Травматология
жүктеу/скачать 6,59 Mb. Pdf көрінісі
|
ЖОНКИН Травматология және ортопедия
|
Емдеу тәсілі: жоғарыда айтылған емдеу жолынан гөрі бұл жолы омыртқаның арқа қанатынан 1,5-2см не солға, не оңға карай алып, егерде 6-7- 8-9-шы кабырға сынған болса, 5-ші қабырғаның астыңғы жақ жиегінен бастап 0,5% 5-10мл новокаин ерітіндісін әрбір кабырғаның арасынан жіберіпең сонында 10-шы қабырғаның астыңғы жиегінен өтетін жүйкеталшықтарын жансыздандырып, ауырғанын көп уакытқа дейін басуға болады. Екіншіден, вагосимпатикалық блокада жасау керек (60 сурет). Ол үшін ауруды шалқалай жатқызып, мойынынын астынан жастықша қойып, басын артка карай шалкалатып, бетін сау жағына қарай бұрып жаткызып, күре тамырдың үстіндегі төс-бұғана-емізікше бұлшықетінің орта тұсынан, сұқ саусақпен айтылған етті күре тамыр мен негізгі жүйке талшығын алға қарай итере басып, саусақтың ұшынан инені кіргізіп сол жерге 0,25% новокаин ерітіндісін аздап жіберіп, біртіндеп инені тереңге кіргізе береді, ауық-ауық поршынды өзіне карай тартып, ине кан тамырына кірген-кірмегенін байқап тұру керек. Сөйтіп инені мойын омыртқаның көлденең қанатына тигенше кіргізе береді. 60 cуpeт. Л. В. Вишневскиидің әдісі бойынша вагосимпатикалык блокада жасау Ковалерский Г.М., Юмашев Г.С. 2008 ж. Осы ине кіргізген жер VI мойын омыртқаның көлдеңең қанатының тұсы. Содан соң инені өзінекарай қайта тартып, оны алға қарай және сәл төменірек итереді де, сол жерге (бұл жер жұлдызша бездің тұратын жері) Минкиннің тәсілі бойынша, 0,25% 40мл новокаин ерітіндісін жіберу керек. Бұл – А.В Вишнсвскийдің тәсілі. Егер біз осы тәсілді дұрыс орындасақ, онда аурудың жоғарғы қабағы төмен түсіп, жасаған жақ көз шарасы ішіне қарай кіріп, көзінің қарашығы кішірейіп кетеді. Жасаған жақ беті қызаруы мүмкін, қан тамырының соғуы сирейді және дем алысы сиреп, кеңейіп, терең дем ала бастайды, ауырғаны тез арадаәрі біраз уақытқа дейін азаяды. Ауруды жағатын бөлмеге апарып, басын биіктетіп, жартылай отырғыза орналастырады, тыныс жолдарының қабынуына қарсы ем жасау керск. 73 Жылытылған бумен дәрілер береді. Терең дем алғызатын жаттығулар жасатқызады және өкпенің қабынуынан сактау үшін сульфаниламидті дәрілер мен оған болмаса күшті дәрі-дәрмектермен емдейді. Көптеген қабырғалар сынғаннан кейін ең жиі кездесетін асқыну - өкпенің қабынуы, өкпе қабының арасында сары су жиналуы. Дәрігердің осындай аурулар түскендегі ең басты міндеті осы асқыныстарды болдырмау болып табылады. Бірнеше қабырға сынғанда байқалатын тағы бір жағдай- кеуденің дем алғанда ксрісінше сынған жердің ішке карай тартыла қозғалуы. Кейде мұндай жағдай алғашқыда байкала қоймайды. Себебі-сынық ұштарының бір-біріне ілігіп тұрғандығынан. Бір сағат немесе бірнеше күн өткеннсн кейін тыныстың дұрыс алынбауын, дем алудың төмендігінен сүйек ұштары орнынан қозғалып кетеді де, дем алғанда кеуде керісінше ішкеқарай қозғалып тартылады, демді шығарғанда сынған жер керісінше ішкене сыртқа карай көтеріле козғалады. Кеуденің сынған жерінің мұндай қозғалысы әсіресе бірнеше кабырғаға коса бұғананың, төстің, төс шеміршегінің сынған кезінде өте жақсы байкалады. Сынған жердің осындай қозғалысы 1-6 сантиметрге дейін болуы мүмкін. Әрине, мұндай аурудың хал-жағдайы өте нашар болады, тек жоғарыда көрсетілген әдістермен жылдам және дұрыс көмек көрсету керек. Әсіресе үш нүктеге ауруды басатын дәрі жіберу. Мойыннан вагосимпатикалык блокада (Вишневскийдің тәсілімен). Спирт-новокаинды сынған жерге жіберу (1мл-96% спирт, 9мл-1% новокаин). Сегментарлық жансыздандыру. Ол үшін омыртқадан бастап қабырғалардың арасына 0,5% 5-10 мл новокаинерітіндісін жіберу керек. Сынған қабырғадан бір қабырға жоғары алып, бір қабырға төмен. Жоғарыда айтылған ерітіндіні енгіземіз. Екінші бір айта кететін тәсіл - ол перидуралык анестезия. Бұл тәсілді 4- 