ЖАЛПЫОСЫШАҚ PresentIndefiniteTense(Жалпыосышақ)істің дағдылы түрде болып тұратынын, қайталанатын іс-эрекетті немесе істің сөйлеп тұрган кезде орындалып жатқанын білдіреді. Бұл шақ қазақ тіліндегі ауыспалы осы шаққа сəйкес келеді. Мысалы: Igetupat 7 o’clock every day. - Мен күнделікті сағат 7-де тұрамын. IspeakEnglish.- Мен ағылшынша сөйлеймін.
Present Indefinite шағы инфинитив яғни тұйық етістік (to демеулігінсіз) формасына сəйкес келеді. Present Indefinite шағының етістігі I, ІІ-жақтың жекеше жəне копше түрінде барлық жақтарда ешбір жалғаулықсыз (to демеулігінсіз) жіктеледі. ІІІ-жақтың жекеше түрі - s/es жалғауы арқылы жасалады. Бұл жалғаудың алдындағы негіздің (түбір сөздің) соңғы дыбысына байланысты үш фонетикалық варианты бар:
Present Indefinite шағындағы сұраулы сөйлем todoкөмекші етістігі арқылы жасалады. Бүл көмекші етістіктің ІІІ-жақ жекеше түрі тиісті жіктік жалғау -(e)s арқылы жасалады (does), көмекші етістік сұраулы сөйлемде бастауыштың алдында келеді. Мысалы: DoI work? Doeshe (she) work?
Болымсыз түрі todoкөмекші етістігі жəне notдемеулігі арқылы жасалады. Болымсыз сөйлемде бастауыштан кейін todoкөмекші етістігі осы шақта (do, does), одан кейін NOTдемеулігі келеді. Мысалы: I do not work. Не does not work.
Сұраулы-болымсыз сөйлемде NOTдемеулігі бастауыштан кейін келеді. Do I not work? Does he not work? Does she not work? Do you not work?
Present Indefinite Tense болымсыз жəне сұраулы-болымсыз сөйлемдеріне берілетін қысқартулар көбінесе ауызекі тілде кездеседі. I (we, you, they) don’t wok. He (she, it) doesn't wok. Don’t I (we, you, they) work? Doesn’t he (she, it) work?
Using the Present Indefinite Tense (Жалпы осы шақтың қолданылуы)
Cases of using (Қолданылуы)
Examples (Мысалдар)
1. Бастуышқа тəн қарапайым, тұрақты
іс- қимыл
I getupat eight o’clock. He livesin Astana.
Мен сағат сегізде тұрамын.
Ол Астанада тұрады.
Сөйлеу кезінде орындалып жатқан іс- қимыл (Present Continuous-тің орнына)