Токсикология, оның мазмұны,ролі және маңызы
жүктеу/скачать 145,6 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 21. Жануар тектес улардан малдың улануы.
| Аспергиллетоксикоз
Аспергиллотоксикоздар (лат., ағыл. Aspergillotoxicoses) - Aspergillus тұқымдасының саңырауқұлақтарынан зардап шеккен жемді пайдалану кезінде пайда болатын микотоксикоздар. Аспергиллотоксикозға жануарлардың барлық түрлері, соның ішінде құстар, терісі бағалы аңдар, аралар және т. б. сезімтал келеді. Барысы және клиникалық көрінісі. Ауру өткір және созылмалы түрде жүреді. Микотоксикозға тән улану белгілері ұқсас: депрессия немесе қозу, тәбеттің нашарлауы, асқазан-ішек жолдарының дисфункциясы, кейде тұздану, шырышты қабықтардың сарғаюы, айқын жүйке құбылыстары - бұлшықет дүмпуі, құрысулар. Жылқыларда тәбет жоқ, шырышты қабаттары гиперемияланған, сарғайған. Пульс әлсіз, бірақ жиі — 80-ден 120 уд/мин дейін. Жануарлар қатты депрессияға ұшырайды, жүйке дірілдері, колик, іш қату және диарея байқалады. Нәжісі сұйық, шырышты және қан араласқан Сулы. Токсикоз көбінесе қозу, кейде кенеттен дүмпулер, атаксия және конвульсиямен бірге жүреді. 21. Жануар тектес улардан малдың улануы. Жануар тектес уытты заттарға: жылан, балық, өрмекші және әртүрлі буынаяқтылар уы, бактерия, вирус және басқада микроорганизмдердің токсиндері жатады. Әдетте эндогендік улардың токсикологияға жанама ғана қатысы бар, сондықтан, экзогенді улар негізгі зерттеу нысандары болып табылады. Мұнан басқа мал дәрігерлігі саласында - токсикологияға тікелей қатысы жоқ ерекше улар тобы - бактериалық улар деп аталатын улар да болады. Сондай-ақ, уытты заттар тегіне байланысты органикалық, органикалық емес, табиғи және жасанды жолмен алынатын улар деп те бөлінеді. Ауыл шаруашылығы өндірісін кең көлемде химияландыру, минералды тыңайтқыштарды, өсімдіктерді әртүрлі аурулардан, зиянкестерден, арам шөптерден қорғау үшін қолданылатын химикаттардың, жасанды азықтық қоспалардың көп қолданылуы оларды белгілі бір ретпен жіктеуді талап етеді. Әдетте, уларды қолданылуына, уыттылық дәрежесіне, қауіптілігіне және т.б. ерекшеліктеріне байланысты жіктеген жөн. Мысалы: өндірістік қолданылуына байланысты пестицидтер (зиянкестерге қарсы қолданылатын уытты заттар) мынадай топтарға бөлінеді: 1. акарицидтер- кенелерге қарсы қолданылатын заттар. 2. арборицидтер- пайдасыз бұталар мен ағаштарды жою үшін қолданылатын заттар 3. альгицидтер- су қоймаларындағы балдырларды жоятын заттар. 4. аттрактанттар- зиянды шыбын-шіркейлерді еліктіргіш заттар. 5. афицидтер- өсімдік битіне қарсы қолданатын заттар. 6. гербицидтер- арам шөптерді жоятын заттар. 7. дефолианттар- техникалық дақылдарды техникамен жинау кезінде өсімдіктердің жапырақтарын түсіретін заттар. 8. десиканттар- өсімдіктерді құрғататын заттар. 9. зооцидтер немесе родентицидтер - кеміргіштерге қарсы қолданатын заттар. 10. инсектицидтер- зиянкес жәндіктерді жойғыш заттар. 11. моллюскоцидтер немесе лимацидтер- ұлулар мен олардың шырыштарына қарсы қолданылатын заттар. 12. ларвицидтер – жәндіктер дернәсілдеріне (личинкаларына) өлтіре әсер ететіндер. 13. нематоцидтер- жұмыр құрттарға қарсы қолданылатын заттар. 14. овицидтер - шыбын шіркейдің жұмыртқаларын жоятын заттар. 15. ретарданттар- өсімдіктердің өсуін реттейтін заттар. 16. репеленттер- жәндіктерді үркітуге арналған заттар. 17. фунгицидтер- әртүрлі зиянды саңырауқұлақтарды жойғыш заттар. 18. ихтиоцидтер- зиянкес арам балық түрлерін жоюға арналған химиялық заттар. 19. хемостерилянттар- зиянкес шыбын-шіркейлерді ұрықсыздандыратын немесе еркегінен ұрғашысын айырғыш заттар. 20. Антитрактанттар – зиянды жәндіктерді өзінен алшақтататындар. Химиялық құрамы бойынша өндірісте пестицидтер негізгі үш топқа бөлінеді: -органикалық қосылыстар (фосфорорганикалық, хлорорганикалық, жасанды пиретройдтар, нитрофенолдар, тио- және дитиокарбамин, триазин туындылары); -бейорганикалық қосылыстар (сынап, мыс, циан, родон және фтордың құрамдас қосындылары); - бактерия, вирус, саңырауқұлақ және өсімдік өнімдерінен (немесе өмір сүруге қабілеті бар өнімдерінен) алынатын пестицидтер (пиретриндер, антибиотиктер). Ағзаға енуіне байланысты пестицидтер жүйелі (өсімдік бойына сіңіру арқылы), контактілі (малдың терісі арқылы) және фумиганттар (тыныс алу жолдары арқылы) түрінде әсер етеді. Сонымен қатар, кейбір пестицидтер ағзаға енгеннен кейінгі әсеріне байланысты; 1) таңдамалы - бактериалды препарат Лепидоцид тек көбелектерге қарсы. 2) орташа таңдамалы - Актара препараты барлық жәндіктерге қарсы қолданылады, бірақ кенелерге әсері өте төмен. 3) әсер ету аясы кең препараттар - жасанды пиретроидтар (кенелермен басқа да зиянкестерді өлтіре әсер ететіндер) және фосфорорганикалық қосылыстар. 4) әсер ету аясы өте кең препараттар (Нитрафен) – (зиянкестерді, кенелерді, құрттарды, арам шөптен саңырауқұлақтарды жою үшін) болып бөлінеді. жүктеу/скачать 145,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|