Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 5,12 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика-таубаева
| 2.4.
Тярбиенің негізгі тугырлары. Тэрбие көп факторлы, күрде- лілігі оның сан-алуан болуымен қарастырылады. Мектепте тәрбие түл- ғаның іс - эрекет, карым - катынасы аркылы, барлығы интеграциялы түрде іске асады. Түлғаның біртұгастығын қамтамасыз ету тэрбие жүйесінің мақсатын, міндегтерін, мазмүнын, эдістері мен формаларын, ұстанымдарын, пайдаланатын құралдарын тығыз байланыста жүргізуді А.Маслоудың тұжырымдауын негізге алатын болсақ тұлғаның өзін негізгі кұндылық тұрғысынан карастырыла отырып, тұлға бойын- дағы құндылықтарды қоғам жэне әлеуметтік орта арқылы қатынас- тарда қалыптастыру болып табылады. Расында да, өмірдін құндылық қоғам мен элеумеггік ортаның максаты мен міндеттері, мемлекеттік экономикалық даму үдерісі арқылы іске асады. Тұлғаның құндылық- тары атадан берілген тек арқылы дамитыны, коғам мен әлеуметгік ор- таның даму мен сұранысынан туындайтыны белгілі. Қоғам өркениет- тік деңгейде дамыған сайын тәрбие үдерісіне қойылар талап та өзіндік ерекшелігімен өрнектеледі. Тэрбиенің тұжырымдамалық негіздерінде тэрбие үдерісін ұйымдастырудың келесі әдіснамалық түгырларын ұсынады: Өркениеттілік тұргысынан алатын болсақ еліміз әлемдік дең- гейде білім кеңістігіне кіріктірілуі тәрбие үдерісіне де жаңашыл көзқа- растармен қарауды талап етіп отыр. Ұлттық және әлемдік құндылық- тарды кіріктіре отырып, әлемдік денгейде талап етілетін құндылықтар- ды тұлғаның бойына сіңіруімізбен қатар, қоғамда элемдік деңгейде көзкарастарды қалыптастыру. Қазақ елі көп ұлттың басын біріктіріп отырған демократияшыл және өркениетті елдер тұрғысынан мэдение- ті, рухани - адамгершілік құндылықгар жагынан әлемдік өркениет көшіне ілесе алатын елдер қатарынан табылуы өркениеттіліктің басты шарты де бағаланады. Түлгалыц-багдарлы тұғыр - өзара байланысты түсініктер, идея- лар және іс-әрекет тәсілдері жүйесіне сүйену, тұлғаның өзін-өзі тану жэне өзін-өзі жетілдіру процесіне қолдау көрсету, оның дербестігін дамыту. Тұлғалық ықпал тұрғысынан - эр тұлғаға оның жас ерекше- лігімен қоса мінез-кұпқы, өзінің туа біткен темпераментіне, психоло- гиялық жаратылысына байланысты әрекет ете отырып, оның бойын- дағы рухани адамгершілік құндылық қасиеттерін дамытуға ықпал ету. Аксиологиялық тұғыр - адамның әлемге, өзге адамдарға, өз-өзіне жэне т.б. қарым-қатынасын ұғынуымен жэне тұлғалық магынасымен аныкталатын ұлтгык және жалпыадамзаттық құндылықтар. Құндылық- тар жүйесі негізінде ұрпақтан-ұрпакқа жалғасқан ұлы дала елінің мэң- гілік ел идеясы негізінде тұлғаның бойындагы ұлттык құндылықтарды қалыптастыруға бағытталады. Ата - баба дәстүрінен бастау алатын ұлттық мәдениет, руха- нилық адам бойындағы негізгі құндылықтардың бірі болып табылады. 143 Рухани - адамгершілік кұндылыкгар халқымыздың бойындағы кұнды- лықтарды ұрнактан-ұрпакқа беріліп отырған заңдылық тұрғысынан да карастыруға болады. Көне түркі заманнан бастау алган рухани - адам- гершілік кұндылықтар тұлға бойындағы ізгілік қасиеттерді қалыптас- тырады. Қызметтік тұғыр - тұлғаның оның қызметімен бірлігі, ол тұл- ғаның кұрылымдарына тікелей және жанама түрде өзгеріс жасауды жүзеге асырады. Қүзыретттік түғыр - тәрбие максаттарын анықтаудың, тэрбие проңесін ұйымдастыру мен оның нэтижелерін бағалаудың, окушылар- да кұзыретгіліктерді қалыптастыруда жэне олардың табысты әлеумет- тенуін қамтамасыз ететін ортақ ұстанымдар жиынтығы. Әлеуметтік тұғыр - тұлға мақсаты мен міндеттеріне элеуметтік акикаттың өмір бойы ықпал етуі, осы ыкпалдың адам жэне қоғам үшін педагогикалық салдарлары. Әлеуметтік тұрғыда ықпал ету тұғыры - әлеуметгік орта мен тэрбиелік кеңістікті орныктыру, түлғаны әлеумет- тендіру үрдісі, әлеуметтік карым-катынас негізінде түлғаның рухани- адамгершілік құндылығын қалыптастыруға бағыттапады. Қоғам мен элеуметтік ортаның дамуы мен сұранысынан тэрбие жүйесінде түлға- ның қоғамға бейімделуі, элеуметтенуі т.б. мүмкіндік жасалады. жүктеу/скачать 5,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|