СӨЖ-ге арналған бақылау сұрақтары: 1. Сәулет және дизайн тарихындағы полихромия түрлері;
2. Қала ортасындағы полихромияны қарқындату;
3. Түсті үн ұстамдылығының түсінігі
7 дәріс Дизайндағы түстің функциялары Түстің әртүрлі эмоцияларын келтіру қабілеті. Түсті ұнатулар. Түстің мәнерлігі. 4 топты гармонияларды 3 туыс контрасты түстерді құру. Лекция жоспары: 7.1. Түстің қабілеті;
7.2. Түстің мәнерлігі
Түсті сезіну. Түстер көрудің соңғы және қарапайым элементтері болып табылады.
Түсті сезіну көру мүшесіне сыртқы әлемнің әсерінен пайда болады. Түсті сезінудің жоғарғы бастамасы- көзді «шағылыстыратын» сәуленің жарығы, шағылысудың орташа мөлшері 40 2254 кд/м2 тең. Көздің әртүрлі ұзындықтағы жарық толқынын сезінуі бірдей емес. Ең көп сезіну спектрдің сары-жасыл бөліктеріне (556 мм). Түсті өңдерді көзбен ажырататын ең көп қоюланғанның жалпы сапасы 150 дейін жетеді.
Көздің түсті сезінуінің төмендеуі хроматикалық адаптациялардың әсерінен пайда болады. Түсті адаптация- кез келген түстің көзге ұзақ уақыт әсерінен тор қабықтың сезімі осы түске төмендеп, қараяды. Түсті адаптация сәулелі адаптациядан гөрі әлдеқайда баяу болады және ол аз уақыт аралығында ағып кетеді. Күлгін және қызыл түс адаптацияның ең көп уақыты, сары және жасыл- аз болып табылады. Қараңғыда қызыл-күлгін түстер қараяды, ал жасыл-көгілдір түстер жарықтанады (Пуркинье құбылысы).
Түстерді ажыратуда олардың жарықтығы шешуші мәнге ие.
4.1- сурет -Манселла жүйесі
Түсті қабылдау- барлық ілеспелі құбылыстармен (фактура, атмосфера және т.б.) объектісіндегі түсті ұнатулар. Түсті көру бас миында болып жатқан үрдістерге тәуелді. Түсті көруді түсіндіруде бірнеше теория бар. Негізгілерінің бірі Юнг- Гельмгольц және Э. Геринг теориясы болып табылады. Бірінші теорияға сәйкес көру сезімі фотохимиялық үрдістің әсерінен пайда болады. Түсті сезіну теориясын жүзеге асырған Г.Э. Мюллер, Т. Шьелдерупп-Эббе, Х. Лэдд-Франклин. Түсті қабылдаудың көптеген заңдылықтары М.В. Ломоносовтың түсті көрудің үшкомпонентті теориясымен түсіндіріледі. Осы теорияға сәйкес көру жүйесінде үш түсті сезінудің каналы бар: қызыл, жасыл және көк. Американ ғалымдарының (М.С. Ливингстоун) зерттеулеріне сәйкес көру жүйесінде ақпарат бірнеше тәсілдерде ақпараттың анықталған түріне жауап берумен өңделеді. Олардың ішіндегі әйгілері: Parvo-inter-pale-stripe; Blob-thin-strip-V4; Magno-4B- thick-strip-MT.
Түстің тұрақтылығы- (лат. constans, constantis - тұрақты, өзгермейтін) – біздің көруімізді бағалайтын ерекше қабілеті.
4.2-сурет -Дизайндағы түстер