Талшықтық - оптикалық байланыс желісіндегі тығыздау әдістері
Оптикалық талшықты ақпараттық сигналды тарату ортасы ретінде пайдалануда тығыздаудың уақыттық, кеңістіктік, жиіліктік және спектральдыУақыттық тығыздау. Бұл әдіс бірнеше ақпараттық ағындарда біріктіруді қарастырады. Біріктіру электрондық аппаратуралар деңгейлерінде және оптикалық сигналдар деңгейлерінде орындалуы мүмкін. Электрлік сигналдар деңгейлерінде біріктіруде (1.9- сурет) А және В кірістерінен келіп түсетін импульстердің екі сериясы (сигнал көзі N болуы мүмкін) біріктіруші құрылғы (УО) көмегімен белгілі бір кезектесу тәртібімен топтық сигналға біріктіледі. Топтық сигнал оптикалық передатчикте оптикалық тасмалдаушыны модуляциялайды. Оптикалық сәуле оптикалық талшық бойымен таралып оптикалық қабылдағышқа жетеді де, онда қайтадан электрлік сигналға өзгертіледі. Сосын ол сигнал бөлу құрылғысы (УР) арқылы передатчиктегі сияқты екі импульстер сериясына ажыратылады және А1, В1 шығыстарына беріледі.
Оптикалық талшықты ақпараттық сигналды тарату ортасы ретінде пайдалануда тығыздаудың уақыттық, кеңістіктік, жиіліктік және спектральдыУақыттық тығыздау. Бұл әдіс бірнеше ақпараттық ағындарда біріктіруді қарастырады. Біріктіру электрондық аппаратуралар деңгейлерінде және оптикалық сигналдар деңгейлерінде орындалуы мүмкін. Электрлік сигналдар деңгейлерінде біріктіруде (1.9- сурет) А және В кірістерінен келіп түсетін импульстердің екі сериясы (сигнал көзі N болуы мүмкін) біріктіруші құрылғы (УО) көмегімен белгілі бір кезектесу тәртібімен топтық сигналға біріктіледі. Топтық сигнал оптикалық передатчикте оптикалық тасмалдаушыны модуляциялайды. Оптикалық сәуле оптикалық талшық бойымен таралып оптикалық қабылдағышқа жетеді де, онда қайтадан электрлік сигналға өзгертіледі. Сосын ол сигнал бөлу құрылғысы (УР) арқылы передатчиктегі сияқты екі импульстер сериясына ажыратылады және А1, В1 шығыстарына беріледі.
1.9 - сурет. Электрлік сигналды біріктіру деңгейінде уақыттық тығыздау принципі.
Оптикалық цифрлық ағындарды біріктіру схемасы 1.10 - суретте көрсетілген. N ақпарат көзінен оптикалық цифрлық ағындар N оптикалық передатчикке беріледі. Оларға эл. сигналдар оптикалық сигналдарға өзгертіледі. Оптикалық сигналдарды біріктіру алдында олардың әрқайсысы …; (N-1) уақыттарына тежеледі. Осындай тежеулерден кейін оптикалық қосқыш (смеситель) шығысында оптикалық импультер тізбектілігі алынады. Қабылдау жағында бұған кері процесстер жүргізіледі.
Оптикалық цифрлық ағындарды біріктіру схемасы 1.10 - суретте көрсетілген. N ақпарат көзінен оптикалық цифрлық ағындар N оптикалық передатчикке беріледі. Оларға эл. сигналдар оптикалық сигналдарға өзгертіледі. Оптикалық сигналдарды біріктіру алдында олардың әрқайсысы …; (N-1) уақыттарына тежеледі. Осындай тежеулерден кейін оптикалық қосқыш (смеситель) шығысында оптикалық импультер тізбектілігі алынады. Қабылдау жағында бұған кері процесстер жүргізіледі.
1.10 - сурет. Оптикалық сигналды біріктіру деңгейінде уақыттық тығыздау принципі.
Уақыттық тығыздау әдісінде өте қысқа (10-9 с және одан да қысқа) жарық импультерін беруге тура келеді. Ондай импульстерді беру ВОСП беру және қабылдау аппаратураларының оптоэлектрондық бөліктерінің тез әрекеттелігіне өте жоғары талаптар қояды. Ол талаптар құралдардың шектік мүмкіндіктеріне жақын. Сонымен қатар беру жылдамдығы (кең алаптылығы) оптикалық талшықтық дисперсиялық қасиетімен шектеледі.
Уақыттық тығыздау әдісінде өте қысқа (10-9 с және одан да қысқа) жарық импультерін беруге тура келеді. Ондай импульстерді беру ВОСП беру және қабылдау аппаратураларының оптоэлектрондық бөліктерінің тез әрекеттелігіне өте жоғары талаптар қояды. Ол талаптар құралдардың шектік мүмкіндіктеріне жақын. Сонымен қатар беру жылдамдығы (кең алаптылығы) оптикалық талшықтық дисперсиялық қасиетімен шектеледі.
Уақыттық тығыздаудың негізгі артықшылығы: оптикалық талшықтың өткізу қасиетін пайдалану коэффициентінің артуы ( Гбит/с жылдамдықпен беруге тәжірибе жүзінде қол жеткізілген); толық оптикалық байланыс торабын жасауға мүмкіндіктің болуы.
Кеңістіктік тығыздау. Бұл әдіс оптикалық талшықтардың майысуға ыңғайлылығы және өлшемдерінің шағындылығы сияқты артықшылықтарын пайдаланады. Ол үшін құрамында көптеген талшықтар болатын оптикалық кабельдер жасалынады. Мұндай әдісте ВОСП саны оптикалық кабельдегі талшықтар санына тең, демек өткізу қабілеттілігі сол оптикалық талшықтар санымен анықталады (1.11-сурет)
Кеңістіктік тығыздау. Бұл әдіс оптикалық талшықтардың майысуға ыңғайлылығы және өлшемдерінің шағындылығы сияқты артықшылықтарын пайдаланады. Ол үшін құрамында көптеген талшықтар болатын оптикалық кабельдер жасалынады. Мұндай әдісте ВОСП саны оптикалық кабельдегі талшықтар санына тең, демек өткізу қабілеттілігі сол оптикалық талшықтар санымен анықталады (1.11-сурет)
1.11-сурет. Кеңістіктің тығыздау принципі.
1.11-сурет. Кеңістіктің тығыздау принципі.
Кеңістіктік тығыздаудың кемшілігі - оптикалық талшықтың көп жұмсалуы, кабель тартуға жұмсалатын шығынның артуы демек кабельдік тракттың құнының жоғары болуы. Магистральдық ВОСП үшін 1 кан км құны негізінен кабель құнымен анықталады. Бұл әдіс техникалық - экономикалық тиімділіктің жақсаруын қамтамасыз етпейді.