Талдаудың экономикалық математикалық әдістері Кәсіпорынның экономикалық қызметін бағалаудағы экономикалық-математикалық модельдеудің жалпы түсініктері

Экономикалық құбылыстар мен процестерді математикалық модельдеу экономикалық талдаудың маңызды құралы болып табылады. Бұл зерттелетін объект туралы нақты түсінік алуға, оның ішкі құрылымы мен сыртқы қатынастарын сипаттауға және сандық сипаттауға мүмкіндік береді.

Модель дегеніміз бақылау (зерттеу) объектісінің шартты кескіні. Ол бақылау (зерттеу) субьектісі объектінің сипаттамаларын - қасиеттерін, қатынастарын, құрылымдық және функционалдық параметрлерін және т.б. бақылау (зерттеу) мақсатында қажет болатындай етіп салынған. Модельдеу әдісінің мазмұны объектіні алдын-ала зерттеу негізінде модель құру және оның маңызды сипаттамаларын бөліп көрсету, модельге эксперименталды немесе теориялық талдау жасау, нәтижелерді объект туралы мәліметтермен салыстыру және модельді түзетуден тұрады.

Экономикалық анализде негізінен зерттелген құбылыстардың немесе процестердің математикалық модельдері қолданылады. Математикалық модельдер бар:

- формула түрінде көрсетілген сандық сипаттамалары бар;

- нақты сандық сипаттамалары бар сандық модельдер;

- логикалық, логикалық өрнектерді қолдана отырып жазылған;

- графикалық, графикалық кескіндерде бейнеленген.

- электронды компьютерлердің көмегімен жүзеге асырылатын машина немесе электрондық.

Экономикалық-математикалық модель шындыққа сәйкес болуы, зерттелетін объектінің маңызды жақтары мен қатынастарын көрсетуі керек. Біз кез-келген түрдегі экономикалық-математикалық модельді құрудың негізгі белгілерін атап өтеміз. Модельдеу процесін үш кезеңге бөлуге болады:

1) зерттелетін құбылыс немесе процеске тән теориялық заңдылықтарды және оның құрылымы мен ерекшеліктері туралы эмпирикалық мәліметтерді талдау; осы талдау негізінде модельдер құрылады;

2) мәселені шешуге болатын әдістерді анықтау;

3) нәтижелерді талдау.

Модельдеудің бірінші кезеңіндегі маңызды сәт - модель құрудың түпкі мақсатын нақты тұжырымдау, сонымен бірге әртүрлі шешімдер салыстырылатын өлшемді анықтау. Экономикалық талдауда мұндай өлшемдер болуы мүмкін:

- ең үлкен пайда;

- өндіріс шығындарының ең азы;

- жабдықтың максималды жүктемесі;

- еңбек өнімділігі және т.б.