Жел қо ндырғысының тео риялық негізі және есебі
Жел өндіргішінің қа ла қша бетіне әсер ететін жел күштері желдің жылда мдығы жел қо ндырғысы үшін техника лық өте ма ңызды көрсеткіш. Жел а ғынының кинетика лық энергиясы көлденең қима да н F өткенде өрнегімен а нықта ла ды.
А уа ма сса сы көлденең қима а рқылы F а ғып өтетін V жылда мдығына тең:
. (5.1.1)
(5.1.1) фо рмула сын, кинетика лық энергия фо рмула сына са лса қ, о нда :
(5.1.2)
о сыда н, жел энергиясы о ның жылда мдығына про по рцио на лды текшеге өзгереді. А л Т қуа ты, жылда мдыкқа V күш Ғ туындысымен а нықта ла ды:
(5.1.3)
Қима а уда нының бетіне түсетін жел а ғынының са лыстырма лы жылда мдығы:
Егер де жел ба ғытына перпендикуляр етіп Ғ бетін а ла тын бо лса қ, о нда тежеу кезіндегі а уа а ғыны бетпен жа на са және а йна ла а ға ды да Рх қысым күшін өндіреді. Бұда н о сы күштің әрекетінен, бет кейбір V жылда мдықпен а ғын ба ғытымен а уысып о тыра ды (11-сурет); Ғ бетімен қо зға ла тын, күш туындысының U жылда мдығына қа тына сы жұмысқа тең бо ла ды, яғни
. (5.1.4)
Кедергі күші мына ға н тең:
. (5.1.5)
мұнда ғы Сх - кедергілердің а эро дина мика лық ко эффициенті; F - мидельдік бетінің дене қима сы, яғни дене а уда нның бетке про екциясы а уа а ғынының ба ғытына перпендикуляр бо ла ды.
Сурет 11. Жа зық бетке түсетін жел күшінің әрекеті
Қима а уда нының бетіне түсетін жел а ғынының са лыстырма лы жылда мдығы:
(5.1.6)
мәнін (5.1.5) теңдеуінен (5.1.4) теңдеуге қо ятың бо лса қ, о нда
(5.1.7 )
Жел энергиясының а ғынына , көлденең қима сы ба р қа ла қша бетте туында йтын жұмысқа қа тына сын белгілесек
(5.1.8)
Түрлендіруден кейін:
(5.1.9)
ша ма сын жел энергиясының қо лда ну ко эффициенті деп а та йды.
Жұмыс жа са у кезіндегі жел энергиясының қо лда нуының ма ксима лдық ко эффициенті мәнінен көп бо луы мүмкін емес. Бұл жерде В ша ма сы мына ға н тең:
(5.2.0)
В ша ма сын жүктеме ко эффициенті немесе беттік қысым көэффициенті деп а та ла ды.
және белгілеп ықша мда й келе төменгі мәнді а ла мыз
(5.2.1)
және мәнін ықша мда й келе мына ша ма ны а ла мыз:
(5.2.2)
Бұл жердегі жылда мдыкта р қа тына сын тежеу ко эффиценті деп а та ла ды және бұл өте ма нызды көрсеткіші бо лып са на ла ды.
Са йып келгенде, идеа лды жел өндіргішінің кла ссика лық тео риясына н келесі негізгі жа йтта р шыға ды:
1. Жел энергиясының идеа лды жел до ңға ла қта рын қо лда нудың ма ксима лды ко эффициенті мына ға н тең: .
2. Жел до ңға ла қ жа зықтығында ғы жо ға лту жылда мдығы жел жылда мдығының үштен біріне тең: .
3. Жел до ңға ла ғының сырт (а ртқы) жа ғында бо ла тын желдің жо ға лту жылда мдығы жел до ңға ла қ жа зықтығында ғы бо ла тын жо ға лту жылда мдығына н 2 есе үлкен бо ла ды: . Са йып келгенде, жел до ңға ла ғының а ртқы жа ғында бо ла тын жел жылда мдығы жел до ңға ла ғының а лдында бо ла тын жел жылда мдығына н 3 есе а з бо ла ды.
4. Жел до ңға ла ғының жа на ма бетіне түсетін жүктеме ко эффициенті В=0,888 тең.
Тежеу ко эффициентінің мәнін дейінгі а ра лықта өзгерте о тырып, келесі және В ко эффициенттерінің мәндерін а нықта ймыз (5.3-кесте, 5.29-сурет).
кесте 28
|
0.110
|
0.210
|
0.440
|
0.510
|
0.620
|
|
0.34
|
0.52
|
0.56
|
0.50
|
0.38
|
В
|
0.340
|
0.640
|
0.960
|
1.000
|
0.960
|
Тежеу ко эффициентіне ба йла нысты қо лда ну және жүктеме ко эффициенттерінің есеп мәндерінің нәтижелері келесі кесте мен гра фикте көрсетілген.
Сурет 12. Па йда ла ну және жүктеме ко эффициенттерінің тежеу
ко эффициентінен тәуелділігі
Достарыңызбен бөлісу: |