ТАҚЫРЫП: ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ СТРЕССТІҢ ПАЙДА БОЛУ СЕБЕПТЕРІ
Пән: Стресс және стресске төзімділік психологиясы Дәріс сұрақтары: 1. Психологиялық стресстің субъективті себептері
а) Генетикалық бағдарламалардың қазіргі жағдайларға сәйкес келмеуі
ә) Ата-ананың теріс бағдарламаларын іске асырудағы стресс
б) Когнитивті диссонанс тудыратын стресс және психологиялық
қорғаныс механизмдері
2. Психологиялық стресстің объективті себептері
а) Өмір сүру және жұмыс жағдайлары
ә) Басқа адамдармен өзара әрекеттесу
1. Психологиялық стресстің субъективті себептері
Стресстің субъективті себептері Ұзақ мерзімді бағдарламалармен байланысты Динамикалық өзгеретін мінез-құлық бағдарламаларымен байланысты Генетикалық бағдарламалар
Ата-аналар бағдарламасы
Шартты рефлекстер
Ойлаудағы қателіктер
Тұлғаның ұстанымдары
А.Маслоу бойынша жоғары қажеттіліктер
А.Маслоу бойынша физиологиялық қажеттіліктер
1. а) Генетикалық бағдарламалардың қазіргі жағдайларға сәйкес келмеуі
Организмнің генетикалық бағдарламаланған реакциялары Әлеуметтік стресстің ерекшелігі Стрессор адам ағзасына тікелей әсер етіп, оның зақымдалуына әкеледі
Дененің реакциясы зақымдау факторымен физикалық өзара әрекеттесуге бағытталған және онымен күресуден немесе одан қашудан тұрады
Стрессорға автоматтандырылған жауап (сәйкес гармондарды бөлу және бұлшықет жүйесін белсендіру) стрессордың зақымдауын барынша азайтуы мүмкін
Адреналиннің бөлінуі, шамадан тыс эмоциялар, қан қысымының жоғарылауы және бұлшықет тонусының жоғарылауы адамның стресске сәтті әлеуметтік бейімделуіне кедергі келтіреді
Дененің реакциясы өзгерген әлеуметтік ортаға бейімделудің ең тиімді әдісін таңдауға бағытталған
Стрессор жанама түрде, кең уақыт аралығында әрекет етеді және организмнің өмір сүруіне тікелей қауіп төндірмейді
Стресс Леон Фестингер (1919-1989) 1. б) Когнитивті диссонанс тудыратын стресс және
психологиялық қорғаныс механизмдері
«Егер шындық біздің мүмкін және дұрыс деген түсініктерімізге қайшы келсе, онда күшті стресс пайда болады».
«Когнитивті диссонанс — екі шындық арасындағы қайшылық — әлемнің объективті шындығы мен әлемді сипаттайтын біздің санамыздың виртуалды шындығы».
Американдық психолог, ойлауды реттеу психологиясы, әлеуметтік психология саласындағы маман, когнитивті диссонанс теориясының авторы
Р.М. Грановская
(1929-2022) "Психологиялық қорғаныс:
адамның өзі туралы әдеттегі пікірін сақтауға,
өзі және басқалар туралы алғашқы түсініктерін бұзатын және қолайсыз деп санайтын ақпаратты қабылдамау немесе бұрмалау арқылы диссонансты төмендетуге
беталысында көрінеді".
1.б) Когнитивті диссонанс тудыратын стресс және
психологиялық қорғаныс механизмдері
Кеңестік және ресейлік психолог, психология ғылымдарының докторы, Санкт-Петербург мемлекеттік университетінің профессоры
1.б) Когнитивті диссонанс тудыратын стресс және
психологиялық қорғаныс механизмдері
Психологиялық қорғаныс формалары Теріске шығару стрессті тудыратын ақпаратты сана елемейді немесе құнсыздандырады
Рационализация адамның өз іс-әрекеттерін жалған ақылға қонымды түсіндіруі.
Ығыстыру жағымсыз ақпаратты немесе қолайсыз мотивті түпсанаға ығыстыру арқылы ішкі жанжалдан құтылу
Стресстің объективті себептері Өмір сүру және жұмыс істеу жағдайлары ол өзара әрекеттесетін өзге адамдар
әлеуметтік, саяси және экономикалық факторлар
төтенше жағдайлар
Тұрғын үй жағдайлары, өндірістік факторлар, экология
Қатал бастық, жаман көршілер, немқұрайлы бағыныштылар
Отбасылық жағдай, әлеуметтік мәртебе,діни сенім,
жоғары бағалар, несие шарттары, нашар билік, салықтар
Табиғи және техногендік апаттар, аурулар мен жарақаттар
2. Психологиялық стресстің объективті себептері
Өмір сүру және жұмыс істеу жағдайлары Жақын орта
Көлік мәселесі
Жаһандық орта
2. а) Өмір сүру және жұмыс жағдайлары
ЖҰМЫС
Қарқынды жұмыс, ақпараттың шамадан тыс жүктелуі, түнгі
ауысымдар, ыңғайсыз жабдықтар және т. б.
ТІРШІЛІК ЕТУ ОРТАСЫ
Нашар экология, озон қабатының бұзылуы, қаладағы түтін
ҮЙ
Тар пәтер, тұрмыстық мәселелер және т. б.
2. ә) Басқа адамдармен өзара әрекеттесу
Басқа адамдармен өзара әрекеттесудегі стресс көздері Жақын адамдармен қарым-қатынас (эмоциялық)
Бейтаныс адамдармен қақтығыстар
Іскерлік қатынастар (ұтымды)
Иерархиялық
қатынастар
Тең мәртебелі қатынастар
Әріптестер
Бастықтар
Клиенттер
Бағыныштылар
Жұбайы
Балалар
Отбасы
Некеден тыс махаббат
Ата-аналар
Секс
Әдебиет: Щербатых Ю.В. Психология стресса и методы коррекции. — СПб.: Питер, 2019. — 256 с.: ил. — (Серия «Учебное пособие»).
Соңы НАЗАЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!