Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика-таубаева
| «құзыреттілік», «кәсіби құзыреттілік»,
«мұгалім құзыреттілігі» ұғымдарына берілген эртүрлі түсініктемелер бар. Бүдан «құзыреттілік» үғымы білім беру, маман даярлау сала- сының қолданыстағы терминіне айналганын кореміз. «Қүзыретгілік» термині эдетте белгілі бір әлеуметгік-кәсіби мэртебе иесіне байла- нысты колданылады жэне оның сол істі аткарудағы түсінігі, білімі, білігінің орындалуға тиіс жұмыстың накты өз деигейінде шешілуімен сэйкестілігі арқьшы сипатталады. Л.М. Митина мұғалімнің кэсібн дамуының психологиялык фак- торларын, шарттары мен козғаушы күштерін зерттей келіп, түлғанын интегралдық сипаттарының қатарындағы кэсіби даму факторларының бірі ретінде мұғалімнің кәсіби бағыттылығын жэне педагогтік қүзырет- тілігін бөліп көрсетеді. Мұғалімнің кэсіби кұзыреттілігінің психологиялык түжырымда- масын жасай отырып, А.К. Маркова оған мынадай аныкгама береді: «кэсіби кұзыретгілік - бұл мүғалімнін білім, білік жэне осы еңбекті жү- зеге асыруға қажетті олардын нормативтік белгілерінен хабардарлығы; психологиялык сапаларды меңгеруі, нормаға жэне үлгіге сай накты кэ- сіби әрекет» жэне оның мазмүнын екі көрсеткішке - үдерістік жэне нэтижелілікке бөледі. Қазакстан Республикасы мемлекеттік жалпыга міндетті білім беру стандартында «базалық құзырет» үғымы қолда- нылып келеді. Бұл құзыреттіліктер - өмірдегі мэселелер мен жағдаят- тарды шешуде іс-эрекеттің сапапы, табысты өтуін қамтамасыз ететін 135 жеке тәжірибеге енген білім, білік, дагды, қабілетгін жинагы немесе эмбебап жүйесі. Сондықтан, осы тұргыда жогары кәсіби білім беру ба- залык құзыреттіліктерді қалыптастыруга багыттапуы тиіс. Қүзырет бі- лім, білік, шығармашылық эрекеттің корытындысына сүйеніп, төмен- дегідей негізгі белгілерімен ерекшеленеді: 1) Көпқызметті күңделікті, кэсіби жэне элеуметтік өмірде кез- дескен кез келген жағдайдан шыға алады жэне кез келген мақсатты жэне міндетті шеше алады; 2) метапәнділік жэне пэнаралық - бүл түрлі жағдайда қолда- нылады; 3) зияттық дамуды, яғни дерексіз ойлауды, рефлексия, өзінің жеке үстанымын анықтай алуды, өзін-өзі багалауды, сын түрғысынан ойлауды талап етеді; 4) көпқырлылығы - түрлі акыл-ой үдерісін, зиятты біліктілікті, ақыл-ойды қажет етеді. Отандық педагогикада «қүзыреттілік» үғымы көбіне кэсіби дайындық, кәсіби шеберлік пен мамандықты меңгеру деңгейі ретінде қарастырылып келеді. Негізгі құзыретгіліктер жалпы орта білім беру саласында қалып- тасып, қандай да бір мамандықтың іргетасын құрайтын құрауыш- тардан тұратын базалық құзыреттіліктердің негізіне дайындайды. Э.Ф. Зеердің пайымдауынша, базалық құзыреттіліктерге жататындар: - жаппығылыми ұғымдар - табиғат, қоғам жэне адамның іс- әрекетінің негізгі зандары; - экономика мен мінез-қүлықты ұйымдастырудың негізін құрай- тын әлеуметтік-экономикалық; - азаматгық-құқықтық; - ақпараттық-коммуникациялык; - политехникалық - техника мен технологияның, жаратылыс- ғылыми, автоматтандырылған өндірістік қызмет ету ұстанымы, бақы- лау жэне басқару жүйелері; - жалпы кэсіби мамандықгар тобына қатысты. Еліміздегі элеуметтік-экономикалық жағдайды, білім мазмүнын дамытудың бүгінгі жағдайын есепке ала отырып, Қазақстан Республи- касындағы 12 жылдық орта білім беру стандартында қабылданып отырған негізгі құзыретгіліктерді мэселенің шешімін табу (өзіндік менеджмент), ақпараттық жэне коммуникативтік қүзыреттіліктерді ка- лыптастырып дамыту көзделіп отыр. Олай болса, аталған құзырет- тіліктерді оқушылар бойында қалыптастыруды болашақ маман жоғары оқу орны қабырғасында меңгеріп шығады. Сурактар мен тапсырмалар: 1. Педагогикалық үдеріс ұғымының мэнін ашыңыз. 2. Мұғалімнің іс-әрекет объектісі дегеніміз не? 3. Педагогикалық үдерістің белгілері мен сапа-касиетгеріне тоқгалыңыз. 136 4. Білім беру парадигмасы дегеніміз не? 5. Педагогикалық үдерістің субъект-субъеістілі катынас ұғымының мэнін ашыңыз. 2 такы ры п. ТӘРБИЕНІҢ МАҚСАТЫ, ОНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ТҰРҒЫДАН НЕГІЗДЕЛУІ жүктеу/скачать 5,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|