Түркістан облысының адами әлеуетті дамыту басқармасы
Кесте 1. Санау жүйелерінің арасындағы сәйкестілік кестесі
жүктеу/скачать 1,8 Mb.
|
Дәріс мәтіні-КА
- Бұл бет үшін навигация:
- Ондық жүйедегі сандарды басқа жүйеге аудару.
- Сандарды ондық санау жүйесіне аудару
- Екілік санау жүйесіндегі сандармен орындалатын арифметикалық амалдар
- Қосу Алу
Кесте 1. Санау жүйелерінің арасындағы сәйкестілік кестесі
Ондық жүйедегі сандарды басқа жүйеге аудару.Ондық жүйедегі сандарды басқа жүйеге аудару үшін – берілген ондық санның бүтін бөлігін аударылатын жүйенің негізіне 0 қалдық қалғанша сатылап бөліп, ал бөлшек бөлігін осы негізге көбейтіп, әрбір көбейтіндіден кейін оның бүтін бөлігін айырып отыру керек – көрсетілген дәлдікке дейін. Мысалы: ондық сан - 125,3510, екілік санға айналдыру үшін осы санды екіге бөлеміз, шыққан бөліндіні тағы екіге бөлеміз, одан шыққан санды да, осылайша бөлінді бірге тең болғанша, біртіндеп екіге бөле береміз. Ең соңғы бөліндіден басталып жазылатын қалдық сандар тізбегі ізделініп отырған екілік санның таңбаларын құрайды → 125,3510= 1111101, Сандарды ондық санау жүйесіне аударуЕкілік сандарды ондық сандарға айналдыру олардың әрбір разрядын (1 немесе 0 санын) тұрған орнына байланысты екінің дәрежелеріне - 1, 2, 4, 8, 16, т.с.с. көбейтіп, шыққан сандарды қосу арқылы жүргізіледі. Мысалы, 10112 болып жазылатын екілік сан ондық санға былай түрлендіріледі: 23 22 21 20 - екінің осындай дәрежелері санның разрядтарымен көбейтіліп қосылады 10112 = 1*23+0*22+1*21+1*20 = 8 + 0 + 2 + 1 =1110 Сегіздік, он алтылық санау жүйелеріндегі сандарды ондық санау жүйесіне аудару үшін – санның разрядтарын оның тұрған орнына байланысты дәрежелері арқылы көрсетілген негізіне көбейтіп, шыққан сандарға арифметикалық қосу амалын қолдану арқылы жүргізіледі. =3840+208+9+0,5=4057,510 Екілік санау жүйесіндегі сандармен орындалатын арифметикалық амалдар:
Сегіздік, он алтылық санау жүйелеріндегі сандармен орындалатын арифметикалық амалдар алдыңғы екілік жүйедегі тәрізді, мысалы:Жауабы: 141,5 + 59,75 = 311,28 = C9,416 Тексеру: Қосындыны ондық жүйеге аударамыз: 311,28 = 3 . 82 + 1. 81 + 1 . 80 + 2 . 8-1 = 201,25 C9,416 = 12 . 161 + 9 . 160 + 4 . 16-1 = 201,25 Сегіздік с/ж: 215,48 + 73,68 Он алтылық с/ж: 8D,816 + 3B,C Жауабы: 141,5 + 59,75 = 311,28 = C9,416 Тексеру: Қосындыны ондық жүйеге аударамыз: 311,28 = 3 . 82 + 1. 81 + 1 . 80 + 2 . 8-1 = 201,25 C9,416 = 12 . 161 + 9 . 160 + 4 . 16-1 = 201,25 Ақпаратқа түсініктеме. "Ақпарат" термині латынның түсіндіру, баяндау, білу деген ұғымынан туындаған ағылшынның "informatio" сөзінен шыққан. Информацияны біз ауызша немесе жазбаша түрде, қимыл не қозғалыс түрінде бере аламыз. Кез-келген керекті информацияның мағнасын түсініп, оны басқаларға жеткізіп, соның негізінде белгілі бір ой түйеміз. Ақпарат – бұл белгілі бір нәрсе (адам, жануар, зат, құбылыс) туралы таңбалар мен сигналдар түрінде берілетін мағлұматтар. Техникада ақпарат хабарлама, таңба сигналдар түрінде ал кибернетикада -табиғат пен қоғамдағы басқарумен байланысты беріледі. Біраз анықтамаларды мысалға келтірсек: • Ақпарат-бұл материя және әнергиялармен қатар бізді қоршаған ортаның фундаментальды негізі болып табылады. • Ақпарат — бұл таңбалар мен сигналдар түрінде берілген әлемнің, заттың бейнесі • Ақпарат — бұл қиын құрылымдар әлемі (Моль); Ақпаратты біз ауызша немесе жазбаша түрде, қимыл не қозғалыс түрінде бере аламыз. Кез келген керекті ақпараттың мағынасын түсініп, оны басқаларға жеткізіп, соның негізінде белгілі бір ой түйеміз. Ақпараттың берілуі. Ақпарат мына төмендегі түрлерде беріледі: • Мәтін, сурет, сызба, фотобейне; • Дыбыс сигналдары; • Әлектр сигналдары; • Магниттік жазба; • Қимылдар мен мимика тілі; • Иіс және дәм сезу; Пән, процесс, материалдық немесе материалдық емес құбылыс, ақпараттық объект. Ақпарат қалай беріледі? Жалпы тұрғыдан алғанда, информация – таңбалар мен сигналдар түрінде берілген әлемнің, заттық бейнесі болып саналады. Информация алу дегеніміз–бізді қоршаған