III Тарих курсында" Әмір Темірдің Баязидке қарсы соғысы " тақырыбын оқытудың әдістемесі

Қазір, ұлттық болмысымызда, біз баяғыда халықпыз, рухани құндылықтарымызды дәріптеуде Қазақстан тарихының пәні ерекше орын алады. "Салынған жол, тұрғызылған ғимарат, тіпті ең озық ғылыми жаңалықтар, жаңа технологиялар жыл сайын тозады, тозады , ал біздің ата - бабаларымыз айтқандай , ешқашан тозбайды , тозбайды, керісінше уақыт өте келе жарқырайды және ұрпақтар санасына енеді-ғылым және Мәдениет. Ата-бабаларымыздың тарихи-мәдени мұрасын бірге жаңғыртайық", - деді Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Ұлттық кеңестің отырысында.

Сабақта жергілікті материалдарды пайдалану әдістері.

Зерттелетін материалдың зандылығын ашумен қатар, ол оқушының білімге деген қызығушылығын оятады, оның шығармашылық жұмысына жол ашады. Сонымен қатар, өлкетану жұмысының пәнаралық байланыстары, әлемді тану, сондай-ақ қоғамдық пайдалы қызметпен айналысу міндетін шешеді.

Өлкетану жұмысымен айналысу үшін мұғалім оқу жоспарына сәйкес зерттеу нысанын, жұмыс түрі мен әдістерін таңдайды, оны үнемі басқарады. Өлкетану-ғылыми ізденіске жол.

Іздеу, оқу процесінде студенттер белсенді іс-әрекеттен басқа, бүкіл оқу материалын игереді, болашақта қажет болатын күнделікті өмірде білім мен танымдық белсенділікті пайдаланады.

Туған жерді зерттеу тарихи түсініктерді қалыптастырады, сабақта, әсіресе тәрбиелік іс-шараларда аймақтың тарихын пайдалану қаншалықты жағымды!

Қорытындылай келе, емтихан тарихы туралы материалдар тарих мұғаліміне нақты деректер, сандар, бағандар түрінде беріледі.

Оқу процесінде шетін тануды 2 жағдайда қолдану керек.

1. оқытуда-өлкетану материалының мәні мен мазмұнын оқу бағдарламасымен байланыстыру.

2. бағдарламадан тыс - (мектепішілік тәрбие жоспарының мазмұнымен үйлестіру).

Жан-жақты зерттелген өлкетану материалдары мұражай қорын толықтырады, келесі кезеңде ол әр оқушы үшін жетекші бола алады, сондықтан ол қоғам өміріне қатыса алады, өйткені жұмыс ұжымдық түрде жүргізіледі, ортақ қызығушылықтың пайдасы, өзіне қажет нәрсені сезіну жауапкершілігі.

Сабақ өткізу кезінде өлкетану материалдарын пайдалану:

1. өз тарихыңызсыз өлке болмайды. Барлық материалдар кездесу, сауалнама, іздеу арқылы жиналады. Сондықтан оларды өте мұқият сақтау керек.

2.картотека қорларындағы фактілерді, сандарды, хронологияларды міндетті түрде тақырыпқа сәйкес белгілеу қажет.

Өлкетану сабақтарының әдістемелік негізі.

1. тарих сабақтарында өмірдегі шынайы фактілерді пайдалану сабақтың шеңберін ғана емес, сонымен қатар оқулықты, кейде туған еліне деген сүйіспеншілік сезімін оятып қана қоймай, ата-бабаларына деген мақтаныш сезімін тудыратын, яғни адамгершілік сезімін тудыратын толық курсты да қамтуы мүмкін.Отанға деген сүйіспеншілік сезімін қалыптастырады.

2.тарихи оқиғалар мен жетістіктердің дұрыстығын, дұрыс еместігін бағалауды оқытуда Аудан туралы материалдың маңызы зор. Тәжірибелі мұғалім ретінде мен мынаны дәлелдеймін.

3.сабақта өлкенің тарихы туралы материалды қолданған мұғалімнің әңгімесі білімге, дәлдікке ерекше сенімділік береді, оқушының пәнге деген қызығушылығын қалыптастырумен қатар, тарихи оқиғаларды жергілікті фактілермен салыстыра отырып, осы тақырыпты есте сақтайды.

4. Сабақта материалдарды пайдалану процесі әртүрлі. Мысалы, бір фактіден бастап сабактың негізгі белдеуін толтыратын кең суретке дейін.

Қоғам дамуының қазіргі кезеңінде әлеуметтік, саяси және жаңа технологиялық өзгерістер білім беру мен тәрбие жүйесінің жұмысын жаңа деңгейге көтереді. Осыған байланысты, қоғамның ұлттық-мәдени жетілуі жас ұрпақты өз халқының рухани қазыналарымен, ұлттық тәрбиенің озық, адамгершілік дәстүрлерімен тереңірек таныстыруды, соның негізінде тұлға қалыптасуын, оның шығармашылық, рухани мүмкіндіктерін дамытуды көздейді. Өйткені, еліміздің болашағы, оның материалдық және рухани дамуы өскелең ұрпақтың білімі мен тәрбиесінің деңгейіне байланысты.

