Ѕтеам-білім беру-оқушыларды оқытудың жаңа әдістемесі

Кереева Асем Шакинуровна, Ақтөбе облысы Ақтөбе қаласындағы №69 жалпы білім беретін орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Нақты ғылымдар саласындағы білім сапасының нашарлауы, студенттерді ынталандыру, мұғалімдердің саны мен сапасы жаһандық болып табылады. Бұл нарық мәселесі, өйткені жұмыс берушілер мамандарға жақсы төлеуге дайын. Алайда, мектеп оқушылары мен студенттер мұндай пәндерді негізгі пәндер ретінде таңдағысы келмейді [1].

Қалай дағдыландыру қызығушылығын арттыру, жаратылыстану ғылымдары? Оларды алған теориялық білімдерін іс жүзінде қолдануға қалай үйрету керек? Осы мәселелердің барлығын ЅТЕАМ-білім - оқушыларды оқытудың жаңа әдістемесі шешеді.

"STEAM-білім беруді белсенді енгізу қажет. Ағылшын тілінен аударғанда бұл жаратылыстану ғылымдары, технологиялар, инженерия және математика дегенді білдіреді. Бұл қазіргі әлемде сұранысқа ие пәндер. Мұндай пәнаралық және қолданбалы тәсілді қолдану балаларды сыни ойлауға үйретеді. Осының арқасында жаңашылдар мен өнертапқыштардың жаңа буыны қалыптасуда. Олар болашақта бәсекеге қабілетті елдің артуына ықпал ететін болады. Сондықтан оқушыларды даярлауды ынталандыруды күшейтіп, білімді біріктіруді, жобалық зерттеу жұмыстарын орындау арқылы практикалық қолдануды қамтамасыз ету қажет", - Нұрсұлтан Назарбаев [2].

ЅТЕАМ-білім-бұл оқу мен мансапты байланыстыратын көпір. Оның тұжырымдамасы балаларды технологиялық дамыған әлемге дайындайды. Болашақ мамандарға жаратылыстану ғылымдарының, инженерияның, технологияның және математиканың әртүрлі білім беру салаларынан жан-жақты дайындық пен білім қажет.

Сондықтан STEAM-білім беру немесе NTSM (жастардың ғылыми-техникалық шығармашылығы) жоғары технологиялық өндірісті дамытатын елдерде басымдыққа ие болады [1].

ЅТЕАМ оқытудың интеграцияланған тәсілін білдіреді, оның шеңберінде академиялық ғылыми-техникалық тұжырымдамалар нақты өмір контексінде зерделенеді. Бұл тәсілдің мақсаты-әлемдік экономикада STEM-сауаттылық пен бәсекеге қабілеттіліктің дамуына ықпал ететін мектеп, қоғам, жұмыс және бүкіл әлем арасында тұрақты байланыс орнату (Tsupros, 2009).

Steam аббревиатурасы: S – science, T – technology, e – engineering, a – art, M – mathematics, немесе: Жаратылыстану ғылымдары, технология, инженерлік өнер, шығармашылық, математика. Бір сөзбен айтқанда, қазіргі әлемде ең көп сұранысқа ие пәндер. STEAM барлық осы пәндерді бірыңғай оқыту схемасына біріктіреді, ал ағылшын тілі барлық осы пәндердің байланыстырушы буыны болып табылады. Сондықтан интеграцияланған оқытуда жетекші орынды шетелдік (біздің жағдайда – ағылшын) сабақтары алады.

"Жаһандану жағдайында шет тілдерін білу сән-салтанат емес, өмірлік маңызды болды. Тілдерді меңгеру басқа адамдардың менталитетін, мәдениетін түсінуге жол ашады, жоғары білім алу, жұмысқа орналасу кезінде таңдау мүмкіндіктерін кеңейтуге мүмкіндік береді" [2].

