Тіл — белгілі бір ұғымды немесе затты, түсінікті белгілейтін және дыбыстауы бар ортақ қабылданған таңбалар жүйесі.
Тілдің алғашқы негіздерін адамның пайда болуы процесімен байланыстыра қараған дұрыс екеніне көз жеткізуге болады. Ендеше тілдің қалыптасуы да адамның қалыптасуы тәрізді миллиондаған жылдарға созылған процесс. Және оның қалыптасуы адамның түр ретінде қалыптасуымен бірге жүріп, бұл жолда жетекшілік қызмет атқарғаны да рас. Тілдің пайда болып қалыптасу процесі глоттогенез деп аталады.
Тілге қатысты екі проблеманы бір-бірінен ажыратып алу қажет: оның бірі — бүкіл адамзат баласына тән жалпы сөйлеу құралы болып табылатын тілді білдіретін жалпы ұғым, ал екіншісі — жеке халықтардың сөйлеу кұралы болатын жеке (нақты) тілді білдіретін жекеше үғымдар. Бұл екі түрлі ұғымды бір-бірімен шатастырмау керек. Өйткені бұлардың арасындағы логикалық қатынас жалпы мен жекеше категорияларының ара-сындағы қатынас тәрізді.
Биологиялық теориялар
Еліктеу теориясы
17-18 ғасырда кең өріс алды. Өкілі– неміс философы Г.Лейбниц (1646-1716).
Одағай теориясы
18-19 ғасырда кең тараған. Жатаушысы – Ж.Ж.Руссо
Эмоционалдық теориясы
19-20 ғасыр Жақтаушылардың бірі – орыс лингвисі Д.Н.Кудрявский.
Қоғамдық теориялар Қоғамдық келісім теориясы.
Белгілі өкілдері - Руссо, Гоббс, Кант.
Еңбек айқайы теориясы.
19 ғасырда шықты. Оның жасаушысы– Людвиг Нуаре деген философ.
Дыбысқа еліктеу теориясын жақтаушы Г.Лейбниц (1646–1716): «Дыбыстардан алғашқы сөздержасалып, олар заттардың атауына айналды», — дейді.
«Дыбысқа еліктеу қағидасы» бойынша алғашқы адамдар қоршаған ортадағы дыбыстарға, көрініс, бейнелерге еліктеп, оларды белгілеу үшін әртүрлі дыбыстар шығарудан бастайды. (Х. Штейнталь)
Эмоционалдық теорияның авторы — Ж.-Ж.Руссо (1712–1778). Негізгі еңбегі — «Тілдің пайда болуы жөнінде тəжірибе» (1761). Ол: «Эмоцияны білдіретін əр түрлі еріксіз шығарылған дыбыстар зат атауларына айналып, осыдан тіл пайда болды» — дейді.
Одағай теориясының жақтаушысы француз жазушысы — Шарль де Бросс (1709–1777)болды. Ол балалар қылығын қадағалай отырып, олардың ең алғашқы шығарған дыбыстары одағайғаұласатындығын аңғарады да, адамзат баласының тілі де одағайлардан шыққан деген болжамжасайды.
Биологиялық теорияны жақтаушы келесі бір өкіл — А.Шлейхер (1821–1868). Ол тілдібиологиялық ағзаға теңеп, оның өсімдіктер мен хайуанаттар дүниесінен еш айырмашылығы жоқдегенді айтады. Тіл білімінде «өлі тілдер» деген термин бар. Биологиялық ағзадағы қасиет ген арқылы беріледі, тіл ген арқылы берілмейді. Ол қоршағанорта арқылы сіңіріледі. Мəселен, қазақ баласын ағылшын асырап алған болса, ол сол елдің ортасындаағылшынша сөйлейді. Ал жекелеген қасиеттері ген арқылы берілуі мүмкін