Әр жасөспірімнің қалыптасуы мен дамуында күнделікті өмірде сезінетін, еститін, көретін заттар мен құбылыстар, оқиғалар үлкен орын алады. Олардың ең бастысы-қазақ халқының ұлттық-мәдени құндылықтары. Қазақ халқының мол тәжірибесі, оның танымдық мұрасы, салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы, аңыз-ертегілері, жұмбақтары, мақал-мәтелдері, ұлттық ойындары ерекше тәрбиелік мәнге ие.

Мектепте оқытылатын тарих пәні тарих ғылымынан бастау алады және ғылымның маңызды салаларына жатады. Кез-келген өркениетті, дамыған елдер өз мемлекетінің барлық азматтарын Тарихи біліммен қаруландыруға тырысады және оны алдымен өз халқының, өз елінің тарихын оқытудан бастайды.

XX ғасырдың 40-50-ші жылдарында Кеңес елінде, соғыс жылдарында Қазақстан мектептерінде тарихты оқытуға кеңес дәуірін КСРО тарихын оқытуға, әскери-патриоттық, интернационалдық тәрбиелеуге, еліміздің халықтарының бостандық, тәуелсіздік үшін күресіне, осы жолда халықтар арасындағы қалыптасқан ынтымақтастық пен достықты көрсетуге ерекше мән берілді.

Балаларды патриоттық рухта тәрбиелеудегі мұғалімнің рөлі көрнекті орын алатынын бәріміз білеміз. Өйткені болашақ ұрпақ білімді, тәрбиелі және патриот азамат болуға тиіс.

Баланы тәрбиелеу, тәрбиелеу және оқыту процесінде басты рөлді мұғалім атқарады. Сондықтан сабақта өтетін саяси және идеологиялық курсты сол сәтте ешкім өзгерте алмайды, өйткені бұл идеялық бағыттағы сабақта мұғалім-анықтаушы. Сабақтың бүкіл жүйесі ғылыми негізде құрылғандықтан, оқушының санасы осы оқу процесінің негізінде дамиды. Бала әлемге белгілі бір қалыптасқан санамен келмейді. Себебі сана, ең алдымен, осы адамның қоғамдық өмірінде пайда болатын және дамитын әлеуметтік ұрық. Атап айтқанда, баланың және оның санасының қалыптасуы ол өмір сүретін ортаға және табиғатқа деген көзқарас арқылы жүреді.

Оқушының сана-сезімі өздігінен пайда болмайды, ол тек ата-аналар мен мұғалімдердің тәрбиесі арқылы қалыптасады. Сондықтан мұғалім өз кәсібінің патриоты, тірегі болуы керек. Мұғалім оқушыны тәрбиелейді, білім беруде және осы оқушының жанының инженері және оларға адамгершілік қасиеттерді сіңірген мүсінші. Өз ісінің шебері бола отырып, ол жоғары мәдениеті бар оқушы мен ата-ананың жанашыр досы болуы керек.

Тәжірибелі және шебер мұғалімдер өз тәжірибелеріне сүйене отырып, өзі оқытатын пәнді білу жеткіліксіз екенін мойындайды. Себебі мұғалім мамандығының ерекшелігі-бұл пәннің мазмұнын баяндауда оқушыға тәрбиелік әсер етіп қана қоймай, сонымен қатар оқушыға оның адамгершілік және жеке қасиеттері арқылы, оның ішінде сабақтағы нұсқаулар, кеңестер арқылы әсер етуі керек.

Егер мұғалім оқушының алдында беделді болса, адамгершілік болса, онда мұндай адам оқушының санасында мәңгі қалады. Сондықтан мұғалім осы пән бойынша білімін дамытып, сабақ әдістемесін жетілдіріп, мінез-құлқына, сыртқы келбетіне ерекше назар аударуы керек, өйткені оның мінез-құлқы мен мектептегі, мектептен тыс әрекеттері жүздеген көздердің бақылауынан өтеді.

Қоғамды демократияландыру және білім берудегі реформаларды тереңдету жеке тұлғаның шығармашылық, рухани және физикалық мүмкіндіктерін дамытуға, адамгершілік пен салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыруға, жеке тұлғаның дамуына жағдай жасау арқылы интеллект деңгейін арттыруға ықпал етеді.