5-ші кеуде омыртқасының қылқан өсіндісінің арасынан 3% дикаин ерітіндісін жіберу арқылы істейді. Аурудың жағдайы бірден төмендеп кетпес үшін (коллапс) тамырдан 5% 1мл эфедрин ерітіндісін бірінші жіберу керек. Бұл тәсілді ауруды отырғызып, не бір жағына қырынан жаткызып жасайды. Инені енгізгеннен кейін соның бойымен жіңішке түтікті перидуральдық кеңістікке енгізіп қояды да сонан соң жоғарыдағы дәрінің біреуін 3-4мл-ден әрбір 3-4 сағатта бір реттен жіберіп отырады. Мұндай тәсіл тек ауырғанын ұзақ уақытқа ғана азайтпай, әрі метаболикалық өзгерістерді де дұрыс қалыпқа келтіреді. Аурудың хал-жағдайы өте төмен болса, өкпені сырттан аппаратпен желдендіруді (ИВЛ) пайдалану керек. Осылай жасағанда қабырғалардыңсынған жерлерінің қозғалысы бірден азайып,кеуде пневматикалық қалыптану жағдайына келеді. Осы жағдайды көбіне бірнеше қабырғаның екі жағынан сынғанында (10 қабырға сынғанда), не бір жағынан оннан астам қабырға сынғанда және қабырғалар екі жерден сынғанда, қабырғамен қоса баска да сүйектер сынғанда және шок жағдайында қолдануға болады. 74 Пермь мединститутында қабырғаны шегелеуді тек қана қабырғаның қолтықтың орта тұсынан сынғанында және екі жақ бүйірінен сынғанында қолданады. Кеуденің өте ауыр жарақатының бірі - бір немесе бірнеше қабырғаның екі жерінен сынуы. Осы жағдайда сынған жақтағы өкпе кеуденің бір калыптағы эластикалық керіліп тұру мөлшерінен шығады да, оның керілуі, демалысқа қатысы тек қана тыныс жолдарындағы қалдық ауа қозғалысымен байланысты болады. Осыған орай кеуденің қозғалысы әдеттегіден керісінше болады. Сонымен, демді ішке тартканда сау жаққа ауа тек сырттан ғана барып коймай, жаракаттанған жақтағы тыныс жолдарындағы қалдық ауа да сол жақтағы тыныс жолдарына сорылады. Осы уақытта кеуденің қозғалысына қарасаңыз, сынығы баржер ішке қарай тартылып, аздаған ойшық сияқты болып көрінеді. Ал, енді демді сыртка шығарғанда, ауа сау жақтан және тыныс жолдарынан жарақаттанған жаққа карай ауысады, сондықтан осы уакытта сынған жақтағы кеуденің керіліп, сыртқа қарай жоғары көтерілгенін көреміз. Міне осы кезде жарақаттанған жақтағы өкпеге, сау жақтан сыртқа шығатын көмір қышқыл газы көп ауа барады. Ал, демді ішке тартқанда осы ауа кайтадан сырттанкелген ауамен бірге сау өкпеге сорылады, сөйтіп, гиперкапнияның пайда болуына әкеп соғады. Міне, сондыктан кеуденің керісінше дем алуы атмосфералық ауа айналымы мен альвеолярлық ауа айналымын өзгертеді. Қалыптағы ауа айналысына "альвеолаатмосфера" сау және жарақаттанған жақ өкпелердегі ауа айналысы қосылады. Қабырғаның бірнеше жерінен сынғанында өкпе аралық қуысының бір қалыпты жағдайда тұруы өзгереді, ол өкпеаралық ауа айналысына байланысты екі жаққа кезек-кезек сағат тілі тәрізді қозғалыста болады. Мұны "флотация средостении" дейді. Өкпеаралық қуыстың қозғалыстары қан тамырларының бүгіліп тұруына әкеліп соғып, жоғары (вена) көк тамырдағы қан айналысының нашарлауына, осыдан жүректің қан айналысының өзгеруі орын алады. Осымен қатар осы қуыстағы жүйке жүйелерінің жұмысы әлсірейді де, бүкіл тыныс және қан айналысының нашарлап кетуіне ықпалын тигізеді. Белгілері: аурудың хал-жағдайы өте нашар болады. Түсі бозарып, бетінен, денесінен суық тер шығады. Ол демді жиі алады, дем алғанда жауырыны иықтарымен бірге козғалады, тамырлардың соғуы жұмсақ және төмен әрі жиі болады. Көбінесе тері астына ауаның жиналуы байқалады. Дем алған кезде алақанмен сынған жердің үстін ұстағанда қолға сынық бар жерден сүйектің сықыры білініп тұрады. Дем алғанда, демді ішке тартқанда сау жақ кеуде керіледі, ал жарақаттанған жақтың сынығы бар жері ішке қарай тартылады. Демді сыртқа шығарғанда сау жақ кеуде босап төмен ішке қарай тартылады, ал сынған жақ керісінше сыртқа қарай керіп үлкейе түседі. Мұны анықтап білу үшін ауруды рентгенге түсіру қажет. Рентген |