Тіл мен пәнді интеграцияланған оқыту жағдайында тілді білу пәннің мазмұнын зерттеу құралына айналатынын есте ұстаған жөн. Сонымен қатар, назар арнайы мәтіндердің мазмұнына да, қажетті пәндік терминологияға да аударылады. Бұл ретте тіл оқыту бағдарламасына интеграцияланған, ал тақырыптық материалды талқылау мүмкіндігі үшін тілдік ортаға батыру қажеттілігі зерделенетін тақырыптың контексінде тілді пайдалану уәждемесін едәуір арттырады [3].

Сонымен, шет тілін және тілдік емес пәнді үйрену бір уақытта білім беру мақсаттарына жетудің қосымша құралы болып табылады және шет тілін де, тілдік емес пәнді де үйренудің жағымды жақтары бар [5].

Терминологияны, жаратылыстану-математикалық циклдің негізгі ұғымдарын зерттеу арқылы оқушылардың теориялық білімдерін тереңдету және кеңейту және осы білімді дарынды балаларға арналған мектеп-интернатта ағылшын тілінде бекіту мақсатында. Ы. Жаратылыстану-математикалық цикл пәндері бойынша әртүрлі курстар мен факультативтік сабақтар әзірленді. "Ағылшын тілі және қазіргі заманғы ғылымдар", "Робототехника", "қазіргі заманғы ағылшын тілінің ғылыми терминологиясы", "арнайы биология", "физикалық мәселелер және шешімдер" сияқты курстар мен сабақтар әртүрлі білім салаларынан алынған үзінділер жиынтығы болып табылады. Біріктіруші сәт-оларда ғылымның тиісті салаларына қатысты терминдердің болуы.

Бұл курстар мен факультативтік сабақтар өз әлеуетін білім беру перспективасы тұрғысынан бағалауға мүмкіндік береді, сондай-ақ оқыту бейінін таңдауға көмектеседі.

Біздің мектепте STEAM-білім негіздерін жүзеге асыру жаратылыстану ғылымдары мен технологияларды, инженерлік шығармашылық пен математиканы біріктіруге мүмкіндік береді. Практикалық сабақтардың көмегімен оқушылар ғылыми-техникалық білімді нақты өмірде қолдана алады, сыни ойлау және оқушылардың өмірде кездесетін қиындықтарын жеңу үшін қажетті мәселелерді шешу дағдыларын дамытады.

STEAM-білім беру келесі себептерге байланысты басымдыққа ие:

- Жақын болашақта әлемде және, әрине, Қазақстанда IT-мамандар, бағдарламашылар, инженерлер, жоғары технологиялық өндіріс мамандары және т. б. жетіспей жатады.

- Болашақ мамандарына жаратылыстану ғылымдарының, инженерия мен технологияның түрлі білім беру салаларынан жан-жақты дайындық пен білім қажет.

Ғылыми терминдерді ағылшын тілінде оқу оқушыларға өзінің білім траекториясын құруға көмектеседі және оқушылардың 3-мыңжылдықтың инженерлік мамандықтарын таңдауға деген ынтасын арттырады [1].

Негізгі білім беру нәтижесі-базалық құндылықтардың қалыптасқан жүйесі, жаратылыстану ғылымдары терминдерін ағылшын тілінде дұрыс қолдана білу, біліммен жұмыс істеу; сыни, шығармашылық және аралас ойлауды дамыту; жаратылыстану ғылымдары саласындағы кәсіптік бағдарлау.

Ұсынылатын курстар мен сабақтар жаратылыстану-математикалық цикл пәндері бойынша базалық білімді қолдайды және балалардың ағылшын тіліндегі ғылыми терминдердегі танымдарын тереңдетеді.

STEAM Білім Қазақстанда белсенді дамып келе жатқандықтан, техникалық мамандықтарға сұраныс артып келеді, ал көптеген ақпарат көздерінің ағылшын тілінде берілуі осы курстар мен факультативті сабақтардың өзектілігі мен практикалық құндылығын растайды.

1. Тамара Стрельникова, «Unique Kazakhstan», «Что такое- STEAM-образование?» http://www.unikaz.asia