Қазақ Ресей Медициналық Университеті Аминоспирттер Орындаған: Абдивасиев Абдулла Тексерген: Тулегенова Г.У Аминоспирттер деп, аминтобы (N-алкил немесе N, N-диалкиламинтобы) және спирттік гидроксилі бар, көмірсутектердің туындыларын айтады. Амин тобы мен спирттік гидроксил көміртектің әртүрлі атомдарында орналасқан, аминспирттер тұрақты болып келеді. Аминоспирттердің атаулары үшін орныбасарлық атауларды бәрінен жиірек қолданады, бұған орай оларды, орынбасар ретінде аминтобы болатын, спирттердің туындысы сияқты атайды.
CH2-CH2-OH CH3-CH-CH2-OH
| |
NH2 NH2
2-аминэтанол; 2-аминпропанол-1;
β -аминэтилді спирт β-аминпропилді спирт
CH2-CH2-OH CH2- CH2-OH
| |
NHCH3 N(C2H5)2
2-N-метиламинэтанол 2-N,N-диэтиламинэтанол
Егер аминспирттің молекуласы өзінің құрамында, азот атомы арқылы байланысатын екі не үш гидроксиалкилді тобы болатын болса, онда негіз ретінде аминнің атауы алынады:
H
|
HO- CH2- CH2-N-CH2- CH2-OH
Ди(β-оксиэтил) амин;
Ди(2-гидроксиэтил) амин
CH2- CH2-OH
|
HO-CH2- CH2-N- CH2- CH2-OH
Три (β-оксиэтил) амин;
Три (2-гидроксиэтил) амин
Аминспирттердің изомериясы да сол себеп салдарынан туындайды, ол сол көмірсутектердің екі орынбасқандарындағыдай.
Организмдегі аминспирттері, пирокатехин/1,2дигидроксибензол, катехол/ қалдығында құрылымдық бөлік ретінде кездесіп маңызды рөл атқарады. Оларды катехоламиндер деген жалпы атаумен атайды.
Катехолиндер – биогенді аминдердің өкілі, яғни организмде метаболизм процесі нәтижесінде түзілетін аминдер.
Алмастыруға болмайтын α-аминқышқылының фенилаланинін негізге ала отырып, катехоламиндерді мүдделі биосинтездеу жолы келесі жүйеде келтірілген. Олардың арасындағы дофамин, норадреналин және адреналин сияқты катехоламиннің мәні ерекше.
Адреналин бүйрек безіндегі ми қабатының гормоны, ал норадреналин мен дофамин, оның алдыңғылары. Дофамин, норадреналин және адреналин ацетилхолин сияқты нейромедиатор рөлін атқарады.
Организмдегі рөлі Адреналин жүрек жұмысын реттеуге,көмірсулардың алмасуына қатынасады. Ол әр түрлі физиологиялық үрку-қорқу, шошыну кезінде қанға бөлінеді/ қорқу гормоны/.Адреналиннің белсенділігі хиралды орталықтан пошым-түрімен/конфигурациясымен/байланысты және ол рецептордың әрекеттесуімен анықталады.
Катехоламиндер 1,2-дигидрокибензол сияқты темір хлоридінің ерітіндісімен әрекеттесіп, жасыл түске боялады, ал оған аммиак ерітіндісін қосқанда, ол ашық қызыл түске боялады. Бұл осы қосылыстар үшін сапалық реакция бола алады.
Катехоламиндердегі құрылымы жағынан дәрі ретінде қолданылып жүрген кейбір табиғи және синтетикалық препарат мезатон, мысал. Бұл екі затта гидрохлорид түрінде қолданылады.