Тарихи демография
жүктеу/скачать 3,94 Mb. Pdf көрінісі
|
С?ра?тар: 1. XVIII ?. ?аза?стан жерiне бас?а ?лт ?кiлдерiн к?шiрудi? ал?ышарттары. 2. Т?ркiстан ?лкесi к?шi-?он бас?армасы, Сырдария статистикалы? партиясы т.б. комитеттердi? ?оныстанушыларды орналастыру негiзiндегi iс- шаралары. 3. ?аза?стан жерiне депортациялан?ан халы?тарды? ?оныстануы, саны. 4. ?аза?станда?ы ?алма?, ?арашай т.б. саны аз ?лттарды? демографиясы. ?дебиет: 1. Депортированные в Казахстан народы: время и судьбы. Алматы, 1998. 2. ?ароды Казахстана. Энциклопедический справочник. Алматы: Арыс, 2003. 3. Алдажуманов К.С., Алдажуманов Е.К. Депортация народов - преступление тоталитарного режима. - Алматы, 1997. 4. Мониторинг межэтнических отношений в Казахстане: опыт, эффективность и перспективы // Материалы международного научно-практического семинара. Астана, 2001. 5. Алексеенко А.?., Алексеенко ?.В., Козыбаев М.К., Романов Ю.И. Этносы Казахстана. Астана: Елорда, 2001. 109 ДЕМОГРАФИЯЛЫ? ТАНЫМДАР Демография ?ылымында ?зiндiк ?ылыми терминология ?алыптас?ан. Азаматты? неке — мемлекеттiк мекемеде, шiркеу немесе мешiттi? ?атысуынсыз бекiтiлген за?ды неке. Апатридтер (грек с?зi аpatris – отаны жо?, отанынан айрыл?ан) - азаматты?ы жо? адамдар. Оларды “аполидтер” (а?ылш. аpolis – отансыз) деп атайды. Апатридтiк жа?дай адам немесе жекеленген адамдар тобы бас?а мемлекеттi? азаматты?ын алмай т?рып, ?з мемлекетiнi? азаматты?ынан ?з еркiмен шы??ан немесе шы?арыл?ан жа?дайда пайда болады. Апатридтер ?здерi т?ратын мемлекеттi? Конституциясын ??рметтеуге, за?дарына ба?ыну?а тиiс. Оларды? азаматты? ???ы?тары шектеулi, бас?а мемлекеттi? ?ор?ауын пайдалана алмайды, сайлау ???ы?ыда болмайды. Со??ы жылдарда?ы Ау?анстанда?ы, Таулы Карабахта?ы, Т?жiкстанда?ы саяси жа?дайлар ?серiнен апатридтер ?атары к?рт к?бейген. 1954 жылдан апатридтер статусы ж?не 1961 жылдан Бейазаматты? азайту туралы халы?аралы? конвенциялар бар. ?Р-ны? Конституциясында шетелдiктер мен азаматты?ы жо? адамдарды? Республика азаматтары ?шiн белгiленген ???ы?тар мен бостанды?тарды пайдалануы, сондай-а? мiндеттердi ат?аруы (12 бап, 4 тарма?) к?зделген. Бипатридтар — екi елде азаматты?ы бар адамдар. Бос?ындар — ?о?амда?ы белгiлi бiр саяси, экономикалы?, этникалы? ?ысым, со?ыс, таби?и апат салдарынан, олар?а ?арсы т?ру?а, т?зуге шарасыз болуды? ?серiнен ?з елiнен бас?а бiр елге к?шуге м?жб?р бол?ан адамдар. Бос?ындар статусы халы?аралы? ж?не ?лтты? за?дар бойынша берiледi. Б??-ны? 1951 жыл?ы ?абылда?ан Конвенциясында “Бос?ын – рассалы?, дiни, ?лтты? м?селелердi? себептерiне не белгiлi бiр ?леуметтiк топтар?а м?шелiгiне немесе саяси сенiмiне байланысты ?з ?лтыны? елiнен сыртта болып, ?з елiнi? ?ор?ауын ?абылдай алмайтын не ?абылдауды ?аламайтын кез-келген адам”,- деп к?рсетiлген. Б?? жанында Бос?ындар iсi ж?нiндегi жо?ар?ы комиссарыны? бас?армасы ж?мыс iстейдi. Бос?ындар мен ?оныс аударушыларды ?ор?ау iсiн ж?зеге асырып, ?леуметтiк м?селелерiн ???ы?ты? т?р?ыдан 110 реттеумен айналысатын б?л халы?аралы? ?йым Б?? Бас Ассамблеясыны? 1949 жыл?ы 3 желто?санда?ы ?319 (IV) ?арарына с?йкес ??рыл?ан, штаб-п?терi Женева ?аласында орналас?ан. ?йым бос?ындар бас сау?алап келген мемлекеттi? келiсiмiмен сол елде ?зiнi? ?кiлдiгiн аша алады. ?аза?станда осы бас?арма ?кiлдiгi 1995 жылы тамызда ашылып, на?ты шаралар бойынша ?кiметпен бiрлесе ж?мыс iстеуге кiрiстi. К?шi-?он легiн халы?аралы? стандарттар?а сай реттеу ба?ытында мемлекеттiк органдар?а жан-жа?ты к?мек к?рсете бастады. 1995–2001 жылдар арасында республика?а келген 3927 бос?ын (1588 отбасы) тiркелiп, оларды? 2780-iне (935 отбасына) к?мек к?рсетiлдi, Чехиядан келген 90 бос?ын бас?арма ?ам?орлы?ымен ?з Отанына ?айтарылды. Сондай- а? бас?арма ?ызыл Крест ж?не ?ызыл Ай ?о?амдарымен бiрлесе отырып, бос?ындар мен ?оныстанушыларды? е? кедей топтарына материалды? ж?рдем беру ж?мыстарын ж?зеге асыруда. Демографиялы? аудандастыру — зерттеу нысанасы болып табылатын аума?ты демографиялы? сипаттары ж?нiнен ??сас аудандар?а б?лу. Демографиялы? аудандастырулар халы?ты? ?дайы ?сiмiнi?, к?шi-?онды? ?згерiстер ?ар?ындылы?ыны? к?рсеткiштерi бойынша ж?зеге асырылады. Демографиялы? аудандастыруды? халы? санын на?тылы айма?тар бойынша (?аза?станда облыстар, аудандар, ауылдар) халы? санын на?тылы болжау?а ма?ызы зор. Демографиялы? болжам — ?лемдегi, белгiлi бiр елдегi, айма?тарда?ы халы?тарды? саныны? ?суiне алдын ала 1-10 жыл к?лемiндегi ?ыс?а мерзiмге, 1 ?асырлы? ?за? мерзiмге есептеу ?дiсiмен болжам жасау. 1999 ж. сана? бойынша ?лем халы?тарыны? саны 6,4 млрд. болса, демографиялы? болжам бойынша ХХI ?.-? со?ында ?лем халы?тарыны? саны 32 млрд.-?а жетпек, ал ?аза?станда?ы ?аза? хал?ыны? саны 1999 ж. - 7 985 039 болса, 2015 жылы ?аза?станда 13 млн. ?аза? т?рап, елiмiздегi халы?ты? 65 %-н ??райды. Демографиялы? да?дарыс – белгiлi бiр айма?та ?леуметтiк, экономикалы?, таби?ат ы?палдары ?серiнен халы? ?дайы ?суiнi? тежелуi. Демографиялы? да?дарыс?а со?ыс, экология, мемлекеттiк саясат т.б. тiкелей ?сер етедi. ?аза? хал?ы да ?з тарихында бiрнеше демографиялы? да?дарысты 111 басынан ?ткердi. Тарихи кезе?дерде ?аза? ру-тайпалары жо??ар, ?алма? шап?ыншылы?тары, орыс билiгiнi? орнауы т.б. саяси жа?дайлар ?серiнен ?з атамекендерiнен ауа к?шiп, к?ршi ?збек, т?рiкмен, баш??рт халы?тары арасына кiрме болды. ХХ ?. ?аза? хал?ы бiрiншi демографиялы? да?дарыс?а 1916-1922 жж. ?лт-азатты? ?оз?алыс, ?азан т??керiсi, Азамат со?ысы ?серiнен ?шырап, халы? ашаршылы??а, шаруашылы?та к?йзелiсте болып, 1 млн.-?а жуы? ?аза? ?аза тапты, 400 мы?нан аса ?аза? осы жылдары шет елдерге ?оныс аударды. Екiншi демографиялы? да?дарыс?а ?аза? хал?ы 1931–1932 жж. ашаршылы? кезiнде ?шырап, 2,5 млн. ?аза? ?ырылды. ?шiншi да?дарыс 2-д?ниеж?зiлiк со?ыс ?серiнен 600 мы? ?аза? майданда опат болды. ХХ ?асырда тек осы ?ш да?дарыс ?серiнен ?аза? хал?ы 4,5 млн.-нан астам адам?а кемiдi. Демографиялы? болжам бойынша, осы да?дарыстар болма?ан жа?дайда ?аза? хал?ыны? саны б?л к?нде 25 млн.- нан асуы керек едi. Демографиялы? д?мпу — халы? саныны? ш??ыл немесе ?ар?ынды ?суi. Демографиялы? д?мпу кезе?iнде ?лiмнi? саны азайып, тууды? саны к?бейедi, ол халы? саныны? жедел ?суiне алып келедi. ?азiргi кезе?де д?ниеж?зi хал?ыны? 3 / 4 б?лiгi демографиялы? д?мпудi басынан ?ткерiп отыр. Оны? iшiнде Азия хал?ы жыл сайын шамамен 55 млн. адам?а, Латын Америкасында 10 млн.-нан астам адам?а ?сiп отырады. Демографиялы? д?мпулер ?аза?станда да болып т?р?ан. ХХ ?асырды? 2-шi жартысында халы? саны тез ?скен, атап айт?анда, 1959 жылы 9,3 млн. адамнан 1989 жылы 16,5 млн. адам?а ?стi. ?аза?станда?ы ?аза?тар саны 1945 жылы 3 млн. болса, 1974 жылы 7 млн. адам?а жеттi. Дегенменде, 1990–1999 жылдар аралы?ында демографиялы? д?мпудi? ?ар?ыны т?мендеп, халы? саны азайып кеттi. 2002 жылдан демографиялы? д?мпу ?оз?алысы ?айта серпiлiс алуда. Демографиялы? саясат — халы? санын ?сiру ?шiн мемлекет тарапынан ж?зеге асырылатын ?кiмшiлiк, ?леуметтiк, экономикалы? т.б. шаралар ж?йесi (мыс., ?аза?станда 2000 жыл?а жоспарлан?ан “?арадомала? -2000” саясаты; шетелдегi ?аза? диаспорасын белгiленген квота бойынша к?шiрiп ?келу, к?п балалы отбасына же?iлдiк т.б.). Халы? ты?ызды?ы ?те жо?ары бол?ан елдерде бала тууды за? 112 ж?зiнде шектеу ба?ытында демографиялы? саясат ж?редi (мыс, ?ытайда “бiр отбасына – бiр бала”, ?ндiстанда “бiз екеумiз – бiзге екi бала” саясаты). Демографиялы? территория — бала тууды? к?рсеткiшi жо?ары ж?не халы? саны к?п территория. Мысалы, ?ытай, ?ндiстан, Бразилия, ?збекстан т.б. мемлекеттерi. Депопуляция — демографиялы? да?дарысты? к?рiну т?рi, халы?ты? абсолюттi саныны? ?ткен сана?пен салыстыр?анда т?мендеуi. Депортация — белгiлi бiр халы?ты к?штеп к?шiру. Диаспора (грек с?зi - diaspora - шашырау, бытырау) деп ?лтты? атаж?рты болып табылатын елден тыс?ары ?мiр с?ретiн бiр б?лiгiн айтады. Диаспора терминi ал?аш рет еврейлердi? Палестинадан тыс?ары жерлерде т?руына ?атысты, я?ни оларды б.з.б. VI ?асырды? басында Вавилон патшасы II ?авиходоносордi?, одан со? б.з. I-II ?асырда римдiктердi? ?удалауына байланысты ?оныс аудар?аннан кейiн ?олданыла баста?ан. Ди?амика — таби?и ?оз?алыс, я?ни баланы? тууы, адам ?лiмi. Диспропорция – жасты? структурада?ы с?йкессiздiк. Мысалы, бiр мемлекетте балалар саныны? к?п болып, к?рiлер саныны? аз болуы немесе ?йелдер саныны? к?п болып ерлер саныны? аз болуы. Жасты? структура — халы?ты балалар (0-12 жас), жас?спiрiмдер (13-15), е?бекке жарамды жаста?ылар (15-60), к?рiлер (60 жiне одан жо?ары жаста?ылар) деп б?лу. Жасты?-жынысты? пирамида — халы?ты жасы мен жынысына ?арай б?лу к?рсеткiшiн графикалы? суреттеу ар?ылы к?рсету. Жынысты? ??рамы — халы?ты ерлер, ?йелдер тобына б?лу. Иммигра?ия ( латынны? immigro - к?шiп келемiн деген с?зi) — мемлекетке бас?а елден т?пкiлiктi немесе уа?ытша т?ру?а келу (?аза?стан за?намасы бойынша алты айдан к?п мерзiмге). Иммигра?т (лат. immigrants — ?оныстанушы), к?шiп келушi — бiр мемлекеттен бас?а мемлекетке ?за? уа?ыт?а (?аза?стан за?дары бойынша алты айдан к?п мерзiмге) немесе 113 т?ра?ты т?ру?а ?оныстанушы азамат. Иммигранттар ?зiнi? тарихи Отанынан ?рт?рлi себептермен кетуi м?мкiн. Мысалы, экономикалы? жа?дай?а байланысты, я?ни материалды? жа?дайын жа?сарту ?шiн хал?ыны? т?рмыс де?гейi т?мен мемлекеттерден дамы?ан мемлекеттерге ж?мыс iздеп ?оныс аударады; ?скери себептерге байланысты, я?ни со?ыстан бас сау?алап, бас?а мемлекетке к?шiп кетедi; саяси себептерге байланысты, я?ни мемлекет тарапынан к?рсетiлген саяси, дiни, н?сiлдiк, ?лтты?, т.б. кемсiтушiлiктерге байланысты ?оныс аудару?а м?жб?р болады. Иммигранттар к?птеген мемлекеттердi? ?алыптасуында ?лкен р?л ат?арды. Мыс., Еуразия даласында?ы халы?тарды? ?оныс аударуы (IV-VII ?.), Араб халифатыны? ??рылуы (VII-VIII ?.), Шы??ыс хан империясыны? к?шеюi (XI-XVII ?.), ?лы географиялы? ашылулар (XV ?-ды? ортасы-XVII ?-ды? ортасы), т.б. ?лем картасын т?бегейлi ?згерттi. Екiншi д?ниеж?зiлiк со?ыстан кейiн Батыс Еуропа, Америка елдерiне Азия мен Солт?стiк Африка елдерiнен иммигранттар легi а?ылды. Ке?ес Ода?ы ыдыра?аннан кейiн Кавказда?ы, Т?жiкстан мен Ау?анстанда?ы со?ыстар?а байланысты ?аза?стан?а да атал?ан елдерден к?птеген бос?ындар келiп ?оныстанды. Интеллектуальды миграция — жо?ары бiлiмдi, жо?ары квалификациялы мамандарды? (?алымдар, д?рiгерлер, инженерлар, жазушылар т.б.) мемлекет аралы? келiсiм бойынша белгiлi бiр уа?ыт?а немесе т?пкiлiктi ?оныс аударуы. Мегаполис — халы? ты?ыз орналас?ан ?ала. Мыс., Москвада 8,6 млн., Санкт-Петербургте 4,6 млн., Алматыда 1,2 млн., Астанада 500 мы?, ?ара?андыда 437 мы? т?р?ын бар. Метис – екi ?лтты? арасында?ы некеден ту?ан бала. Мигра?т – бас?а жерге т?пкiлiктi немесе уа?ытша ?оныс аудар?ан адам. Мигра?ия – бiр жерден екiншi бiр жерге к?шiп-?ону. Миграция сальдосы – к?шiп келгендер мен к?шiп кеткендер арасыны? “+” ж?не “-” белгiсiмен берiлетiн санды? айырмашылы?ы. Некелесудi? медианды? жасы – за? немесе ?дет бойынша р??сат берiлген некелесудi? е? т?мен жасы. Нуклеарлы отбасы (латынны? nucleus - ядро) - баласымен 114 немесе баласыз, немесе неке ??рмай ата-анасымен т?ратын ша?ын отбасы. Оралма? – ?Р-на шетелдерден ?айтып орал?ан ?андастар?а берiлген атау. Демография ?ылымында ?з Отанына ?айтып орал?ан адам репатриант деп аталады. Промилле, % (латынны? promille - мы??а деген с?зi) – демографиялы? ?судi? 1000 т?р?ын?а ша??анда?ы салыстырмалы бiрлiгi. Репатриация ( латынны? repatriatio – Отанына оралу)– т?рлi себептермен б?где елдi? аума?ында т?рып жат?ан адамдарды ?з Отанына керi ?айтару. Репрессиялау – адамдарды? белгiлi тобын мемлекет таралынан саяси ?удалау. Репродуктивтi мiнез-??лы? – туыл?ан баладан бас тарту. Репродукциялы? жас – бала туу?а ?абiлеттi жас. Реэмигра?т – ?зiнi? тарихи Отанына кетiп, ?з еркiмен т?р?ан мемлекетiне ?айтып келген эмигранттар. Рурбанизация – ?аладан ауыл?а к?шу. ?аза?станда рурбанизация 1954–56 жж. Ты? жерлердi игеру кезе?iнде ж?рген. Урбанизация – ауылдан ?ала?а к?шу. Фактiлi ?еке – за?ды т?р?ыда бекiтiлмеген некелiк ?атынас. Халы? ты?ызды?ы – мемлекеттегi жалпы жер к?лемiне халы? санын орналастыру немесе жер к?лемiне халы? санын б?лу. Мысалы, ?аза?станны? жер к?лемi 2, 724, 9 км 2 . Халы? саны 14 953 235 (1999 ж.) Халы? ты?ызды?ы 1 км 2 жерге 5-5,5 адамнан келедi. Эвакуациялау – со?ыс бол?ан айма?тан, техникалы? жарылыс бол?ан айма?тан, апат бол?ан айма?тан халы?ты бейбiт жерге уа?ытша к?шiру. Эмигра?ия (латынны? emidro - к?шемiн, кетемiн деген с?зi) – бас?а мемлекетке т?пкiлiктi немесе уа?ытша т?ру?а кету. Этникалы? ??рам – бiр мемлекетте т?ратын ?лт ?кiлдерiнi? ??рамы. Мысалы, ?аза?стан халы?тарыны? этникалы? ??рамын ?аза?станда т?ратын 130-дан астам ?лт ?кiлдерi ??райды. 115 116 117 118 119 ТЕСТ С¦РА?ТАРЫ 1. Демография ?ылымыны? зерттеу объектiсi А) халы?ты? материалды? м?дениетi В) тарихи ?оз?алыстары С) рухани м?дениетi Д) халы?ты? таби?и ?сiмi, саны, ??рамы 2. Халы?аралы? миграция дегенiмiз? А) ?алааралы? к?шiп-?ону В) ауылдан ?ала?а к?шу С) ?аладан ауыл?а к?шу Д) бiр мемлекеттен екiншi мемлекетке к?шу 3. Урбанизация дегенiмiз не? А) ?ала аралы? к?шiп-?ону В) ауылдан ?ала?а к?шу С) ?аладан ауыл?а к?шу Д) бiр мемлекеттен екiншi мемлекетке к?шу 4. Рурбанизация дегенiмiз не? А) ?алааралы? к?шiп-?ону В) ?аладан ауыл?а к?шу С) ауылдан ?ала?а к?шу Д) бiр мемлекеттен екiншi мемлекетке к?шу 5. Халы? динамикасы деп ненi айтамыз? А) таби?и ?оз?алыс: бала туу, ?лiм В) жынысты? ??рамы С) жасты? ??рылымы Д) некелесу 6. Депортациялау дегенiмiз не? А) ауылдан ?ала?а к?шу В) халы?ты к?штеп к?шiру С) ?аладан ауыл?а к?шу Д) ?алааралы? к?шiп-?ону 7. Репрессиялау дегенiмiз не? А) ауылдан ?ала?а к?шу 120 В) халы?ты к?штеп к?шiру С) саяси ?у?ын-с?ргiнге т?сiру Д) ?алааралы? к?шiп-?ону 8. Реэмигранттар деп кiмдердi айтамыз? А) к?шiп кетiп ?айтып келгендердi В) ?аладан ауыл?а к?шкендердi С) ауылдан ?ала?а к?шкендердi Д) саяси ?у?ын-с?ргiнге т?скендердi 9. Мегаполис дегенiмiз не? А) халы? сирек орналас?ан ?ала В) халы? ты?ыз орналас?ан ?ала С) ?рт?рлi ?лттар т?ратын ?ала Д) жастар т?ратын ?ала 10. Оралмандар атауы кiмдерге айтылады? А) ?аладан ауыл?а к?шкендерге В) ты?ыз орналас?ан халы??а С) ?рт?рлi ?лттар?а Д) шетелден орал?ан ?аза?тар?а 11. Эвакуациялау дегенiмiз не? А) апат бол?ан айма?тан халы?ты бейбiт айма??а к?шiру В) халы?ты к?штеп к?шiру С) ?аладан ауыл?а к?шу Д) ?алааралы? к?шiп-?ону 12. Д?ниеж?зi ?аза?тарыны? 1-шi ??рылтайы ?ашан болды? А) 1999 ж. ?араша В) 1989 ж. ?азан С) 1920 ж. ?а?тар Д) 1992 ж. ?араша 13. Д?ниеж?зi ?аза?тарыны? 2-шi ??рылтайы ?ашан болды? А) 2002 ж. ?азан В) 1989 ж. ?азан 121 С) 1920 ж. ?а?тар Д) 1992 ж. ?ырк?йек 14. Диаспора немесе этникалы? топтар дегенiмiз кiмдер? А) мемлекетте т?ратын бас?а ?лт ?кiлдерi В) ауылдан ?ала?а к?шкендер С) ?аладан ауыл?а к?шкендер Д) к?штеп к?шiрiлгендер 15. Ж?нiбек пен Керей т??iрегiне 1456–1465 жылдары шамамен ?анша адам жиналды? А) 10 адам В) 200 мы?дай С) 500 мы?дай Д) 50 адам 16. Ал?аш?ы ке?естiк сана? ?ай кезде ж?ргiзiлдi? А) 1920 ж. с?уiр В) 1989 ж. ?азан С) 1920 ж. ?а?тар Д) 1992 ж. ?араша 17. Со??ы б?кiлхалы?ты? сана? ?ай жылы болды? А) 1999 ж. ?араша В) 1989 ж. ?азан С) 1920 ж. ?а?тар Д) 1992 ж. ?араша 18. ?аза?тарды? шетелге ?дере к?шуi ?ай уа?ытта болды? А) 1999 ж. В) 1989 ж. С) 1941ж. Д) 1930 ж. 19. Миграция дегенiмiз не? А) бала туу В) адам ?лiмi С) к?шiп-?ону Д) некелесу 122 20. Халы? ты?ыз орналас?ан айма? А) ?збекстан, ?ыр?ызстан В) ?ытай, ?ндiстан С) Ресей, ?аза?стан Д) Англия, Франция 21. Халы?ты? жынысты? ??рамы ?алай б?лiнедi? А) ерлер, ?йелдер В) ?ыздар, ?лдар С) а?алар, апалар Д) ?ыздар, жiгiттер 22. Б?кiлхалы?ты? сана? неше жылда ?тiледi? А)10 жыл сайын В) 5 жыл сайын С) 20 жыл сайын Д) 30 жыл сайын 23. Жасты? ??рылымда?ы е?бекке жарамды жас А) 0-14 жас В) 15-18 жас С) 60-тан жо?ары Д) 15-60 жас 24. Демография с?зi ненi бiлдiредi? А) этнос, жазамын В) санаймын, жазамын С) халы?, санаймын Д) халы?, жазамын 25. Со??ы 10-15 жылды?та к?шiп кету ?ай облыстарда басым? А) Алматы, А?мола, Жамбыл В) Шы?ыс ?аза?стан, О?т?стiк ?аза?стан, ?ызылорда С) Ма??ыстау, Атырау, Орал Д) А?т?бе, ?ара?анды, Жамбыл 26. Т?ркия?а ?аза?тар ?ай жылы келiп ?оныстанды? А) 1930 ж. 123 В) 1941 ж. С) 1954 ж. Д) 2000 ж. 27. ?ытайда?ы ?аза?тарды? Отанымыз?а ?айтып оралуыны? ал?аш?ы к?шi ?ай жылдары болды? А) 1989-1999 жж. В) 1941-1945 жж. С) 2000-2004 жж. Д) 1955-1962 жж. 28. Туыл?ан баланы, ?лген адамды ?ай мекеме тiркеуге алады? А) АХАТ орындары В) статистикалы? комитет С) к?шi-?он орталы?ы Д) миграциялы? полиция 29. Батыс Еуропа мен Америка?а ?аза?тар ?ай мемлекет ар?ылы барды? А) ?ндiстан В) Т?ркия С) Жапония Д) Таивань 30. Иммигрант деп кiмдердi айтамыз? А) ауыл адамы В) ?аладан к?шушi С) ?оныс аударушы Д) метистер 31. Жасты? ??рылым ?алай аны?талады? А) жас?спiрiмдер, к?рiлер В) ?ыздар, ?лдар С) ерлер, ?йелдер Д) балалар, ?ндiрiстiк (е?бекке жарамды) жас, к?рiлер 32. ?аза?станда?ы мегаполис ?ай ?ала? А) А?тау 124 В) Талды?ор?ан С) Алматы Д) А?т?бе 33. 1920 жылы ал?аш?ы ке?естiк сана? не себептен ?аза?стан аума?ын толы? ?амтымады? А) демографтар жетiспегендiктен В) Ке?ес ?кiметi орна?анды?тан С) к?п ?лттылы?тан Д) Азамат со?ысы ?лi ая?талма?анды?тан 34. Орыстарды? ?аза?стан?а ?оныстануы ?ай кезден бас-талды? А) Кiшi ж?з ?аза?тары Ресейге ?осыл?аннан кейiн В) ?азан т?керiсiнен кейiн С) Бiрiншi д?ниеж?зiлiк со?ыстан кейiн Д) Азамат со?ысынан кейiн 35. 1897 жылы сана?та ?аза?тарды? ?лес салма?ы ?анша пайыз болды? А) 100% В) 50% С) 40% Д) 81,8% 36. 1926 жылы сана?та?ы ?аза?тарды? ?лес салма?ы ?анша пайыз? А) 50% В) 56% С) 58,5% Д) 65% 37. 1937 жылы сана?та?ы ?аза?тарды? ?лес салма?ы ?анша пайыз? А) 42,6% В) 50% С) 60% Д) 45,8% 38. 1939 жылы сана?та?ы ?аза?тарды? ?лес салма?ы ?анша пайыз? А) 32% 125 В) 38% С) 39% Д) 52% 39. 1959 жылы сана?та ?аза?тарды? ?лес салма?ы ?анша пайыз? А) 30% В) 25% С) 56% Д) 58% 40. 1970 жылы сана?та ?аза?тарды? ?лес салма?ы ?анша пайыз? А) 42% В) 31% С) 32,5% Д) 65% 41. 1979 жылы сана?та ?аза?тарды? ?лес салма?ы ?анша пайыз? А) 36% В) 35% С) 34% Д) 33% 42. 1989 жылы сана?та ?аза?тарды? ?лес салма?ы ?анша пайыз? А) 39,7% В) 35% С) 36% Д) 38% 43. 1999 жылы сана?та?ы ?аза?тар ?лесi ?анша пайыз? А) 53% В) 38% С) 35% Д) 34% 44. Репродукциялы? жас А) бала туу?а ?абiлеттi жас 126 В) к?рiлiк жас С) к?мелетке тол?ан жас Д) балалы? ша? 45. Республикада ?анша халы? т?рады? А) 10 млн. В) 15 млн. С) 1 млн. Д) 2 млн. 46. ?аза?стан?а квота бойынша 1991 жылдан к?шiп келген оралмандар ?анша? А) 100 мы? В) 10 мы?нан астам С) 200 мы?нан астам Д) 150 мы?нан астам 47. 2000 жылы ж?ргiзiлген демографиялы? саясат ненi к?здедi (“?ара домала? – 2000”)? А) некелесудi к?бейту В) бала тууды? санын к?бейту С) к?рiлердi ??рметтеу Д) жастарды ?сiру 48. ?аза?стан хал?ыны? ты?ызды?ы А) 1 км 2 – 10 адам В) 1 км 2 – 20 адам С) 1 км 2 – 5,5 адам Д) 1 км 2 – 1 адам 49. Кейiнгi кездегi ?аза?станда?ы шы?ыс халы?тарыны? ?лес салма?ы А) 50% В) 60% С) 50% Д) 70% 50. Кiшi немесе iшкi миграция А) мемлекет арасында?ы к?шу В) ауылдан ?ала?а к?шу С) материктер арасында?ы к?шу Д) мемлекет iшiндегi к?шу 127 51. Демографиялы? орталы? ?ай мемлекет? А) ?ытай В) Замбия С) Морокко Д) Мо??олия 52. ?ытай хал?ыны? саны. А) 1,5 млрд. В) 2 млн. С) 250 млн. Д) 1 млрд. 53. ?ндiстан хал?ыны? саны А) 500 мы? В) 14 млн. С) 250 млн. Д) 1 млрд. 54. Репортациялау дегенiмiз не? А) апат бол?ан жерге халы?ты орналастыру В) апат бол?ан жерден халы?ты к?шiру С) саяси ?удалау Д) депортациялан?ан халы?ты ?з Отанына ?айтару 55. Реэмигрант дегенiмiз кiм? А) ?аладан ауыл?а к?шкендер В) ауылдан ?ала?а к?шкендер С) к?шiп кетiп ?айтып орал?андар Д) саяси ?удалан?андар 56. Сана? ж?ргiзуге ?атыс?ан ?о?ам ?айраткерi А) А.Байт?рсынов В) М.Дулатов С) Б.Майлин Д) ?.Б?кейханов 57. 1999 ж. ?аза?станда?ы халы?ты? саны ?анша болды? А) 14 953 126 128 В) 16 000 000 С) 15 000 000 Д) 13 000 000 58. Демографиялы? жарылыс дегенiмiз не? А) халы?ты? шамадан тыс ?сiмi В) халы?ты? кемiп кетуi С) халы?ты? к?шiп кетуi Д) халы?тарды? араласып кетуi 59. Демографиялы? болжау дегенiмiз? А) халы? сана?ын ж?ргiзу В) халы? ?сiмiне алдын ала болжау жасау С) халы?ты? ?лес салма?ын шы?ару Д) халы?ты? ??рамын аны?тау 60. Диаспрология дегенiмiз? А) халы?ты? жынысты? ??рамын зерттеу саласы В) халы?ты? жасты? ??рамын зерттеу саласы С) халы?ты? ?сiмiн зерттейтiн ?ылым Д) диаспора тарихы мен демографиясын зерттейтiн ?ылым 61. К?шi-?он квотасы дегенiмiз? А) халы?ты? мемлекет iшiнде к?шуiне б?лiнетiн ?аражат В) халы?ты? ??рамын аны?тау?а б?лiнетiн ?аражат С) шетелде т?ратын ?аза?тарды к?шiруге б?лiнетiн ?аражат Д) мемлекетте т?ратын бас?а ?лт ?кiлдерiне б?лiнетiн ?аражат 62. Д?ниеж?зi ?аза?тарыны? 3-шi ??рылтайы ?ай кезде ?ттi? А) 1992 ж. Алматы В) 2003 ж. ?ызылорда С) 2002 ж. Т?ркiстан Д) 2005 ж. Астана 63. Миграцияны? зерттеу объектiсi А) халы?ты? материалды? м?дениетi 129 В) тарихи ?оз?алыстары С) халы?ты? к?шi-?оны Д) халы?ты? таби?и ?сiмi, саны, ??рамы 64. Континентiшiлiк миграция ненi бiлдiредi? А) ?алааралы? к?шiп-?ону В) континенттегi мемлекет арасында?ы к?шi-кон С) ?аладан ауыл?а к?шу Д) бiр мемлекеттен екiншi мемлекетке к?шу 65. Урбанизация ненi бiлдiредi? А) ?алааралы? к?шiп-?ону В) ауылдан ?ала?а к?шу С) ?аладан ауыл?а к?шу Д) бiр мемлекеттен екiншi мемлекетке к?шу 66. Рурбанизация елiмiзде ?ай кезде болды? А) 1940 жылдары В) 1950 жылдары С) 1954–56 жылдары Д) 1960 жылдары 67. Халы?ты? таби?и ?оз?алысы дегенiмiз? А) баланы? туылуы, адам ?лiмi В) жынысты? ??рамы С) жасты? структурасы Д) некелесу 68. ?екелесу, ажырасуды ?ай жер есепке алады? А) бухгалтерия В) АХАТ С) ?кiмшiлiк Д) полиция 69. К?шi-конды кай мекеме есепке алады? А) бухгалтерия В) АХАТ С) ?кiмшiлiк Д) миграциялы? полиция 70. ?азiргi кездегi д?ниеж?зiндегi халы? саны А) 6,5 млрд. 130 В) 4,5 млрд. С) 1,5 млрд. Д) 3,5 млрд. 71. Кейiнгi палеолитте жер шарында шамамен ?анша адам бол?ан? А) 1 млн. В) 2 млн. С) 3 млн. Д) 4 млн. 72. Кейiнгi палеолитте адамдар ты?ызды?ы 100 кв. км-ге неше адамнан келген? А) 8-10 В) 20-30 С) 40-50 Д) 60-70 73. Кейiнгi палеолитте адамдар территорияны? ?анша жерiн ?оныстанды? А) 30 млн. кв 2 В) 40 млн. кв 2 С) 50 млн. кв 2 Д) 60 млн. кв 2 74. Б.з.б. 5 мы?жылды?та жер шарында ?анша адам бол?ан? А) 25 млн. В) 30 млн. С) 40 млн. Д) 50 млн. 75. Б.з.б. 3 мы?жылды?та ?анша адам бол?ан? А) 20 млн. В) 30 млн. С) 40 млн. Д) 50 млн. 76. Б.з. бас кезiнде д?ниеж?зiнде ?анша адам бол?ан? А) 250-280 млн. 131 В) 350 млн. С) 450 млн. Д) 550 млн. 77. Б.з. бас кезiнде ?ытайда ?анша адам бол?ан? А) 10 млн. В) 20 млн. С) 30 млн. Д) 50 млн. 78. Б.з. бас кезiнде О?т?стiк Азия субконтинетiнде ?анша адам бол?ан? А) 15 млн. В) 25 млн. С) 35 млн. Д) 50 млн. 79. 1000 жылы О?т?стiк Азия субконтинентiнде ?анша адам бол?ан? А) 19 млн. В) 29 млн. С) 59 млн. Д) 79 млн. 80. 1000 жылы ?ытайда ?анша адам болды? А) 16 млн. В) 26 млн. С) 36 млн. Д) 66 млн. 81. ХV ?асырда ?ытайда халы? саны ?анша?а жеткен? А) 10 млн. В) 110 млн. С) 11 млн. Д) 210 млн. 82. ХV ?асырда О?т?стiк Азия субконтинентi хал?ы ?анша?а жеттi? А) 15 млн. 132 В) 105 млн. С) 150 млн. Д) 10 млн. 83. 1500 жылы Еуропа хал?ыны? саны басым бол?ан мемлекет А) Германия В) Англия С) Франция Д) Италия 84. Еуропада “демографиялы? жарылыс” ?ай ?асырда ?ткен? А) XV ?. В) XVI ?. С) XVII ?. Д) XVIII ?. 85. ХVIII ?. Еуропада?ы халы?ты? тез ?суiне не ?сер еттi? А) баланы? туылуы В) же?iл ?нерк?сiптi? ?суiне байланысты миграция С) ?леуметтiк жа?дайды? жа?саруы Д) медицинаны? дамуы 86. ХVIII ?. Еуропада халы?ты? тез ?сiмi ?ылымда ?алай аталады? А) демографиялы? жарылыс В) демографиялы? ?оз?алыс С) демографиялы? то?ырау Д) демографиялы? орталы? 87. Iрi географиялы? ашулар?а байланысты бол?ан демографиялы? жа?дай? А) жа?а жерлерде бала тууды? ?суi В) жа?а жерлерге ?оныстануды? легi С) жа?а жерлерде некелесудi? ?суi Д) жа?а жерлерде адамдарды? жасыны? ?суi 88. 1900 жылы ?ытайда ?анша адам бол?ан? А) 75 млн. 133 В) 475 млн. С) 175 млн. Д) 705 млн. 89. 1900 жылы О?т?стiк Азия субконтинентiнде ?анша адам бол?ан? А) 90 млн. В) 190 млн. С) 290 млн. Д) 590 млн. 90. 1900 жылы Ресей мен А?Ш-та ?анша адамнан бол?ан? А) 16 млн. В) 26 млн. С) 46 млн. Д) 76 млн. 91. Африкада халы?ты? баяу ?суi неге байланысты? А) к?ннi? ысты?ты?ына В) эквадор?а жа?ынды?ына С) ??л саудасына Д) н?сiлдiк басыну?а 92. 1870 жылы д?ниеж?зiнде ?анша адам бол?ан? А) 1 млрд. В) 2 млрд. С) 3 млрд. Д) 4 млрд. 93. 1927 жылы д?ниеж?зiнде ?анша адам болды? А) 1 млрд. В) 2 млрд. С) 3 млрд. Д) 4 млрд. 94. 1959 жылы д?ниеж?зiнде ?анша адам болды? А) 1 млрд. В) 2 млрд. С) 3 млрд. Д) 4 млрд. 134 95. 1974 жылы д?ниеж?зiнде ?анша адам болды? А) 1 млрд. В) 2 млрд. С) 3 млрд. Д) 4 млрд. 96. ?азiргi кезде д?ниеж?зiнде ?анша халы? бар? А) 3,5 млрд. В) 4,5 млрд. С) 5,5 млрд. Д) 6,5 млрд. 97. 1930 жылдары д?ниеж?зiлiк демографиялы? кризиске не ?сер еттi? А) экономикалы? кризис В) ?лт-азатты? ?оз?алыстар С) ауа райыны? ?олайсызды?ы Д) медицинаны? т?мендеуi 98. ?лы Отан со?ысы жылдарында бол?ан миграциялы? ?оз?алыс? А) репрессиялау В) депортациялау С) эвокуациялау Д) урбанизация 99. Ты? ж?не ты?ай?ан жерлердi игеру кезiнде бол?ан миграциялы? ?оз?алыс А) урбанизация В) рурбанизация С) репрессия Д) депортация 100. 1970 – 1980 жылдарда?ы Еуропада халы? саныны? кемуi немен байланысты? А) урбанизация В) рурбанизация С) эмиграция Д) бала тууды шектеу 135 101. Кiшi миграция дегенiмiз не? А) ел iшiнде к?шiп-?ону В) ауылдан ?ала?а к?шу С) ?аладан ауыл?а к?шу Д) бас?а елге к?шу 102. Апатрид дегенiмiз кiм? А) ел iшiнде к?шiп-?он?ан адам В) ауылдан ?ала?а к?шкен адам С) ?аладан ауыл?а к?шкен адам Д) ?з елiнi? азаматты?ынан шы??ан, бас?а елде азаматты?ы жо? адам 103. “А?табан ш?бырынды, ал?ак?л с?лама” кезiнде ?дере к?шу ?ай ?асырда бол?ан? А) ХVII-ХVIII ??. В) ХV-ХVI ??. С) ХIII-ХIV ??. Д) ХХ ?. 104. Байыр?ы ?аза?тарды? маусымды? к?шiп-?онуы неге байланысты? А) ауа райыны? ?згерiп отыруына В) мал?а ?рiс iздеуге С) серуен ??ру?а Д) т?ра?ты баспана iздеуге 105. 1920–1921 жылдарда?ы ?аза?тарды? ?оныс аударуы неге байланысты? А) ашаршылы? В) бас?а ?лтты? к?беюi С) ауа райыны? ?згеруi Д) билiктi? ?згеруi 106. 1928–1930 жылдары ау?аттылар кiмдер ретiнде репрессияланды немесе ?удаланды? А) бай-кулак В) к?п ?йелi бол?анды?тан С) т?рмысы жа?сы бол?анды?тан Д) сауатсыз ретiнде 136 107. 1930 жылы ?андай саясат ж?рдi? А) к?штеп ?жымдастыру В) бала туу санын ?сiру С) салауатты ?мiр с?ру Д) к?штеп сауаттандыру 108. 1930 жылдарда?ы ашаршылы? неге байланысты болды? А) к?штеп ?жымдастыру В) к?штеп сауаттандыру С) к?штеп к?шiру Д) к?штеп партия?а ?ткiзу 109. ?оныстануда корей хал?ы ?ай жерден депортацияланды? А) Кореядан В) Жапониядан С) ?иыр Шы?ыстан Д) Сахалиннен 110. “Депортациялан?ан халы?” деп кiмдерге айтылады? А) к?штеп к?шiрiлгендерге В) к?штеп конфискеленгендерге С) к?штеп партиялан?андар?а Д) к?штеп некелендiргендерге 111. ?Р-ны? “К?шiп келу туралы” за?ы ?ашан ?абылданды? А) 1962 ж. В) 1982 ж. С) 1992 ж. Д) 2002 ж. 112. “Халы?ты? к?шi-?оны туралы” за?ы ?ашан ?абылданды? А) 1987 ж. В) 1997 ж. С) 2004 ж. Д) 2006 ж. 137 113. К?шi-?он квотасы дегенiмiз не? А) шеттегi ?аза?тарды? к?шуiнi? м?лшерлiк саны В) оралмандарды ж?мыспен ?амтамасыз ету С) оралмандар?а азаматты? беру Д) ?аза? диаспорасын зерттеу 114. К?шi-?он коэффициентi дегенiмiз не? А) шетел азаматтарыны? ел аума?ында е?бекке ?атысу к?рсеткiшi В) шеттегi ?аза?тарды? к?шуiнi? м?лшерлiк саны С) оралмандарды ж?мыспен ?амтамасыз ету Д) ?аза? диаспорасын зерттеу 115. К?шi-?он т?ртiбi неге байланысты ж?зеге асады? А) за?ды? жоба?а В) оралмандарды? ?оныстануына С) ?оныстанушыларды? санына Д) эмигранттарды? жасты? ерекшелiгiне 116. Б?? “Бос?ындар м?ртебесi туралы конвенцияны” ?ашан ?абылдады? А) 1945 ж. В) 1951 ж. С) 1961 ж. Д) 2000 ж. 117. ?Р Парламентi “Бос?ындар м?ртебесi конвенциясына” ?осылу туралы за?ды ?ашан ?абылдады? А) 1978 ж. В) 1988 ж. С) 1998 ж. Д) 2004 ж. 118. Демографиялы? коэффициентте к?шi-?он к?лемi немен белгiленедi? А) R В) W С) M Д) Q 138 119. Демографиялы? коэффициентте к?шiп кеткендер саны немен белгiленедi? А) R В) W С) M Д) Q 120. Демографиялы? коэффициентте к?шi-?он ?алды?ы немен белгiленедi? А) R В) W С) M Д) Q 121. Мерзiмдiк миграция неге байланысты ж?зеге асады? А) е?бек шарты бойынша В) туристiк саясат?а С) эвакуация?а Д) кедендiк м?селеге 122. Миграция к?рсеткiшi ?ай елде т?мен? А) те?iз жа?алауы елдерiнде В) экономикасы т?мен елдерде С) экологиялы? орталы?тарда Д) сауда орталы?тарында 123. ?лы Отан со?ысы кезiнде халы? КСРО-ны? ?ай айма?ына эвакуацияланды? А) ?иыр Шы?ыс В) Алтай ??iрi С) Орта Азия Д) Орал ??iрi 124. ?ылыми-техникалы? революция?а байланысты жоспарлы ?оныстандыру ?ай елде ж?ргiзiлдi? А) А?Ш 139 В) Ресей С) ?ытай Д) Жапония 125. А?Ш-та ?ылыми-техникалы? революция?а байланысты кiмдердi жоспарлы ?оныстандырды? А) балаларды В) бiлiктi мамандарды С) ?скерлердi Д) ?ара н?сiлдiлердi 126. Миграция к?рсеткiштерi ?ай елдерде жо?ары А) хал?ы ты?ыз орналас?ан мемлекеттерде В) хал?ы сирек орналас?ан мемлекеттерде С) экономикасы дамы?ан елдерде Д) к?п ?лтты мемлекеттерде 127. 1990 жылдарда?ы ?аза?стан эмигранттарыны? басты ба?ыты А) ТМД елдерi В) Америка С) ?ытай Д) Т?ркия 128. Халы? ты?ызды?ыны? сыйымдылы?ы ?анша жер к?лемiне есептелiнедi? А) 2 км 2 В) 1 км 2 С) 3 км 2 Д) 4 км 2 129. К?рсетiлген айма?тарды? ?айсысында халы? ты?ызды?ы басым? А) те?iз жа?алауында В) ш?лейт жерде С) ??р?а? жерде Д) суы? айма?та 130. Мына айма?ты? ?айсысында халы? ты?ызды?ы басым? А) поляр белдеуiнде 140 В) таулы айма?та С) портты ?алаларда Д) суы? айма?та 131. Африканы? ?ай жерiнде халы? ты?ыз орналас- ?ан? А) Батыс Сахара В) ?iл ?зенi С) ?амибия Д) Ботсвана 132. ?ытайды? ?ай айма?ында халы? ?те ты?ыз орналас-?ан? А) о?т?стiк ж?не орталы?ы В) солт?стiгi С) батысы Д) шы?ысы 133. Шы?ыс Азияны? ?ай жерiне халы? сирек орна- лас?ан? А) ?ытай В) Жапония С) Корея Д) Мо??олия 134. Индонезияны? ?ай айма?ында халы? ты?ыз орналас?ан? А) Явада В) Калимантанда С) Ириан-Джаяда Д) Орталы?ында 135. ?екелесудi? медианды? к?рсеткiшi ?алай есептелiнедi? А) адамдарды? те? жартысыны? некелесу жасымен В) адамдарды? кеш некелесу жасымен С) адамдарды? ерте некелесу жасымен Д) адамдарды? некелесуге р??сат етiлмеген жасымен 136. ?екелесудi? ?ай т?рi басым? 141 А) моногамды В) полигиниялы С) полиандриялы Д) экзогамды 137. Жасты? структурада?ы балалар жасы А) 0-10 жас В) 0-11 жас С) 0-12 жас Д) 0-15 жас 138. Жасты? структурада?ы е?бекке жарамды жас А) 10-40 жас В) 20-50 жас С) 20-60 жас Д) 16-60 жас 139. 1830 жыл?ы есеп бойынша ?аза?станда ?анша халы? бол?ан? А) 1,5 млн. В) 1,3 млн. С) 1,1 млн. Д) 1 млн. 140. 1850 жылы ?аза?станда ?анша адам болды? А) 1,7 млн. В) 1,5 млн. С) 1,3 млн. Д) 1,1 млн. 141. 1860 жылы ?аза?станда ?анша адам болды? А) 1,7 млн. В) 1,5 млн. С) 1,3 млн. Д) 1,9 млн. 142. 1870 жылы ?аза?станда ?анша адам бол?ан? А) 3,1 млн. В) 3,2 млн. С) 3,4 млн. Д) 3,6 млн. 142 143. 1897 жылы ?аза?станда ?анша адам болды? А) 4 млн. астам В) 3 млн. астам С) 2 млн. астам Д) 1 млн. астам 144. Ке?ес ?кiметiнi? ?аза?станда?ы ал?аш?ы сана?ы А) 1917 ж. В) 1918 ж. С) 1919 ж. Д) 1920 ж. 145. 1920 жылы не себептен ?аза?стан айма?ын толы? ?амтымады? А) Азамат со?ысы ая?талма?анды?тан В) статистар жетiспегендiктен С) сауатсызды?тан Д) ашаршылы?тан 146. 1923 жылы сана? не ма?сатта ж?рдi? А) сауатсызды?ты жою В) ашаршылы?ты жою С) Ке?ес ?кiметiн ны?айту Д) адамдар жасын аны?тау 147. 1926 жылы ?Р халы? саны А) 6 млн. астам В) 5 млн. астам С) 4 млн. астам Д) 3 млн. астам 148. Со?ыстан кейiнгi ал?аш?ы сана? ?ай жылы ж?рдi? А) 1950 ж. В) 1955 ж. С) 1954 ж. Д) 1959 ж. 143 149. 1959 жыл?ы ?аза?стан хал?ыны? саны А) 6 млн. астам В) 7 млн. астам С) 8 млн. астам Д) 9 млн. астам 150. 1970 жыл?ы ?аза?стан хал?ыны? саны А) 6 млн. астам В) 13 млн. астам С) 8 млн. астам Д) 9 млн. астам 151. 1979 жыл?ы ?аза?стан халы?тарыны? саны А) 10 млн. астам В) 11 млн. астам С) 12 млн. астам Д) 14 млн. астам 152. ?азiргi кездегi ?аза?стан хал?ыны? саны А) 12 млн. В) 13 млн. С) 14 млн. Д) 15 млн. 153. 2000 жыл?ы “?ара домала? 2000” саясаты ненi к?здедi? А) к?шiп кетудi то?тату В) абортты тежеу С) бала тууды к?теру Д) ?леуметтiк жа?дайды к?теру 154. ?аза?стан халы?тарыны? орташа ?мiр с?ру жасы А) 54 жас В) 64 жас С) 74 жас Д) 84 жас 155. ?аза?стан ерлерiнi? орташа ?мiр с?ру жасы А) 58,5 жас 144 В) 60,5 жас С) 64,5 жас Д) 62,5 жас 156. ?аза?стан ?йелдерiнi? орташа ?мiр с?ру жасы А) 69,9 жас В) 64,9 жас С) 63,9 жас Д) 70,9 жас 157. ?азiргi кезде ?аза?станда?ы ?аза?тар саны А) 5 млн. В) 6 млн. С) 7 млн. Д) 8 млн. 158. ?азiргi кезде ?лемдегi ?аза?тар саны А) 10 млн.-?а жуы? В) 11 млн.-?а жуы? С) 12 млн.-?а жуы? Д) 14 млн.-?а жуы? 159. ?аза?станда?ы саны жа?ынан к?п диаспора А) орыс В) украин С) белорус Д) немiс 160. Мегаполис ?ай ?ала? А) ?ызылорда В) Шымкент С) А?тау Д) Алматы 161. Ресейдегi мегаполис ?ай ?ала? А) Пенза В) Волгоград С) Тольятти Д) М?скеу 162. ?ай ?ала мегаполис? 145 А) Санкт-Петерб В) Орынбор С) Омбы Д) ?ор?ан 163. Орта Азияда?ы демографиялы? орталы? А) ?аза?стан В) ?збекстан С) ?ыр?ызстан Д) Т?жiкстан 164. ?аза?станда ерлер саны ?ай жас аралы?ында басым? А) 0-15 жас В) 0-25 жас С) 30-50 жас Д) 50-60 жас 165. ?аза?станда ?йелдер саны ?ай жас аралы?ында басым? А) 25-тен жо?ары В) 15-тен жо?ары С) 10-нан жо?ары Д) 5-тен жо?ары 166. ?йелдердi? бала туу?а ?абiлеттi жасы А) ?ндiрiстiк жас В) репродукциялы? жас С) гинекологиялы? жас Д) медианды? жас 167. ?йелдердi? репродукциялы? жасы А) 20-30 жас В) 30-40 жас С) 15-49 жас Д) 40-50 жас 168. Мо??олияда?ы ?аза?тар басым ?оныстан?ан айма? А) ?лан-Батыр В) Баян-?лгей 146 С) Орхон ?зенi бойы Д) Енисей бойы 169. 1999 жыл?ы сана?та?ы ?аза?стан хал?ыны? саны А) 14,9 млн. В) 13,9 млн. С) 15,9 млн. Д) 16,9 млн. 170. Демографиялы? саясат ?алай ж?ргiзiледi? А) жоспарлау В) есептеу С) компьютерлендiру Д) болжау 171. Орыс ?оныстанушыларыны? ?аза?стан?а келуi ?ай кезден басталды? А) Жо??ар шап?ыншылы?ынан кейiн В) А.Тевкелев елшiлiкке келгеннен кейiн С) А?ыра?ай шай?асынан кейiн Д) Кiшi ж?з ?аза?тары Ресейге ?осыл?аннан кейiн 172. Корейлердi ?иыр Шы?ыстан к?шiру не себептен болды. А) Шы?ыс Азия елдерiне жа?ын орналас?аннан В) суы? айма?та т?р?анды?тан С) саны аз бол?анды?тан Д) ?здерi ?ала?анды?тан 173. Корейлер ?ай жылы ?аза?стан?а ?оныс аударды? А) 1930 ж. В) 1931 ж. С) 1932 ж. Д) 1937 ж. 174. Кавказ халы?тары ?аза?стан?а ?ай кезде ?оныс аударды? А) 1930-1935 жж. 147 В) 1935-1940 жж. С) 1938-1944 жж. Д) 1925-1930 жж. 175. Балкан жа?алауы халы?тары ?аза?стан?а ?ай кезде ?оныс аударды? А) 1925-1930 жж. В) 1930-1935 жж. С) 1935-1940 жж. Д) 1947-1952 жж. 176. ?аза?стан?а ты? игеруге байланысты бас?а ?лт ?кiлдерi ?ай кезде келдi? А) 1950-1953 жж. В) 1953-1955 жж. С) 1955-1957 жж. Д) 1957-1959 жж. 177. ?аза?станны? ?ай айма?ында орыс хал?ы басым? А) О?т?стiк В) Шы?ыс С) Батыс Д) Солт?стiк 178. Украиндар ?аза?стан?а ?ай кезден ?оныстан?ан? А) ХVII ?. В) ХVIII ?. С) ХIХ ?. Д) ХХ ?. басы. 179. Белорустар ?аза?стан?а ?ай кезден бастап келген? А) ХVII ?. В) ХVIII ?. С) ХIХ ?. Д) ХХ ?. 180. Татарларды? ?аза?стан?а кiруi ?ай кезде ?ар?ындады? 148 А) ХVII ?. В) ХVIII ?. С) ХIХ ?. Д) ХХ ?. 181. ?й?ырларды? тарихи Отаны. А) Шы?ыс Т?ркiстан В) Шы?ыс Корея С) Шы?ыс Алтай Д) Маньчжурия 182. ХIХ ?асырда ?аза? жерiнде ?й?ырлар ?алай аталды? А) тараншы В) егiншi С) ди?аншы Д) шы?ысты?тар 183. ?й?ырлар ?аза?стан?а ?ай жерден ?оныс аударды? А) ??лжа ?лкесiнен В) Шы?жаннан С) Чанъаннан Д) Пекиннен 184. Бала тууды шектеу саясаты ?ай елдерде ж?ргiзiлуде? А) Корея, ?ытай В) ?ндiстан, Жапонияда С) Мо??олия, ?ытай Д) ?ытай, ?ндiстан 185. ?й?ырлар миграциясы ?ай кезден басталды? А) 1871 ж. В) 1861 ж. С) 1881 ж. Д) 1901 ж. 186. Д?нгендер ?ай жерден ?оныс аудар?ан? А) ?ытайдан 149 В) Кореядан С) Жапониядан Д) Мо??олиядан 187. Д?нгендер миграциясы ?ай кезден басталды? А) 1850-1860 жж. В) 1860-1870 жж. С) 1870-1880 жж. Д) 1890-1900 жж. 188. Д?нгендер саны ?ай облыста басым? А) Шымкент В) Алматы С) ?ара?анды Д) ?останай 189. ?й?ырлар саны ?ай облыста басым? А) Шымкент В) Алматы С) ?ара?анды Д) ?останай 190. Корейлер саны ?ай облыста басым? А) ?ызылорда В) Ма??ыстау С) Семей Д) Атырау 191. Поляктарды? ?аза?стан?а миграциясы ?ай кезден басталды? А) 1916 ж. В) 1926 ж. С) 1936 ж. Д) 1946 ж. 192. Поляктар ал?аш ?аза? жерiне ?ай кезде келдi? А) ХV-ХVI ??. В) ХVI-ХVII ??. С) ХVIII-ХIХ ??. Д) ХIХ-ХХ ??. 193. К?рдтердi сталиндiк ?удалау ?ай кезден басталды? А) 1927 ж. В) 1937 ж. С) 1947 ж. Д) 1957 ж. 194. ?емiстердi? ?аза?стан?а ал?аш?ы легi ?ай кезде к?штi? А) 1930-1940 жж. В) 1706-1710 жж. С) 1806-1810 жж. Д) 1906-1910 жж. 195. ?емiстер ?ай облыста басым? А) А?мола В) ?ызылорда С) Шымкент Д) Ма??ыстау 196. Ал?аш гректер ?аза?стан?а ?ай кезден ?оныстанды? А) 1910-1920 жж. В) 1920-1930 жж. С) 1930-1940 жж. Д) 1940-1950 жж. 1 9 7 . Ч е ч е н д е р ? а й к е з д е н ? а з а ? с т а н ? а депортацияланды? А) 1914 ж. В) 1924 ж. С) 1934 ж. Д) 1944 ж. 198. Т?рiктер ?аза?стан?а ?ай ??iрден ?оныс аудар?ан? А) Грузия, Месхеттен В) Ау?анстан, Кабулдан С) Т?ркия, Стамбулдан Д) Т?ркия, Анкарадан 150 199. Закавказьедегi т?рiктер ?ай кезден репрессиялан?ан? А) 1917-1920 жж. В) 1928-1937 жж. С) 1920-21 жж. Д) 1925-1926 жж. 200. ?аза?стан Халы?тарыны? Бас Ассамблеясы ?ашан ??рыл?ан? А) 1994 ж. В) 1995 ж. С) 1996 ж. Д) 1997 ж. 152 ТЕСТ ЖАУАПТАРЫ 1. Д 2. Д 3. В 4. В 5. А 6. В 7. С 8. А 9. В 10. Д 11. А 12. Д 13. А 14. А 15. В 16. А 17. А 18. Д 19. С 20. В 21. А 22. А 23. Д 24. Д 25. В 26. С 27. Д 28. А 29. В 30. С 31. Д 32. С 33. Д 34. А 35. Д 36. С 37. А 38. В 39. А 40. С 41. А 42. А 43. А 44. А 45. В 46. С 47. В 48. С 49. В 50. Д 51. А 52. А 53. Д 54. Д 55. С 56. Д 57. А 58. А 59. В 60. Д 61. С 62. Д 63. С 64. В 65. В 66. С 67. А 68. В 69. Д 70. А 71. С 72. А 73. В 74. А 75. Д 76. А 77. Д 78. С 79. Д 80. Д 81. В 82. В 83. С 84. Д 85. В 86. А 87. В 88. В 89. С 90. Д 91. С 92. А 93. В 94. С 95. Д 96. Д 97. А 98. С 99. В 100. Д 101. А 102. Д 103. А 104. В 105. А 106. А 107. А 108. А 109. С 110. А 111. С 112. В 113. А 114. А 115. А 116. В 117. С 118. Д 119. В 120. С 121. А 122. В 123. С 124. А 125. В 126. С 127. А 128. В 129. А 130. С 131. В 132. А 133. Д 134. А 135. А 136. А 137. С 138. Д 139. А 140. А 141. Д 142. Д 143. А 144. Д 145. А 146. С 147. А 148. Д 149. Д 150. В 151. Д 152. Д 153. С 154. В 155. А 156. А 157. Д 158. Д 159. А 160. Д 161. Д 162. А 163. В 164. В 165. А 166. В 167. С 168. В 169. А 170. А 171. Д 172. А 173. Д 174. С 175. Д 176. В 177. Д 178. С 179. С 180. С 181. А 182. А 183. А 184. Д 185. С 186. А 187. С 188. В 189. В 190. А 191. С 192. С 193. В 194. Д 195. А 196. В 197. Д 198. А 199. В 200. В 153 МАЗМ¦НЫ Ал?ы с?з............................................................................................3 § 1 Демография ?ылымы: зерттеу саласы мен ?дiстерi...........5 1.1 Демография ?ылымыны? ?алыптасуы...............................7 1.2 Демографиялы? процестер ?згерiстерiнi? ?лшем коэффи- ?ие?ттерi..........................................................................10 §2. Д?ние ж?зi халы?тарыны? ?су динамикасы.....................14 2.1 Ерте д?ние ж?не орта ?асырларда?ы халы? ?сiмi............15 2.2 Жа?а ж?не ?азiргi заман д?уiрiндегi халы? ?сiмiнi? динамик асы....................................................................................................21 §3. Д?ниеж?зiлiк миграциялы? ?оз?алыс................................32 3.1 Миграциялы? а?ымдар.........................................................32 3.2 ?аза?станда?ы миграциялы? а?ымдар.............................36 §4. Д?ниеж?зi халы?тарыны? орналасу ты?ызды?ы............51 § 5. Отбасылы? ??рылым. Некелеу ж?не ажырасу................61 §6. Жасты? ж?не жынысты? ??рылымы...............................67 §7. ?аза?стан халы?тарыны? ?су динамикасы....................73 7.1 ?аза?стан халы?тарыны? ?азiргi демографиялы? жа?дайы..........................................................................................84 7.2 Шетелдердегi ?аза? диаспорасыны? демографиялы? жа?- дайы.................................................................................................86 §8. ?аза?стан халы?тарыны? ?леуметтiк-демографиялы? тен- денциясы.........................................................................................91 §9. ?аза?стан диаспораларыны? ?аза?стан территориясына ?оныстану тарихы, демографиясы...........................................95 Демографиялы? танымдар.......................................................109 Тест с?ра?тары............................................................................115 Тест жауаптары...........................................................................148 154 155 156 ???????? ???????? ??????????? ТАРИХИ ДЕМОГРАФИЯ ??? ?????? ??????????? ???????? ??? «???-?????» ?. ?. ????????? ??????: ?. ?. ????????? ????????: ?.?. ????????? ???????????? ??? «???-?????» 050057, ?. ??????, ??. ?. ???????, ?. 12. ???./????: (727) 2747-833, 2742-650. E-mail: law-literature2006@rambler.ru жүктеу/скачать 3,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|