құбылыстар мен нысандардың өзара байланыстары, құрылымы немесе олардың бір-біріне қатысуы жөнінде нақты мағлұматтар мен мәліметтер алу деген сөз. Сонымен, информация-белгілі бір нәрсе (адам, жануар, зат, құбылыс) туралы таңбалар мен сигналдар түрінде берілетін маглұматтар. Информацияның түпкі заттық мазмұны оның негізгі қасиеттерін-дәлдігі мен толықтығын, бағалығы мен қажеттілігін, анықтылығы мен түсініктілігін ашуға көмектеседі Мысалы : 1. Хабарлама, ауа райы туралы ақпаратты жіберуші теледидар, қабылдаушы теледидар көрушілер 2. Адам табиғи сезім мүшелері (көз, құлақ, тері, тілі және тағы басқалар) арқылы бүкіл әлемнен ақпарат қабылдайды , өңдейді, сақтайды және бір-біріне таратады. Ақпараттың өлшенуі. Ақпарат қалай өлшенеді, мысалы, "Соғыс және Бейбітшілік" романының мәтінінде, Рафаәля немесе адамның генетикалық коды бола ма? Осы сұрақтың жауабын ғылым түсіндіріп бере алмады. Ал, бірақ ақпаратты өлшеуге болады? Қандай да бір алфавитті пайдаланып ақпарат жазуды кодтау деп атайды. Бір ғана ақпаратты әртүрлі жолда жазуға болады. Бір белгі тобынан екінші белгі тобына көшіру жолын код деп атайды. Ақпараттың сақталу, қабылдану, берілу және өңделу жолдары ақпараттың кодталу түріне көп тәуелді болады. Бір ақпарат өлшемін Клод Шеннон бір бит (ағылшын тілінде. bit — binary digit — екілік таңба) деп қабылдады. Ақпарат теориясында Бит-ақпараттың өлшемі. Есептеу техникасында "0" мен "1"–ден тұратын екілік сан таңбалары арнайы терминмен бит деп аталады. Бит — ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі. ӘЕМ–де қолданылатын символдық таңбаларды бейнелейтін сегіз разрядты екілік сан — байт, сегіз битке тең. Үлкен көлемдегі ақпараттың өлшем бірліктері: • 1 Килобайт (Кбайт) = 1024 байт = 210 байт, • 1 Мегабайт (Мбайт) = 1024 Кбайт = 210 Кбайт, • 1 Гигабайт (Гбайт) = 1024 Мбайт = 210 Мбайт. Соңғы кездерде мына төмендегі өлшем бірліктер де қолданылады: • 1 Терабайт (Тбайт) = 1024 Гбайт = 210 Гбайт, • 1 Петабайт (Пбайт) = 1024 Тбайт = 210 Тбайт. Ақпаратпен келесідей амалдарды орындауға болады:
Осы процесстердің барлығы ақпараттық процесстер деп аталады. Ақпараттық процесстер–адамдар арасында, тірі организмдерде, техникалық құрылғыларда және қоғамдық өмірде ақпаратты жеткізу, жинақтау, түрлендіру процестері. Ақпараттың қасиеттері . Ақпарат компьютерде өңделу үшін дәл, нақты, түсінікті, толық, тиімді болуы тиіс. Ақпараттың қасиеттері:
Ақпарат мәселенің ақиқаттық жағдайын толық ашатын болса, оның дәл болғаны. Дәлдігі жоқ ақпарат оны түсінбеушілікке және оған байланысты дұрыс емес шешім қабылдауға әкеліп соғады. Егер ақпарат оны түсінуге және белгілі бір шешім қабылдауға жеткілікті болса, онда оның толық болғаны. Ақпараттың бағалылығы оның берілу жолдарында, кейбір ақпарат сізді қуандырады, кейбіреуі ренжітеді, кейбіреуінде тек фактілер баяндалады. Тіпті, хабардың берілу ырғағына, адамның мимикасына, қол сілтеу ретіне қарай ақпарат әр түрлі бағаға ие болады. Егер ақпарат толық, обьективті, пайдалы, дәл болса, ол сонша бағалы болады. Ақпаратты өңдеу. Ақпаратты өңдеу деп бір ақпарат негізінде жаңа ақпарат алуды айтады. Ақпарат өңделгенде, оның берілу түрі, алу жолдары өзгереді, бірақ оның мағынасы өзгермейді. Мысалы, есепті шешу үшін сіз мыналарды орындайсыз: 1. Есептің берілуін оқулықтан оқисыз-ақпарат аласыз. 2. Есепті шешесіз, яғни ақпаратты өңдейсіз, бересіз.. Ақпараттарды өңдеу үздіксіз процесс, тіпті сіз ұйықтап жатқанда да ақпараттарды өңдеу процесі жалғаса береді. Алынған деректерді өңдей отырып, математикалық есептерді шеше отырып, адам бұрын өзінде болмаған жаңа ақпарат құра алады. Адам өзі қоршаған ортадан ақпарат қабылдайды, оларды реттейді, салыстырады, талдайды, соның нәтижесінде жаңа ақпарат құра алады. Ақпараттарды жинақтаудан бастап, нәтиже алуға дейінгі процестерді адамның қатынасуынсыз, алдын ала жасалған бағдарлама көмегімен өңдейтін процесті ақпараттарды автоматты түрде өңдеу дейді. жүктеу/скачать 1,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||