Университеттің 85 жылдығына арналған «Қазіргі заманғы математика: проблемалары және қолданыстары» III халықаралық Тайманов оқуларының материалдар жинағы, 25 қараша, 2022 жыл 193
міндеттері ӛндірістік және басқа да экономикалық қызмет түрлерімен байланысты
міндеттер. Сондықтан мұғалімге тапсырманың танымдық элементіне арнайы әңгіме
арнаған жӛн. Мәселені шешпес бұрын оқушыларға сандардың пайыздық қатынасын табу,
берілген санның пайызын, күрделі пайызды табу, рентабельділік, ӛзіндік құн, шығындар,
еңбек ӛнімділігі, қорларды қайтару, қайтару материалы туралы ұғымды түсіндірген жӛн.
Біздің ойымызша, қаржылық сауатты адам ӛзіне тән тұтынушылық және қаржылық
мінез-құлық мәдениетімен ерекшеленеді, бірақ арнайы терминдер мен ұғымдарды
білмейді. Құзыретті тұтынушылық және қаржылық мінез-құлықтың негізгі принциптеріне
мыналар жатады:
-
тұтынушылық және қаржылық шешімдер қабылдау кезінде олардың қаржылық
мүмкіндіктері мен шектеулерін нақты бағалау;
-
таңдау қажеттілігін түсіну, барлық қажеттіліктер мен тілектерді қанағаттандыру
мүмкін емес;
-
балама шешімдерді қарау дағдысының болуы;
-
қабылданатын шешімдердің қаржылық салдарын сандық (математикалық
есептеулер арқылы алынатын) бағалау;
-
қабылданған шешімнің салдары үшін (оның ішінде ұзақ мерзімді) жеке
жауапкершілікті түсіну.
Орта мектепте экономикалық материалды сәтті игеру үшін балаларды 5-сыныптан
бастап экономикалық және қаржылық тапсырмаларды орындауға дайындауды бастау
керек. 5-9 сыныптарға арналған Математика оқулықтарында экономикалық бағыттағы
кӛптеген тапсырмалар бар. 10 - 12 жасында балалар саналы экономикалық идеяларды
қалыптастыра бастайды: ұялы байланыс операторының тарифін, интернет тарифін және
т.б. қалай таңдауға болады.
Мектептегі математика курсы аясында экономикалық есептерді оқытудың келесі
жүйесін қолданамыз:
I кезең (5 – 6 сыныптар). 5-сыныпта бӛлшектерді зерттеу кезінде мен отбасы
бюджетін кӛрсететін диаграмма құруды ұсынамыз. 6-сыныпта Бұл диаграмма жаңа
кӛрініске ие болады - енді шығындар пайызы ретінде кӛрсетіледі. "Пайыз ұғымы"
тақырыбын зерделеу кезінде есептердің негізгі түрлері: санның пайызын табу; осы пайыз
бойынша санды табу; сандардың пайыздық қатынасын табу; санның берілген пайызға
ұлғаюы (азаюы) болып табылады. 6-сыныпта пропорциялармен танысқаннан кейін
оқушылар белгілі бір тауарлардың бағасы қалай тӛмендейтінін немесе кӛтерілетінін,
салық тӛлеу жалақыға қалай байланысты екенін бақылайды. Осыған байланысты бӛлу
кірісті салынған ақшаға пропорционалды түрде бӛлу, орындалған жұмыс үшін ақы тӛлеу
мәселесін қарастыруға мүмкіндік береді. 5-сыныпта "ондық бӛлшектер" бӛлімін оқығанда
мен "салық", "ҚҚС"ұғымдарын енгіземін. 6-сыныпта пайыздық мәселелерді шешу кезінде
біз "жеңілдік", "салым", "табыс салығы", "несие"ұғымдарымен танысамыз. Оқушылар
коммуналдық тӛлемдер түбіртектерін толтыруға, қарапайым экономикалық процестерді
талдайтын диаграммаларды жасауға, "банкирлер" мен "дүкенші" рӛлдерінде қуана – қуана
ойнайды. Бұл ретте олар зерттеу жұмыстарын жүргізеді, деректерді алуды, оларды
ыңғайлы түрде ұсынуды, ақпаратты талдауды, қорытынды жасауды үйренеді.