Токсикология, оның мазмұны,ролі және маңызы
Дәннің сапасының қандай маңызы бар?
жүктеу/скачать 145,6 Kb.
|
токсик (копия)
| 64. Дәннің сапасының қандай маңызы бар?
Натура – дән тығыздығына, ірілігіне, формасына, бетінің күйіне, тегістілігіне, дәннің құйылу дәрежесіне, ылғалдылығына және қоспалар құрамына байланысты болады. Ұзыншадан гөрі, домалақ дән өлшемге тығыз жатады. Ұсаққа қарағанда, ірілеуінде, жақсы құйылған дәндегі табиғылылық жоғарырақ, үлкен тығыздыққа ие дән, өте жоғары табиғилыққа ие болады. Өлшемге бұдырлыға қарағанда, тегіс беттегі дәндер көбірек сияды. Дән ылғалдылығы жоғарылағанда табиғилық төмендейді. Дәндік массадағы қоспалар оның табиғилығын зақымдайды. Арамшөптердің ұсақ тұқымдары мен ауыр (минералды) қоспалары оны ұлғайтса, жеңілдері (түсті қабықшалар, т.б.) оны азайтады. Табиғилық өлшенетін температура да, табиғилыққа белгілі бір әсерін тигізеді – жылыға қарағанда, суық дәнде ол бірнеше жоғары. Үлкен табиғилықты дән жақсы дамыған, орындалған, қабықшалары аз және көбірек эндоспермаға ие, сондықтан жарма мен ұнның үлкен шығуын береді. Әр түрлі дақылдарды табиғилық көрсеткіші әр түрлі мәнге ие. Орташа алғанда тербелісте болады (г/л): бидайда 740-тан 790 дейін; қара бидай 670-715; арпа 540-610; сұлы 460-510. Қамбалық зиянкестермен дәннің зақымдалуы дайындалмаған және залалсыздандырылмаған қоймаларда, сақтаудың жайсыз жағдайларында жүреді. дәнді үйіндіде жәндіктер мен кемнелер дамиды. Олар дәнді жеп қана қоймай, өліктерімен, экскременттерімен, терілерімен ластайды, тағамдық қасиеттерін төмендетеді, ылғалдылықтың жоғарлауына көмектесіп, бұл микроағзалар дамуына, өздік қызуға әкелуі мүмкін. Қамбалық зиянкестер тек дәнмен ғана қоректеніп қана қоймайды, сонымен бірге оны өңдеу өнімдерін де пайдаланады – ұны, тағамдық концентраттарды, кептірілген нандарды, кейбіреулері кепкен жеміс-жидектерді, макарон өнімдерін, т.б. Омыртқасыз қамба зиянкестерін жәндіктер (қоңыздар мен көбелектер) мен өрмекші тәріздес (кенелер) кластарына жатқызады. Тәжірибеде ірілік туралы сопақша тесіктерді белгіленген өлшем стандарттарымен елеуіштерде дән үйіндісін елеу нәтижесі бойынша саралайды. Әдетте тесіктер ұзындығы дән ұзындығынан мәндірек ұзын болады және елеу кезіндегі сұрыптау ені (қалыңдығы) бойынша жүреді. Белгіленген, мысалы бидайда дән қалыңдығы мен ондағы эндосперма құрамы арасында жоғары корреляциялы тәуелдәләк бар.Басқа дақылдыр үшін қалыңдықпен эндосперманың ең жоғарғы құрамы да осылай байланысқан. жүктеу/скачать 145,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|