Тексерген: Болат Құдайбергенұлы
жүктеу/скачать 11,51 Mb.
|
|
АҚЫН ЖЫРАУЛАРДЫҢ МУЗЫКАЛЫҚ ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ тексерген:Болат Құдайбергенұлы орындаған: Шингисова Дильназ Амангельды Ерасыл Уахит Шынгысхан МӘДЕНИЕТТАНУ “ЖЫРАУ” «Жырау» сөзі «жыр» сөзінен шыққан - өлең, ән; сондықтан жырау, ең алдымен, шығармаушылар болды. Жыраудың сүйікті жанры - толғау, яғни, өлен-толғау. Толғау-өлен, әдетте, қара сөздер, афоризмдер болып табылады. Философ- жырау ғаламда, өмірде, табиғатта болып жатқан өзгерістер туралы түсінік беруге тырысып, маңызды әлеуметтік мәселелерге тоқталады = XVI - XVIII ғ. Шалкииз (Шалгез) Тленшиулы (1456-1560), Доспамбет жырау (ок.1490-1523), Жиембет жырау (XVII в.), Маргаска (XVII в.), Ақтамберды (1675-1768), Тәтіқара (1705-1780), Умбетей (1697-1786), Бухар жырау Қалқаманулы (1698-1778) болды. Жырау мемлекет өмірінің маңызды мәселелеріне тоқталып, ханның өзіне кеңес берді. Толғау өздерінің поэтикалық монологтарында маңызды мемлекеттік проблемалармен қатар этика мен мораль, ар-намыс және ар-намыс мәселелеріне назар аударды, өмір мен өлім, әлемнің өзгеруі мен ауысуы туралы ойларын ортаға салды.Даладағы жырау мәртебесі ең құрметті саналды. Хандар мен сұлтандар, хан үкіметінің өкілдері әрдайым ақынның сөзіне, бағалауына, әсіресе сынақ уақытында тәуелді болған Қазақ жыраулар поэзиясындағы көрнекті өкілдерінің бірі – Шалкиіз Тіленшіұлы. Шалкиіз Тіленшіұлы 1465 жылы қазіргі қазақ даласының батыс бөлігінде, ықпалды дала шонжары отбасында дүниеге келген.Шалкиіз - туындылары орыс тіліне аударылған ақын-жыраулардың бірі. Оның шығармашылығын сол дәуірдегі орыс оқымыстылары мен зерттеушілері жоғары бағалаған. Темір биге айтқандары әртүрлі жинақтар мен басылымдарда бірнеше мәрте басылды. Жыраудың қазақ көне әдебиетіндегі орны ерекше. Шалкиіз жырау ғүмырының көп бөлігін Ноғай ордасының билеушісі Темір бидің қол астында өткізеді. Турашылдығымен, әділдігімен, даналығымен ел алдында беделді болады. Өмірінің соңғы жылдарын Хақназар хан тұсындағы Қазақ мемлекетінде өткізеді. “Асқар, асқар, асқар тау…”, “Қоғалы көлдер…”, “Арғымақ ару аттар…”, “Ор, ор қоян, ор қоян…” Дәстүрлі қазақ қоғамының өмірінде музыкалық өнер - вокалды және аспаптық рөлі зор болды. Жалпы музыкалық аспаптар - домбыра, қобыз, сыбызғы. Бұлардан басқа көптеген музыкалық аспаптар болды: ішекті, иілген, үрлемелі, соқпалы және шу. Дарынды музыканттар эпикалық, тарихи, ертегі мен күнделікті тақырыптарда аспаптық туындылар (күйлер) жасады. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|