Терминология ф р а з е о л о г и з м д е р
жүктеу/скачать 6,39 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Он жетінші: Қайсыбір кезде (көбіне алғыс- қарғыс мәнді, бейпіл тұрпатты жерде) мысалсыз-ақ реестр тіркестің өзі ғана көрсетілген. Он сезінші
- Он тоғызыншы
- Он тоғызыншы (жалғасы
| М.Ә. – Мұхтар Әуезов;
ҚБ – “Қобыланды батыр”, т.б Он алтыншы: Стилистикалық белгілер (көне, діни, алғыс, қарғыс, тілек, диалект, т.б.) сөздікте сирек болса да кездеседі. Он жетінші: Қайсыбір кезде (көбіне алғыс- қарғыс мәнді, бейпіл тұрпатты жерде) мысалсыз-ақ реестр тіркестің өзі ғана көрсетілген. Он сезінші: Фразеологизмдердің емлесі мен тыныс белгісі дағдылы ережеге негізделді. Он тоғызыншы: Сөздік жасаудың әр қилы тәсілі бар. Сол сияқты, «Фразеологиялық сөздіктің» де өзіндік әдістері бар. Солардың басты бір жолы: Он тоғызыншы (жалғасы: нақтылы бір фразеологизмнің ішіндегі ұйытқы сездердің санына қарай ол (фразеологизм) қайталанып отырады. Қазіргі қазақ тілінде кездесетін (көреген кісі, сүзеген бұқа, тебеген ат, қашаған бие, т. б. салыстырыңыз);-а+-ған (алаган, бөрөгөн), -е+ді (бүледі) форманттарының бұл жерде атқарып тұрған қызметі грамматиканың қазіргі нормаларына сәйкес емес; түркі тілдерінде -а+ған тұлғасы - есімшенің көнеленген көрсеткіші екендігі белгілі; ал, -е + ді болып біткен тұлға - үшінші жақтың жіктік жалғауы. Соңғы тұлға қазақ тілінің осы күнгі нормасына әбден сай келе тұра, “бұл” деген өлі лексемаға ерекше тәсілмен тіркелген. Әдетте «бүл» сөзі етіс жұрнақтарының бірін араға салып барып қолданылады (қараңыз: бүл-дір-е-ді; бүл-ін-е-ді, т. б.). Бұл сияқты ерекшелік М. Қашқаридың сөздігінен анық байқалады: от jэріг түзді - «ол жерін түзуледі» (II, 16); jaғырлығ ат чыжды - «жауыр ат шыжбыңдады» (II, 16); қөjтөладі - «қой төлдеді (III, 286); ол атығ кішаді - «ол атын кісендеді» (байлады) (III, 283); ол jajлағда кузаді - «ол жайлауда күздеді» (күзді жайлауда өткізді) (III, 281), т. б. Демек, жоғарғы: фразеологизмдегі «бүледі» - көне форма екендігі шүбө тудырмайды. жүктеу/скачать 6,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|