Түркі қағандағы тұсында түркі тілінің өрісі барынша кенiп, ұланғайыр елкедегi негiзгi тілге айналған. Түркілердің жазуы да болған. Сол көне түркі жазбаларынан түркiлердiң дүниетанымдық көзқарастары, наным-сенімдері туралы көп мағлумат алуға болады. Көне түркілер аспан денелерінің қозғалысына карап ауа райын, жыл маусымдарының кандай болатынын күні бұрын анықтай алған. Көне түркілер геометрия, математика ғылымдарынан біршама хабардар болған, оны су жүйелерін салуға, күрделi ғимараттар, карауыл тебелер тұрғызуға, т.б. пайдаланған. Олар металды, түрлі минералдарды ерiту әдiстерiн, шептердің емдік қасиеттерiн бiлген. Емдеудiң неше түрлі әдістерін де жетік меңгерген. Ежелгі түркілер, негiзiнен, кос күшке - Көкке және Жерге сиынатын болған. Көк Тәңірінің рақымымен елді билеген қағандар "Аспанда туған және Күнмен, Аймен безендiрiлген" деп аталған. Ежелгi түркiлер үшін Көк пен Жер-Судан кейін тұрған құдіретті күш әйел, ошак басы құдайы Ұмайға табынған. Туркі халықтарының мәдениетінде персонификациялабаган, шексіз аспан әлемімен қатар аспан шырактары, құтты мекен, отсуға да бас игенiн бiлдiретiн деректер кездеседі
Казакстан топырағында тұрған тайпалар мен халыктар өздерінің дербес, көшпелілерге гана тән бірегей мәдениетiн жасады, осы мә дениет Батыстың да. Шығыстың да түрлi мәдени дәстүрлерiмен өзара ыкпалдастык жургiздi. Кешпелілердің өркениетіне, басқа кез келген өркениет сиякты, бiрқатар ерекшеліктер, соның iшiнде мәдени, саяси және экономикалық өзгешеліктер тән. Сонымен бірге, номадтардың жалпыадамзат өркениетiне коскан накты улесi көбіне елене бермейдi, бiрак нак сол кешпелілер әскер тегін (қару жарак, ат әбзелдерi), мал шаруашылығын, ою-өрнек өнерiн дамытуда нагыз революциялык жаналыктар енгiздi. Түркі мәдениетінің көптеген элементтерін Еуропаның да, сондай-ак Азияның да егін шаруашылығымен айналысатын отырықшы халықтарының өздерiне сiңiргенi танкаларлык жәйт емес. Ертедегі Ұлы дала көшпендiлерi сауыт-саймандары мен тұрмыстык бұйымдарын әшекейлеуге кола, кумiс және алтын пластиналарды пайдаланып, езiндiк айшыкты "жануарлар стилі" енерiн дамытуымен ерекшеленеді. Археологиялык деректер бойынша, Монголиядағы және Ордосстагы гундардың өнері мен скиф өнері бір мезгілде қатар дамыған.
Ұлы Жібек жолы ежелгi заманның басты сауда- экономикалык күретамырына айналса, кешпелі- номадтардың мемлекеттік құрылым дары симбиоздың, түрлі мәдениеттер мен діндер бірлестіктерінің (одағының) үйлесімді үлгілеріне жатады.«Ұлы Жібек Жолы» Қытайдың Ши-ан деген жерiнен басталып,-Шынжан, Орталық Азия арқылы Таяу Шығысқабаратын керуендік жопбағыты. Батыс пен Шығыс мәдениетін байланыстырған жол Ұлысезiнiң жалғануы да осыдан.Атауды алманиялык ғалымдары Ф. фон Рихтрофен бен А. Һерман 19ғасырда усынған. «Жібек жолы>> iс жузiнде өзгермейтiн тұрақты жол емес, қайта ол уакыт iзiмен өзгеріп отырған, бірақ тарихтағы дәстүрлі сорабы өзгермеген : жол шығыста Чак-аннан (қазіргі Ши- ан) басталып,
Ұлы Жібек жолы ежелгi заманның басты сауда- экономикалык күретамырына айналса, кешпелі- номадтардың мемлекеттік құрылым дары симбиоздың, түрлі мәдениеттер мен діндер бірлестіктерінің (одағының) үйлесімді үлгілеріне жатады.«Ұлы Жібек Жолы» Қытайдың Ши-ан деген жерiнен басталып,-Шынжан, Орталық Азия арқылы Таяу Шығысқабаратын керуендік жопбағыты. Батыс пен Шығыс мәдениетін байланыстырған жол Ұлысезiнiң жалғануы да осыдан.Атауды алманиялык ғалымдары Ф. фон Рихтрофен бен А. Һерман 19ғасырда усынған. «Жібек жолы>> iс жузiнде өзгермейтiн тұрақты жол емес, қайта ол уакыт iзiмен өзгеріп отырған, бірақ тарихтағы дәстүрлі сорабы өзгермеген : жол шығыста Чак-аннан (қазіргі Ши- ан) басталып,
Ұлы Жібек жолында ен бағалы зат-жiбек матасы болған Жiбек алтынмен бiргехалықаралық валюта мiндетiн атқарды Ұлы Жібек жолының пайда болуының арқасында коленер шеберлерi жана өнер түрлерiн игерді. Шеберлер темiрден жасалған бұйымдарды жасау ісін Шығыстан, ал шыны жасау ісін Батыстан уйрендіБукіл Еуразия арқылы саяхаттаған саудагерлер технологиялар, дiни iлiмдер туралы айтып, мәдениетімен беліскен. Сапарга саудагерлер гана емес, жазушылар, жауынгерлер де, ғалымдар да аттанган. Ұлы Жібек жолының тарихы ете көне Еуропа осы багытпен журiп өткен саяхатшылардың арқасында гана Шығыстың мәдениетіментанысты. Мысалы, окдар алғаш Қытайда ойлап табылды. Бiрак еуропалыктар бултуралы білгеннен кейiн гана алгашкы кару-жарак пайда болдыиіссу, тәтті тағамдар, женьшень мен маталар, бояу, бағалы тастар, аң терiсi, алтын,кумiс куймалары сиякты буйымдар да тасылды Жібек жолымен араб арғымақтары,каршыға тотыкустар мен туйекұстар т.б сатуга акепiнд Жiбек жолымен ежелгi мәдениет пен енер туындылары таратылды.
