдтар,  жол  белгілері,  суреттер, 

мөртаңбалар, ашық хаттар және т.б. 

4. Түпнұсқа баспа материалдары – мәтіндер, газет  мақалалары, спорттық бағандар, бағдарламалар, 

телефон анықтамалықтары, туристерге арналған кітапшалар, түбіртектер, билеттер және т.б. 

5. Нақты заттар – тиындар, қолма-қол ақша, маскалар, ойыншықтар және т.б. 

Оқытушы  жоғарыда  аталған  ТМ-ны  студенттің  қажеттілігі  мен  тілдік  деңгейіне  сәйкес  бейімдей 

алады  және  оқыту  мақсаты  мен  материалдың  мазмұнына  сай  сабаққа  пайдаланады.  Қазіргі  кітап 

сөрелерінде  бизнес  тақырыбына  арналған  қазақ  тілінде  кітаптар  пайда  бола  бастады,  бұл  кітаптардың 

қатарында төл қазақ тілді авторлардың және «Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» республикалық жобасы 

аясында аударылған кітаптар көз қуантады. Романның лингвистикалық тұрғыдан оңайлатылған нұсқасы, 

төлеу  сөзді  қолдану  үлгісін  түсіндіру  үшін  жазылған  әңгіме,  шақыру  тәсілдерін  мысалға  келтіру  үшін 

ойдан  жазылған  диалог,  бұл  аталғандар  сыныпта  қолданылатын  түпнұсқалық  материал  қатарына  жат-

пайды [11,VII]. Ғалымның пікірімен келісе отырып, жоғарыда аталған бизнеске арналған оқулықтардың 

тіл  оқитын  аудиторияға  арналмағандығын  ескере  келіп,  алайда  «Халықаралық  бизнес:  Жаһандық 

нарықтағы бәсеке», (Авторлары: Хилл Чарльз, Халт Томас), «Тіл және мәдениетаралық коммуникация» 

(

Авторы: Светлана  Тер-Минасова),  Қуаныш  Шонбайдың  «Екінші  болма!  Бизнесте,  карьерада  және 

өмірде жеңіске жетудің қазақша жолы», Джон Мэннің «Шыңғысханның көшбасшылық құпиясы» атты 

кітаптары тіл үйренушілер үшін құнды танымдық біліми ресурс екендігін өз тәжірибемізде көріп жүрміз. 

Бұл дүниелер шет елдік ғылым мен білімнің мазмұнына жол ашуға, ілгері дамыған қоғамдардағы бизнес 

әлемімен  жақын  танысуға  мүмкіндік  береді.  Аударылған  оқулықтар  туралы  тілді  оқытуда  теоретик 

ғалымдар  берген  анықтамаға  сүйеніп,  оқылымға  ұсынылып  отырған  материалдарды  «тілдерді  оқыту 

мақсатына  арнайы  шығарылмаған,  бейімделмеген  мәтіндер», 

түпнұсқалық  не 

«шынайы»  (authentic) 

оқылым  материалы  [12]  деп  қарастырамыз,  себебі  бұларды  қазақ  тілді  игермен  қазақ  тіліне  аударған, 

қазақ  тілді  оқырманға  арналған  мәтін.  Сонымен  қатар,  өз  төл  авторларымыздың  еңбектері  сапасы 

жағынан  қалыспай  жастарға  бизнес  жасауға  жол  ашатын,  отандық  бизнес  әлемінің  мүмкіндіктерін 

айғақтайтын, іскери сөздік қорын толықтыратын қазақ тіліндегі алғашқы мәдени құнды еңбектердің

 

де 

«Іскерлік қазақ тілі» аудиториясы үшін маңызы зор.    

Студенттердің тілдік даярлығын тереңдету үшін түпнұсқа бейнематериалды пайдалану да өте тиімді.  

“Қазақ  тілін  мамандыққа  қатысты  оқытудың  әдістемелік  жүйесін  жаңа  технологиямен  толықтырып, 

дамытып,  жетілдіріп  отыру  тілдің  қатысымдық  қызметін  нәтижелі  меңгертуге  негіз  қалайды»,  –  деген 

[13,301]  ғалымның  сөзі  орынды  деп  ойлаймыз.  Бизнес  мазмұнындағы  қазақ  тілді  бейнематериалдар 

қатары  да  жыл  сайын  көбейіп  келеді,  олардың  қатарына  YouTube-ке  жүктелген  еркін  қолданыстағы 

бейнематериалдармен  қатар,  арнайы  Атамекен  Бизнес  Жаңалықтары  студиясы  дайындаған  түрлі 

бизнес  тақырыбындағы  бейнероликтер  оқытушыға  құнды  дайын  көрнекілік  болса,  студенттің 

танымын  тереңдететін  мазмұнды  дидактикалық  материал  болып  табылады.  Өз  сабағымда  мына 

тақырыптағы бейнематериалдарды жиі қолданамын, Бизнес жоспар деген не? Биржа, Тендер, Лизинг 

деген не және т.б. Түпнұсқалық бейнематериалды қарау кезінде (не көру алды, көріп болғаннан кейінгі) 

оқытушы  дайындаған  тапсырмаларды  орындау  студентті  ынталандырады,  көрген  және  естіген 

мәліметтермен  бөлісуде  студент  тілді  қарым-қатынас  құралы  ретінде  іс  жүзіне    қолданады,  білімін 

тереңдетеді,  бизнес  терминдерді  меңгереді.  Әрине,  оқытушы  студенттің  тілдік  қажеттіліктері  мен 

қызығушылығына  бейім,  тартымды,  қызықты,  ынталандыратын,  жаңартылған  түпнұсқалық  материал-

дарды  ұсынуы  керек.  Ал,  бұл  оқытушыға  қаншама  даярлықты  қажет  ететіндігі  белгілі.  Тіл  үйретудің 

тиімді  жолдарын  ТМ-ның  мазмұнымен  тоғыстыра  келіп,  әртүрлі  тапсырмалар  жүйесі  арқылы  тілді 

қарым-қатынас құралы ретінде қолдану үшін оқытушыға алдымен, өтетін материалды өзі меңгеріп, оны іс 

жүзінде  асыруға  әдістемелік  шеберлік  те,  ізденіс  те  керек.  Осылайша,  оқытушы  анағұрлым  шынайы 

отандық  мазмұндағы  материалдарды  қолданған  сайын  студенттің  коммуникативтік,  мәдени-әлеуметтік 

құзыреттіліктері дамып, рухани-танымдық деңгейі байиды, студенттің бизнес әлеміндегі танымы қазақша 

бизнес тілімен толығады.  

Жаһандануға  төтеп  берудің  бірден-бір  қаруы  –  тіліміз  бизнес  тіліне  айналса  ғана,  елдігіміз  мәңгілік 

болады. Бұл үшін іскерлік қазақ тілін қажет ететін тілдік орта бар, 

қазақ дүниетанымын танытатын 

отандық 

бизнеске арналған түпнұсқалық оқулықтар мен электронды материалдардың қоры молайып келеді. 

  

жүктеу/скачать 7,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: