Вирустардың формаларының алуантүрлілігі

Әль-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Тақырыбы: Вирустардың алуантүрлілігі
Вирустарды классификациялау принциптері

Жоспар

Вирустардың алуантүрлілігі;

Вирустардың соңғы жылдарда табылған жаңа түрлерін қамту ;

Вирустардың систематикасының ерекшеліктері;

Вирустарды классификациялау принциптері;

Вирустардың классификациясының сызба нұсқасы.

Вирус

Вирус- (лат.-у)-тірі табиғат пен өлі 
табиғаттың арасында тұрған ұсақ, 
клетка құрылымсыз 
микроорганизмдердің үлкен бір 
тобы. Олар сезімтал клеткаларда 
репродукциялануға қабілетті –
автономды генетикалық құрылым.


Вирус геномдарыньщ алуан түрлілігі: 
бір жіпшелі және қос спиральды РНК 
және ДНК. Құрамьшда РНК-сы бар 
онкогенді вирустар иестерінің негізгі
типтеріне қарай вирустардың
таксономиялық топтары.

Вирустардың формаларының алуантүрлілігі 
әртүрлі болып келеді

Вирустар алуантүрлілігі және систематикасы
Вирустардың генетикалық алуантүрлілігі
Қасиеттері
Белгілер
Нуклеин қышқылы
•ДНК
•РНК
•ДНК, РНК (әртүрлі тіршілік
циклында)
Формасы
•Сызықтық
•Сақиналы
•Сегменттелген
Тізбек саны
•Бір тізбекті
•Екі тізбекті
•Бір тізбекті бөліктері бар екі 
тізбекті 
Полярлық
•Оң полярлық (+)
•Теріс полярлық (−)
•Қос полярлық (+/−)

Вирустардың соңғы жылдарда табылған 
жаңа түрлері

Cedratvirus - жұмыртқа тәрізді вириондары бар 
pithoviridae тұқымдасынан шыққан алып вирустардың
тұқымы. Cedratvirus басқа вирустардан екі қабатты
қақпақтардың болуымен ерекшеленеді. Cedratvirus
A11 тұқымының алғашқы өкілі 2016 жылы Алжирден
алынған әртүрлі экологиялық үлгілері бар 
acanthamoeba castellanii амебаларын бірлесіп өсіру
кезінде сипатталған болатын. 2018 жылдың қараша
айындағы жағдай бойынша Cedratvirus тұқымдасы
вирус таксономиясы жөніндегі Халықаралық
комитеттің (ICTV) деректер базасында тіркелмеген)

Сипаттамасы

Cedratvirus вириондарының ұзындығы 1-ден 1,2 мкм-ге
дейін және диаметрі 0,5 мкм-ге дейін жетеді. Вириондардың
пішіні овоидті және Pithovirus sibericum вириондарына
ұқсас, сонымен қатар олар екі қабатты. Вирион 
қақпақтарының қалыңдығы инфекциялық циклдің әртүрлі
кезеңдерінде әр түрлі болады. Инфекцияның алғашқы
кезеңдерінде сыртқы қабаттың қалыңдығы 40 ± 5 нм, ал 
кейінірек 55 ± 5 нм дейін қалыңдайды. Мұндай өзгерістер
вирустық бөлшектердің фагосомалар мен амеба 
вакуольдеріндегі ішкі көрінісінен, сондай-ақ вирустық ДНҚ 
жасуша цитоплазмасына енгеннен кейін вириондардың
біртіндеп жойылуынан туындауы мүмкін. P. sibiricum
сияқты, ДНҚ цитоплазмаға капсид ішіндегі арнайы тесік
арқылы енеді

Геном

Cedratvirus геномы 589068 базалық жұптан тұратын қос ішекті сақиналы ДНҚ молекуласымен
ұсынылған. GC-геномның құрамы 42,6% - ға тең. Вириондардың Pithovirus вириондарымен
морфологиялық ұқсастығына қарамастан, Cedratvirus геномы P. sibericum және P. massiliensis-
Тен қысқа, сәйкесінше 21 және 97 мыңға, Cedratvirus геномында палиндромды қайталанатын
тізбектер анықталған жоқ, бірақ қайталанудың 27 мүмкін аймағы табылды. Cedratvirus
геномында 574 болжалды ақуыз кодталған, бұл Pithovirus тектес вирустарға қарағанда көп. 
Геномда тРНҚ гендері табылған жоқ. Деректер базасындағы 177 Cedratvirus ақуызы үшін
гомологтарды табу мүмкін болмады. Оның 258 ақуызы басқа вирустардың ақуыздарына, 108 
эукариот ақуыздарына және тек 31 прокариот ақуыздарына гомологиялық. Вирустық
ақуыздардың ішінде гомологтардың 84,1% - ы Питовирусқа жатады. Эукариоттық гомолог 
ақуыздары Micromonas pusilla жасыл балдырларына, A. castellanii амебасына және қоңыр
балдырларға жатады Ectocarpus siliculosus. Аннотациялауға болатын Cedratvirus гендерінің
көпшілігі вирустың ерекше процестеріне қатысады: мысалы, хош иісті аминқышқылдарының
биосинтез гендері және D-3-фосфоглицерат дегидрогеназа гені табылды. Рибонуклеаза III 
генінің екі көшірмесі және рибонуклеаза h генінің бір алыс гомологы анықталды

Өмірлік цикл

Cedratvirus инфекциялық циклі алып вирустар үшін стандартты түрде басталады: 
вириондар амебамен фагоциттеледі, фагосомаларға және одан әрі вакуолаларға
енеді, ішкі вирустық мембрана мен вакуоль мембранасы біріктірілгеннен кейін
вирустық ДНҚ цитоплазмаға енеді. ДНҚ-ның шығуына екі қабатты капсидтің бір
ғана қабаты қатысады. Цитоплазмада ДНҚ жоқ бос вирустық бөлшектер де 
кездеседі. Инфекциядан кейін 4 сағаттан кейін вирус фабрикасы жасуша
цитоплазмасында пайда болады. Екі-төрт сағаттан кейін оларда жетілген
вириондар пайда болады, дегенмен жаңа бөлшектердің пайда болуы тоқтамайды. 
Культураны жұқтырғаннан кейін 10 сағаттан кейін кейбір жасушалар вирустық
бөлшектерді босатып, жұқтырғаннан кейін 24 сағаттан кейін мәдениеттің толық
лизисі пайда болады

Pacmanvirus

Pacmanvirus 2017 жылы амеба A. castellanii көмегімен
сипатталған. Бұл вирустар электронды микроскопқа теріс
бояумен байқалған капсидтің формасы үшін өз атауын алды: 
ол Pac-Man бейне ойынының басты кейіпкеріне ұқсас. 
Pacmanvirus өте тез көбейеді және инфекциядан 8 сағат өткен
соң амеб жасушаларының лизисі пайда болады. Вириондар
мен геномдардың мөлшері бойынша Pacmanvirus
Kaumoebavirus және Faustovirus-қа жақын, ал Pacmanvirus-тің
ең жақын туыстары-Faustovirus, Asfaviridae және
Kaumoebavirus

Вирус 2017 жылы Алжирден алынған әр түрлі қоршаған орта 
үлгілері бар acanthamoeba castellani амебасын бірлесіп өсіру
кезінде табылды

Геном

Pacmanvirus капсидінің икосаэдрлік, бірақ сәл тұрақты
емес формасы бар (оның атауы бар) және мөлшері
шамамен 175 нм жетеді, вирустың ішкі мембранасы
капсидтің геометриясын қайталайды. Pacmanvirus геномы 
395405 базалық жұптан тұратын қос ішекті ДНҚ 
молекуласымен ұсынылған. Геномның GC құрамы
шамамен 33,6% - ға жетеді, бұл онымен байланысты
вирустарға қарағанда төмен. Сірә, геномдық ДНҚ 
сақиналы емес, сызықтық пішінге ие. Pacmanvirus
геномында үлкен қайталанулар немесе инверттелген
учаскелер мүлдем жоқ. Геномда бір тРНҚ гені табылды-
изолейцинді тРНҚ гені, бірақ байланысты вирустарда
тРНҚ гендері жоқ. Биоинформатикалық талдау бойынша
Pacmanvirus геномында 465 болжамды ген бар.