Қоғамдағы – білім беру жүйесіндегі, оның ішінде мектептегі түбегейлі өзгерістер жастардың бойында азаматтық пен патриотизмді, өз Отаны-Қазақстан Республикасына деген сүйіспеншілікті тәрбиелеуге, жаңа адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби қалыптасуына бағытталған Қазақстан тарихынан білімге деген қажеттілікті іске асыруды талап етеді. Отандық тарихты оқытуда оқушылардың ойлау қабілетін дамыту, олардың біліктері мен дағдыларын (іскерліктерін) қалыптастыру, өз бетінше білім алуға деген ынтасын арттыру, оны өз тәжірибесінде жаңа жағдайларда қолдана білу, ойлау дербестігі мен еркіндігін кеңейту өте маңызды мәселелер болып табылады. Тарихты оқытуда оқушылардың белсенділігін, дербестігін арттырудағы өзіндік жұмысы ерекше орын алады.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев: "Қазақстан тарихын зерделеу, ол Тәуелсіз Қазақстанның азаматы, ғасырлар тоғысында өзінің тарихи жолын ой елегінен өткізіп:" Кеше біз кім болдық? Біз бүгін кімбіз? Ертең біз кім боламыз?"пусть зейнеткерлері айналасында".

Бұл дегеніміз, әрбір азамат туған елінің, туған халқының тарихы ешкімнен емес екенін түсінеді.

Бұл әрбір азамат тарих қойнауына терең бойлап, ата-бабалары қалдырған ұлан-байтақ жердің лайықты мұрагері болуға ұмтылуы тиіс дегенді білдіреді.Қазақстанда тұрақты тұратын адамдардың отаны-Қазақстан Республикасы. Адамның жақсы, бақытты өмірі көбінесе Отанға деген сүйіспеншілікке байланысты. Өз Отанын жақсы көретін, өз Отанын көркейту үшін аянбай еңбек еткен адамның бәрі болады: үй-жай, абырой, қызмет және алға жетелейтін шексіз арман.

Патриотизм-бұл адамның туған өлкеге деген сүйіспеншілігі, жүзден астам ұлттар мен ұлыстар тұратын, үлкен тату отбасын құрайтын біздің Кең байтақ Отанымызға деген сүйіспеншілігі. Әр адамның Отанға деген махаббаты осында тұратын барлық адамдарға достық пен туыстық сезіммен бірге. Оқушыларды қазақстандық патриотизм рухында тәрбиелеу нәтижесінде қандай ұлт болмасын, өкілі өзін біртұтас көпұлтты мемлекет-Қазақстан Республикасының азаматы ретінде сезінеді, Қазақстан Республикасының азаматы болу-үлкен бақыт және үлкен жауапкершілік екенін түсінеді. Отанға деген сүйіспеншілік әр оқушының белсенді өмірлік ұстанымына айналған кезде ғана кәсіпке айналады. Сондықтан оқушылардың Бастапқы әскери дайындық курсын жақсы меңгеруі Отанға деген пайдалы ұмтылыстың белгісі болып табылады.

Мемлекет басшысы тарихтың маңызы туралы "өркениетті ғылым жас ұрпақты тарихи патриотизмде, патриотизмде, әділдікте тәрбиелей алмайды"дейді.

Өйткені, ол бүкіл адамзат тарихын, өткен жолды, жинақталған тәжірибені баяндайды. Тарихты білу өз отбасының, әулеттің, туған өлкенің тарихын білуден басталады. Өз тарихын, тарихын білмейтін адам өз халқының тарихын білуге ұмтылмайды. Адам басқа халықтарды, оның тарихын, тілін, әдет-ғұрпын құрметтемейді және құрметтемейді. Бұған жол бермеу үшін оқушыларды туған өлкенің тарихын зерттеуге тарту, белсенді қатысу қажет. Мектепте өлкетану жұмыстарын жүргізу, тарих сабақтарында жиналған материалдарды пайдалану өте маңызды.

Мемлекет атынан қабылданған гуманитарлық білім беру, тарихи сананы қалыптастыру тұжырымдамаларында белгіленген негізгі бағыттар тарихты оқытуда нақты көмек көрсетті. Мен балаларды өлкетану пәніне оқытуды мектепте тарихты оқытуды жақсартуға бағытталған маңызды іс-шара деп санаймын.

Туған жердің материалы бағдарламадағы негізгі материалға қосымша болып табылады. Ол ешқашан бағдарлама материалын алмастыра алмайды. Туған жердің материалы өткен тақырыпты нақтылау үшін, тарих сабағын қызықтыру үшін, оқушының өзіне таныс интимдік өмірден мысал келтіру үшін қолданылады. Сабақ барысында өлкетану тарихын зерттеуге көп уақыт бөлуге болмайды. Сондықтан сабақтан тыс факультативті сабақтарда, үйірмелерде оқыту керек. Сабақ барысында Жанпейісованың модульдік технологиясын тиімді пайдалануға болады. Өлкетану материалы таныс бола тұра, оларға қиындық туғызбайды.

Отансүйгіштікке тәрбиелеу, Қазақстан тарихының маңызын атап көрсете отырып, өлкетану материалын пайдаланудың маңызы зор. Аймақтық мамандарды оқыту кезінде оларға сабақ барысында ерекше назар аударылады. Сабақ барысында біз аймақтық компоненттерге тоқталып, олардың маңыздылығын атап өтеміз. Осыған сәйкес қазіргі уақытта дін туралы мәселені қарау кезінде Қазақстан Республикасының Конституциясына толықтырулар мен өзгерістер енгізіледі.