Ва а. Т.,До зы баев м д. 71 Бошанов а д., К. Ул-мухаммед м. А., Мэжитов с. Ф. бас ре сагадиев к. , Токаев ц. К., Т0лепбаев б. А., Туймебаев ж д
жүктеу/скачать 63,86 Mb. Pdf көрінісі
|
Байпақов. Қозыбаев Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін)
| ecenTepi,
талдау жазбалары, аныктамалар, баяндама- лар, хаттар, статистикалык мел1меттер жэне баска кужаттар курады. Бул кужаттар, тутастай алганда, тоталитарлык когам шенбер1нде жасалган та рихи акпараттардын курдел1 де кен жуйееш сипаттайды. Бул кужаттардын басты кундылыгы — бастауыш партия уйымдары нын белсешилершен бастап Казакстан Коммунистж партиясы Орталык Комитеп номенклатурасыныц басшы кызметкерлерше дейшп сан мында- ган адамдар туралы партиялык icrepae жинакталган жеткш кп мелшердеп акпараттардын болуында. Партиялык ic кужаттар адамнын кызмет бас- палдактарымен журш еткен o p 6 i p кадамын — ем1рбаян дерепн, мшезде- мелер мен анкеталарды, аныктамаларды жай T i3 in шыгу гана емес, олар Казакстаннын еткен тарихы, бук1л халыктын тагдыры туралы улкен тари хи мэш бар мэл1меттерге де толы. «Казакстан тарихынын* осы 4-томында саясат, экономика, мэдениет пен турмыс мэселелерш, казакстандыктар- 55 дын басып еткен жолын, жекелеген тулгалардын тагдырына дейш жан- жакты суреттейтш орасан мол деректердш жогарыда аталган тобы кещнен пайдаланылды. - Ек1 деректемелж кордыц жасалуы жене бутан коса мурагаттардын партиялык жене мемлекеттж дербес eKi жуйесшщ курылуы Казакстан д а г ы тарих г ы л ы м ы н ы ц дамуына Kepi e c e p i H типзд1 Соган сейкес, гылым- нын eKi багыты - жетеюш-багыттаушы партиялык гылым мен оган багы- нышты азаматтык тарих гылымы калыптасты. Бутан дешн республика Агарту халык комиссариатына багынышты болып келген мемлекеттж мурагаттар 1938 жылдан бастап КазКСР IuiKi icTep халык комиссариатынын карамагына берщдь Мурагаттарда жартылай ескери терт1п енпзщщ, кужаттарды пайдалану мен жариялау ережеа ку- шейтщщ. Узак жылдар бойы онда жабык мекеме рухы, ерекше купиялык пен тарихи кужаттарды халыктан жасыру ахуалы устемдж курды. Кенес yiciMeTi жылдарында Казакстан мурагатгарынын кужаттык кор- лары влciн-влciн «тазалау» мен аса купиялык бакылауга алынып отырды. Жалпы алганда, кенестж деу1рде жазба деректер сан жагынан елденеше есе ескенше карамастан, Сталиннщ кезшде жене одан кейш п кезенде кенес деу1ршдеп тарихтын кайнар кездерше орны толмас зиян келт1рщдк 40—70-жылдардагы жоспарлы тазалау барысында мурагат коймаларынын партиялык корларынан, тарихи кундылыгы жок деген желеумен, Казак стан тургындарынын 20-50-жылдардагы ауыр жагдайына куэлж ететш кужаттар алып тасталынды жене отка ертелдь Олармен 6ipre партия коми- теттер1 мен ук1метпк курылымдар уйымдарынын жумысындагы кател1ктер мен кемшшктер туралы мел1меттер (немесе сыни п1к1рлер) бар кужаттар да жойылды. Мемлекетпк мурагат коймаларынын корларына катысты да осындай шаралар жузеге асырылды. Меселен, 1941 жылгы ш1лде-тамыз айларында КазКСР-i Орталык мемлекеток мурагатында ж урп зтген ар- найы тексеруден кей1н, республика Халык Комиссарлары Кенесш1н коры- нан (№30 кор) 1920-1929 жылдардын 172 мурагаттык ici жойылу ymiH алынды. Осылайша 1944 жылдын тамызында 1929—1935 жылдардын 610 мурагаттык icrepi, 1945 жылдын пплде — желтоксанында 1929—1936 жыл- дарга катысты 2310 мурагаттык ic ертелд1.167 Жаппай саяси кугын-сурпн курбандарына катысты кужаттар теркше- Hin, 1зс1з-тузс1з жогалып Kerri. Калган icrepre «Купия», «Ерекше купия», «Жариялауга жатпайды» деген белгшер согылып, олар арнаулы жабык кор- ларда усталды. КК(б)П ОАК 0лкел1к Комитет Ч К -О Г П У -Н К В Д - ИМ салалык мурагаттарында Алаш козгалысына катысушылар, оппози- циялык топтар мен жжтер, сондай-ак ер кезенде, ecipece 20-жылдары рес публиканын улттык муддесш табандылыкпен коргагандар туралы кужат тар сакталды. 20-30-жылдардын сонында бул материалдар жаппай кугын- cypriHre уласкан идеологиялык наукан мен тазалаудын непзш е алынды. Кызметкер орган тарапынан туткындалып, «халык жауы» деген ат алысы- мен-ак, TnicTi корларды тазарту жумыстары журпзшда жене онын eciMiHe катысты кужаттар алынып тасталды. «Казакстан тарихынын» 4-томында деректемелер ретпнде пайдаланыл- ган кужаттар, 63iHiH сипаты жагынан, мурагаттык материалдардын: (1) мемлекетпк мекемелер, (2) когамдык уйымдар, (3) жеке тулгалар тарапы- . 56 нан жасалынган улкен уш тобьша белшедь Аткаратын кызметтерше карай бул кужаттар нормативтж-реттеупп (зандар, жарлыктар, каулылар т.б.), уйымдастыру-басшылык, акпараттык-аныктамалык, жоспарлар, есеп беру жүктеу/скачать 63,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|