2. Қазақстан Республикасы ІІМ қылмыстық хабар басқармасы бөлімдеріне шағрландырылған есепптер. Алфавитті дактилсокопиялық есеп, жергілікті орталықтандырылған бола отырып ІІМ-нің КАЕ және обылыстық ІІБ-дағы ақпарат орталығына негізделген.
Айтылған есеп түрінің объектілері болып саналатындар:
Жазаның қатаң түріне кесілгендер;
Бас бостандағынан айыру немесе жер аударуға кесілгендер;
Аса қауіпті рецидивистер;
Шетелдіктер; азаматтығы жоқ адамдар және бас бостандығынан айыруға кесілгендер;
Іздеу жарияланған қылмыскерлер;
Мемлекеттік шекараны заңсыз қасақана бұзғаны үшін ұсталғандар;
Бос жүргендік пен қаңғыбастық үшін ұсталғандар;
Тіркеудің онсаусақтық жүйесіне негізделген алфавиттік және дактилсокопиялық есептері өзара байланысты параллель екі картотека түрінде жүзеге асырылады.
Алфавиттік.
Дактилсокопиялық.
Алфавиттік есеп – төмендегі картотека жүргізу жолдарымен жүзеге асырылады:
Демографиялық мәліметімен қатар;
Он саусақ іздерінің дактилсокопиялық формуласы;
Сотталғандығы туралы мәліметтермен/ кім, қашан, не үшін, қанша уақытқа/;
Осы картотекалар алфавиттік тәртіпке араласатын үш данада толтырылады.
Тексерілетін адам туралы, оның жөн-жобасын білу Үшін ақпарат беретін орталықәа арнайы, тексерілуге қолданылатын бір Ілгідегі бланктар, әр адамның атына жеке-жеке жазу машинасы немесе қолмен жазу арқылы толтырылады.
Айтылған есеп бойынша төмендегі жағдайларды анықтауға болады:
Бөрын сотталғандыә, әамалғандыә фактісін;
Іздеуде жүрген адамның жүрген жерін, оның келіп жІРетін орнын;
Бос жүргендік пен әаңғыбастығы Үшін ұсталғандығы;
Із-түзсіз жоғалып жүрген адамды әамауға алу немесе соттау фактісі;
Табылған немесе табылмаған мәіттің есепте төрған, төрмағандығы;
Оқиға болған жерден табылған қол саусақ ізіне байланысты қылмыстың жасалуына әатысәан адам.
2). Із-түзсіз жоғалғандар, табылмаған Өліктер, белгісіз ауруларды есепке алу –жергілікті орталықтандырыла бола отырып ІІМ-нің КАЕ және облыстық ІІБ-ың ақпарат орталығына негізделген.
Осы есепке жататындар:
Белгісіз себептермен жоғалған, жүрген орындары және тағдырлары белгісіз болып қалғандар;
Мектеп интернаттардан, балалар үйінен және басқа мекемелерден қашып жүрген жасөспірімдер;
Медициналық мекемеден немесе үйінен қашып кеткен аурулар;
Әкімшіліктің рұқсатынсыз қарттар мен мүгедектер үйін тастап кеткендер;
Белгісіз мәйіттер;
Осы есеп түрі Өзара байланысты Іш картотекадан тұрады. Есеп із-түзсіз жоғалғандарға, танылмаған мәйіттерге және белгісіз ауруларға іздеу және қылмыстық іс бойынша адамдардың категориясы көрсетілген карталарды, осы айтылғандарды іздестіру немесе солардың қылмыстық ісі кімнің, қай қызметкердіңқолында болса, сол толтыруы арқылы жүзеге асырылады.
Оған демографиялық мәліметтер, суреттер, егер сол адамның бөрын дактилокартасы алынған болса оның сыртқы пішіні суреттеліп толтырылады.
Адамның сыртқы пішін белгілері тіркеліп көрсетілген объектілер бойынша кездейсоқ негіз болып табылмайды.
Тәжірибеде дәлелденгендей адамның із-түзсіз жоғалуы оның Өлімімен тығыз байланысты болуы мүмкін, себебі сол адамға қарсы қастандық қылмыс жасалғаны, немесе кездейсоқ оқиғаға тап болғандығын анықтайдыда, ал ол өлген адамның аты-жөні белгісіз болып қала береді.
3) Жоғалған және тауып алынған оқ ататын қарудың есебі – жергілікті орталықтандырылған бола отырып ҚР ІІМ-нің ақпарат орталығына негізделген.
Жоғалған қару немесе табылған қару, оның заңсыз саәталғандары, соғыс, Үйрену, спорттыә, аңшылық оқ ататын кертікті қарулар оның техникалық жағдайына әарамай есепке алынады.
Есеп картотека бойынша жүргізіледі.
Әр-бір оқ ататын қаруға тергеуші 2 данадан жазу машинасы арқылы тіркеу картасын толтырады. Бір тәуліктен кешіктірмей қарудың жоғалғандығы туралы хабар алған соң, сол қарудың картасы АБД-ға тез арада жіберіледі.
Криминалдық ақпарат есеп орталығы берген қаруды есепке қою анықтамасының 1 данасы осы бойынша қозғалған қылмыстық іске тіркеледі.
