4. Экономикалық жүйе, оның элементтері, үлгілері. Экономикалық жүйелердің типтік үлгілері: дәстүрлі, жоспарлы, нарықты, аралас экономика
Дәстүрлі экономиканың сипаттамасы: Өндіріс, бөлу және айырбас дәстүр, салтқа негізделеді.
Өндірістің дамуы мен әлеуметтік – экономикалық даму ең нашар деңгейде.
Техникалық прогресс шектеулі.
Халық санының дамуы өнеркәсіп өндірісінің өсуі деңгейінен тұрақты түрде артып отырады.
Сыртқы қаржылық қарыз өте күрделі.
Мемлекет пен қарулы күштердің рөлі өте жоғары.
Әкімшілік - әміршілік экономиканың сипаттамасы: Өндіріс құралдарына мемлекеттік меншік.
Экономикада орталықтанған жоспарлау.
Өндірушілердің монополист ретінде көрінуі.
Орталықталынған ресурстар қоры.
Өндіріс нәтижесіне деген әрбір өндіріске қатысушының жеке ынталылығының болмауы.
Нарықтық экономиканың сипаттамасы: Өндіріс факторларына жекеменшік.
Кәсіпкерлік пен таңдау еркіндігі.
Тәуекелге бел байлаған шаруашылық субъектілердің өзіндігі.
Еңбек нәтижесіне қатысушылардың жеке ынталылығы – мотивациясы.
Өндірушілер, тұтынушылар арасындағы бәсеке, сондықтан ешкім нақты (экономикалық) билікке ие емес.
ТАҚЫРЫП 3. ҚОҒАМДЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ ТҮРЛЕРІ. ТАУАР ӨНДІРІСІ. АҚША.
1.Қоғамдық шаруашылықтың негізгі нышандары: натуралды және тауарлы
2. Еркін бәсекенің тауар шаруашылығы мен нарықты ұйымдастыру
3. Тауар-ақша қатынастарының эволюциясы және нарықтың қалыптасуы
4. Ақшаның пайда болуы, мәні және атқаратын қызметі
1.Қоғамдық шаруашылықтың негізгі нышандары: натуралды және тауарлы Өндірісті ұйымдастырудың тарихи алғашқы экономикалық түрі– натуралды шаруашылықтан бастау алады. Адамдарды өнімдерді сатуға, нарыққа арнамай, оларды тек өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өндіруін натуралды шаруашылық деп атайды. Оның негізгі ерекшеліктері:
әмбебап қол еңбегіне негізделді, қоғамдық еңбек бөлнісін білмейтін және өз өнімдерін бір-біріне айырбасталмайтын алғашқы қауым халықтарында таза өмір сүрді.
өндіргіш күштері мен оларды ұйымдастыру дәрежесі қарапайым төмен болды;
өнімдер ғасырдан ғасырға бастапқы түрлерін өзгертпей, көлемдері ұлғаймай өндірілді.
