Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика-таубаева
| 3.1 Оқушылардың дүниетанымының мэні мен қызметтері
Дүниетанымның қалыптасуы күрделі әлеуметтік педагогикалык мәсе- ле. Оқушылардың жеке тұлға болып қалыптасуы теориялық жэне тә- жірибелік тұргыдан маңызы орасан зор. Дүниетанымның калыптасуы көп қырлы, күрделі үрдіс, сондықган педагогикалық ұғымда бұл мәсе- леге түрлі көзқарастар бар. Дүниетаным - бұл ақиқатты дүниеге жэне ондағы адамдардың алатын орнына, оны коршаган болмысына және өз-өзіне қатынасына деген көзқарастар жүйесі, сонымен қатар, олардың осы көзқарастар ар- қылы қалыптасқан негізгі өмірлік ұстанымдары, наным-сенімдері, мак- сат-мұраттары, таным мен қызмет принциптері, құндылық бағыттары. Дүниетаным - адамның табиғат пен әлеуметтік ортаны түсініп білуін, онымен дұрыс қарым-қатынас жасау іс-әрекетінің бағытын бейнелей- тін көзқарастарының бірыңғай жүйесі. Әлеуметтік топ пен жеке тұлға - дүниетанымның субьектісі болып саналады. Дүниетанымды цалыптастыру -тек жеке тұлғаның ғана емес, сонымен бірге белгілі элеуметтік топтың, қоғамдық таптың жетілуінің елеулі көрсеткіші. Дүниетаным - адам санасында дүниенің, қоғамның бейнеленуі, оны жаппы түсінуі, адамгершілік, эстетикалық, ғылыми-теориялық, құндылыктарды меңгеру. Дүниетаным болмысты тану әдісі жэне адам әрекетінің ерекшеліғін анықтайтын өмірлік ұстанымдары. Ғылыми дүниетаным - когамдык сананын жалпы, ең жоғарғы формасы. Табиғат, қоғам, адам ойының дамуының мэні мен заңдылык- тарына түсінік беретін дүниетанымдык идеялар жиынтығы оқушы са- насында көзқарас, сенім, болжам-ой, акисома, эр түрлі табиғи жэне коғамдык үдерістер мен кұбылыстар түсіндірмесінің ғылыми негізін 155 кұрайтын кез келген адамнын жетекші идеялары мен негізгі ұғымдары ретінде қапыптасады. Дүниетаным негізіне тұлғанын дүниеге көзкарасы, яғни дүние туралы белгіпі бір білім жиынтыгы жатады. Мысалы, дүниетаным түр- лі білімді менгерумен бірге, күнделікті көзкарастарды да меңгеру ба- рысында қалыптасады. Көзкарас үнемі білім, гылым жетістіктерімен, өмірлік мәселелермеи толығып, жетіліп отырады. Дүниетаным көп кырлы, өте күрделі психикалық күрылым. Оның ұйтқысы теориялык ойлау, жоғары зияттық, яғни интеллектік сезімдерді білдіру, санапы максатгы ерік-жігердің кабілеттігімен үй- лесімді көзқарастар меи сенімдер. Ғылыми педагогикалың тұжырым жеке түлғаның қоғамдық ка- тынастар, іс-эрекет, карым-катынас жүйесіндегі дүниетанымдык сана, сезім, ерік, жігер, білім, өмірлік ұстанымдар жүйесінің түтас қалыпта- су идеясынан бастау алады. Дүниетанымдық кызметінің бірі - элеуметтік аксиология: қүры- лымдык-кұндылыктык, интерпретаторлык жэне сындарлык болып бө- лінеді. Қүрылымдық-қүндылыц қызметінің мазмүны: Жаксылык, Әді- леттілік, Шындык, Сұлулык сиякты түсініктерді талдау. Сондай-ак, оған әлеуметтік арман-мүрат туралы түсінік те жатады. Қоғамдык ар- ман-мұрат жеке тұлғадан бастапады. Бүп арман-мұрат адамгершіпікке негізделеді. Жеке тұлғаның дүниетанымының тағы бір кызметі жалпы білім- ді, оның құбылыстарын тану мен бағалу және шешім кабылдау үшін пайдалана алу біліктерін білдіреді. Жеке түлғаның дүниетанымы: зат- тық-мазмүндьщ, психологиялық және эмоциональды-жігерлік катего- Әлеуметтік орта - коғамдык-экономикалык формация түріне, кай тап пен ұлтқа жататындыгына, белгілі топтың ішкі таптык айырма- шылықгарына, тұрмысы мен кәсібіне тәуелді. Қоғамдық-экономи- калық формация өзіндік тарихи, демографиялық, географиялық жэне ұлттык калпында өмір салтынын белгілі бір түрін, ойлау мен мінез- кұлык амалдарын тудыратын әлеуметтік ортаны калыптастырады. Сонымен, қоғамдык-экономикалык формация - элеуметтік орта - өмір салты - жеке тұлга - дүниетаным ұйтқысы, жеке тұлғаның калыптасуының негізгі жолы. жүктеу/скачать 5,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|