Егер табылған немесе жоғалған қару қылмыс жасау кезінде қолданған деген күдік туса, ол қару оқтар мен бірге 10 күннен кешіктүрілмей оқ және қауыз қоры бойынша тексерілуі керек.
Ізделмей ұрланған және алынған заттардың есебін реттік немесе ретсіз заттар есебі деп екіге бөлуге болады.
Ұрланған және алынған ретті есеп жергілікті орталықтандырылған бола отырып ір ІІМ КАЕ және облыс ақпарат орталығына негізделген.
Есепке тіркелмейтін заттар:
Ұрланған, табылмаған заттар,
Ұсталған немесе төтәындалған адамнан алынған заттар,
Реттік саны бар және кімніңке екені белгісіз әр-түрлі заттар, сырт әорабы әымбат металдан жасалған сағаттар.
Бөл заттар атауы маркасы және реттік саны бойынша тіркеледі де, есепке мұндай заттар арнайы карта толтыру арқылы жүргізіледі. Картотекада бөл заттардың атауы, маркасы, олардың сериялары мен реттік сандары, қалай алынғандығы толтырылады.
Бөл картотекалар осы заттардың ұрланғаны, болмаса алынғаны туралыақпараттар тІскен кІні жазба машинасы арқылы толтырылыпкезекші бөлімшесіне картотекаға салып қоюға беріледі. Егер заттар 24сағ. аралығында табылмаса / жатәан орыны анықталмаса /, тергеуші сонымен катар 2карточка толтырып, оны есепке ІРкеу бөліміне жібереді.
Тексеру, талап етудің Үлгісін толтыру арқылы жүргізіледі.
Реттік саны жоқ заттарда, реттік саны бар заттармен бірдей жағдайда есепке тіркеледі, тек есептің бөл түрі жергілікті ақпарат орталығында ІІБ-де ғана жүргізіледі.
Сонымен ақпарат орталағының есебі төмендегі фактілердің анықталуына мүмкіндік береді:
Адамның әабілеттілігінің квалификацисында маңызы зор қылмыстық құқықтың сипатын/ бөрын қылмыстық жауапкершілікке тартылды ма/
Криминалистік маңызы бар жеке тергеу әрекеттерін дайындау, жүргізу немесе тактикалық әдістерін табу Үшін,
Және басқада, қылмысты тергеуге маңызды жағдайларды анықтауды қамтамассыз ететіндер.
3) ҚР ІІМ-нің криминалистік бөлімдерінде жүргізілетін есептер
а) Ашылмай қалған оқиғаболған жерден алынған атылған оқ пен қауызның және атылмай қалған оқтардың есебі, орталық болып саналып ІІМ-нің жедел-криминалистік бөліміне шоғырланған.
Есептің бәл түрі ІІМ-нің ЖКБ келіп тІскен атылған оқтан, қауызлардан және атылмай қалған оқтардың ір-ның облыстарынан келіп тІскен жиынтығынан тұрады.
ә) металдардың, бағалы қағаз бен жасанды аәша есебі де ІІМ ЖКБ –не шоғырланған. Есептің бөл түрі де ір-нің облыстарынан келіп тІскен немесе айналымда жүрген немесе аәша жасау мен айналысатын жеке адамдардан алынған заттардан тұрады.
б) Полиграфия құралдарын қолдану арқылы жасалған жасандықұжаттардың есебі. Есеп көптеген жасанды құжаттардың жиынтығынан тұрады.
в) Дактилсокопиялық есеп, ашылмай қалған оқиға болған жерден алынған қол іздерінің кӨшІРмесі және полицицяның есепке тіркеуге алып келген адамдардың дактилсокопиялық есебі, ол жергілікті, облыстық және ІІМ ЖКБ-не шоғарланған. Бөл есептің түрі іздерден және дактилокарталардан тұрады.
Іздердің картотекасы немесе іздер жиынтығы-дегеніміз саусақ және қол іздерінің суретке түсірілген картотекалары, оқиға болған жерден алынған материалдардың жиынтығы, бес саусақтық және монодактилсокопиялық жүйелерден құралып, есепке тіркелген қылмыскерлерді тек осы іздер арқылы табуға көмегін тигізеді.
Дактилсокопиялық картотека дегеніміз, қол саусақтарының іздері басылған карта, бөл күдікті адамдардың дактокарталары.
Айта кететін жағдай, ішкі істер органдарының қылмысқа қарсы күресудегі маәсаттарының бірі, бөл барлық бағыттағы криминалистік есеп жүйелерін одан әрі жетілдІріп, оны жүзеге асыру болып саналады.
Екінші сұрақты қорыта келе айтатынымыз:
Сонымен, есептің көрсетілген түрі, із-түзсіз жоғалып кеткен адамдардың, олардың аман-сау немесе Өлгенін мәйіттердің аты жөнін анықтауға және ауру адамдарды анықтауда көп жәрдемін тигізеді.
Із-түзсіз жоғалғандар, табылмаған Өліктер, белгісіз ауруларды есепке алу –жергілікті орталықтандырыла бола отырып ІІМ-нің КАЕ және облыстық ІІБ-ың ақпарат орталығына негізделген.
Ішкі істер органдарының қылмысқа қарсы күресудегі маәсаттарының бірі, бөл барлық бағыттағы криминалистік есеп жүйелерін одан әрі жетілдІріп, оны жүзеге асыру болып саналады.