Надир-шах Афшардың ішкі және сыртқы саясаты

Надир шах Афшар 1688-1747 жылдар аралығында өмір сүрген, Иранды билеген шах. Хорасанның Дерегез деген жерінде дүниеге келген. Оны Надир-кули бек деп те атаған.

1736-1747 жылдар аралығында Афшаридтер әулетінің негізін қалады.

1730 жылдың көктемінде түріктерге қарсы соғыс ашып, осыған дейін жоғалтқан біраз аймақтарын қайтарып алды.

Надир шахтың жаулап алушылық соғыстарының нәтижесінде Армения, Әзірбайжан, Грузия, Дағыстан, Ауғаныстан, Белуджстан, Хиуа және Бұхар хандықтары провинция ретінде бірігіп, үлкен империя құрылды.

Надир ресми түрде 1736 жылдың 8 наурызында Иранның шахы ретінде таққа отырды.

Надир шах 1737-1738 жылдары Солтүстік Үндістанға жорығын бастады. Осы жорықтан бұрын 1738 жылы ол ауған қаласы - Қандағарға басып кірді.

18 ғасырдың басында. Иран халқы ауған басқыншыларына қарсы жанқиярлық күресін жалғастырды. Ирандықтардың ауғандарға қарсы қозғалысын афшар тайпасының тумасы Надир шах басқарды. 1722 жылы Нәдір шах ауғандарды Иран жерінен толығымен қуып жіберді. 1730-1735 жж. оның басшылығымен ирандықтар түріктерге қарсы соғысып, басып алған жерлерін азат етуге мәжбүр етті. Билігінің артқанын пайдаланған Нәдір шах Ираннан ауғандар мен түріктерді қуып жіберді. 1736 жылдың басында ол феодалдық ақсүйектер мен дін басыларының жоғарғы бөлігін съезде шақырып, онда өзін Иран шахы деп жариялады.

Нәдір шахтың ішкі саясаты оның билігін нығайтуға бағытталды. Жерге феодалдық және мемлекеттік меншікті кеңейту мақсатында ол сефеви ақсүйектері мен шииттік дін өкілдерінің жер иеліктерінің көлемін қысқартты. Шаруалардан алынатын салық өсті.

Қазынаны толықтыру үшін Нәдір шах әскерилендірілген жорықтарды бастады. 1736-1739 жж. Надир шах Үндістанға шабуыл жасап, Дели қаласын тонады. Месопотамияны жаулап алу үшін Орта Азияға, Дағыстанға, Түркияға жорықтар жасады. Алайда бұл әскери жорықтардың барлығы жеңіліспен аяқталды.

Үздіксіз соғыстар елдің өндіргіш күштеріне нұқсан келтірді. Шаруалар мен қала кедейлерінің өмірі орасан зор салықтардан нашарлады. Халық көтеріліс шығарып, оны Надир шах аяусыз басып тастады. Шахтың қатыгездігі оның халық арасындағы беделінің төмендеуіне әкелді. 1747 жылы хорасандық қыршыншылар Нәдір шахты өлтіріп, ол құрған мемлекет ыдырай бастады.