У рм а и іе в б. А. Критериалды бағалау

қажет болған жағдайда алынған. Бұл жағдайда аталмыш бағдарлама 
дамыған сайын оқушының құзыретгіліғінің мектеп бағдармасының 
аясынан шығып кететін бағасы жоғары мэнге ие болатындығы 
қарастырылады.
Қорытынды бағалаудың мазмұны ағымдағы бақылаудың 
(формагивтік бағалаудың) ұйымдастырылу құрылымын бағдар- 
лайды. Себебі, егер талаптарға сай күнделікгі багалау болмаса, онда 
қорытьшды бағалауда күтілетін нәтижелерді алу мүмкін емес. 
Төменде 10 балдық жүйе бойынша бағалаудың критерийлерін 
талдау ұсынылады. Ол жүйеде оқудың мазмұнын игерудің 5 деңгейі 
және 
өмірдегі 
жағдайларда 
оны 
қолданудың 
5 
деңгейі 
қарастырьшады. Ендігі мэселе — оқу үрдісінде жоғарыда көрсетілген 
жүйені 
пайдалану. 
Оны 
сабақгың 
барысында 
тоқсандық, 
жартыжылдык, 
жылдық 
бағаларды 
қорытындылағанда, 
орта 
білімнің деңгейін анықтағанда қолдану үшін нақты нұсқау қажет.
Мысалы, Канадада 7-8 сыныптар үшін қоғамтану бойынша 
стандарттарда стандарттың алдында оқушының осы пэн бойынша 
жетістіктерін бағалаудың критерийлері келтіріледі. Әр бір критерий 
үшін 4 деңгей қарастырылған. Мысалы, «Бөлім: Білім, білік. 
Қосымша бөлім: «пэннің негізгі қағидаларын түсіну».
1-ші деңгейде оқушылар оқылатын пэннің тек кейбір негізгі 
қағидаларын ғана түсінетіндігін көрсете алады; ал кей жағдайларда 
қойьшған сүраққа нақгы жауап бере алады.
2-ші деңгейде оқушы пэннің кейбір негізгі қағидаларын 
түсінгенін корсете алуы керек; кейде қойьшған сұраққа нақгы жауап 
бере алады.
3-ші деңгейде оқушы пэн бойынша негізгі қағидалардың 
басым бөлігін түсінгенін көрсете алады; сонымен бірге қойьшған 
сұраққа нақты жауап бере алады.
4-ші деңгейде оқушы пэн бойынша негізгі қағидалардың 
барлығын түсінгенін көрсете алуы керек; сонымен бірге барлық 
қойьшған сұрақгарға барлық кезде нақгы жауап береді.
39

Оқушылардың өз бетінше зерттеу жүргізе алуы, географиялық 
карталармен жұмыс істей алуы, алынган білімді анық және дәлелді 
түрде мазмүндауы; өзінің білімі мен біліктілігін қолдана алуы 
сәйкесінше бағаланады.
Бүл келтірілген мысалдардағы 4 деңгейлік эдіс жетілдірілген 
нүсқа болып саналмайды. Әйтсе де, оқушының оқу жетістіктерін 
бағалау барысында бірізді талаптардың қажет екендігін дэлелдейді 
жэне оқушылардың бағасын қойғанда мүғалімдер оны жетекшілік 
қүрал ретінде қолданулары тиіс.
Қазақстандық мектептер үшін кезеңдік жэне қорытынды 
бақылау үшін критерийлердің жүйесі (кесте 2) қорытынды бағалау 
барысында келесі жағдайларда пайдаланьшады: оқу бағдарлама- 
сының бөлімдерін аяқтағанда, тоқсан, жарты жылдық, жьслдық 
қорьпынды бағалау. Сонымен қатар оны орта білімнің деңгейлерін 
аяқгау 
сатысында 
(бастауыш, 
негізгі 
орта, 
жалпы 
орта) 
оқушылардын дайындық деңгейін қорытынды бағалауға негіз 
ретінде алуға болады. Оны нақгы алынған оқушының бекітілген 
мемлекеттік нүсқаға қатысты алғанда жетістіктерін тіркеп отыру 
қүралы ретінде пайдалануға болады. Яғни, оқушының заңцы түрде 
оның оқу нәтижелеріне табысты қол жеткізгенінің дәлелі ретінде 
бола алады. Екінші жағынан жекеленген оқушылардың, сыныптың 
білімінің жэне мүғалімнің жүмысының сапасын (нормативтік 
функция) экімшілік тарапынан қадағалауда болуы.
Қазақстандық мектептер бесбалдық жүйені пайдаланады. Бүл 
бағалау жүйесі эр түрлі дәрежедегі жауаптарды талдауға мүмкіндік 
бермейді жэне де сабақгың барысында психологиялық жайльшықгы 
сезінуге мүмкіндік бермейді. Ендігі кезекте мектептерге 10 балдық 
бағалау жүйесі (жоба түрінде) ұсынылады. Бұл бағалау жүйесін 
дэстүрлік бағаларға («1», «2», «3», «4», «5») жэне халықаралық 
әріптік жүйеге «А+», «А-», «В+», «В-», «С+», «С-», «Д+», «Д-», 
«Ғ+», «Ғ-» (кесте 5) оңай келтіруге болады. Сонымен қатар бөлініп 
корсетілген критерийлердің суретгелген параметрлері функцио-
I
40

налдық сауатгылықгы қалыптастыру бойынша қажетгі құрама 
бөлігімен жүретін оқу үрдісін үйымдастыру үшін анағүрлым 
қолданбалы болып саналады.
Кесте 5
Ағымдағы оқу жетістіктерін критериалдық бағалау жүйесі

жүктеу/скачать 3,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: