Вирустардың формаларының алуантүрлілігі

Orthopoxvirus
Parapoxvirus
Avipoxvirus
Leporipoxvirus
Suipoxvirus
Capripoxvirus

ДНҚ-лы бар вирустардың жіктелуі және олардың кейбір қасиеттері
#
Тұқымдастар
ДНҚ құрамы
Қабықшалы н/е 
қабықшасыз
Капсид 
симметрия
сы
Вирионн
ың 
мөлшері
Торшада өсіп 
өнетін жері
1
Поксвирустар
2-жіпті
сызықшалы
ДНҚ
Қабықшалы
Күрделі
250
цитоплазмада
2
Герпесвирустар
--
--
Куб тәрізді 150
Ядрода
3
Гепаднавирустар
--
--
Күрделі
80
Ядрода
4
Иридовирустар
--
Қабықшасыз
Куб тәрізді 130
цитоплазмада, 
ДНҚ-ядрода
5
Аденовирустар
--
--
--
50
Ядрода
6
Паповавирустар
2-жіпті 
сақиналы ДНҚ
--
--
20
Ядрода
7
Парвовирустар
1-жіпшелі ДНҚ
--
--
70
Ядрода

РНҚ-лы вирустар
Бұл бір үлкен топтан тұратын вирустар. Оларға 12
тұқымдас кіреді. Құрамындағы кейбір вирустарда 
бір жіпті РНҚ басқаларында екі жіпті РНҚ бар. 
Соңғысында геномы сызығшалы, үзілмелі немесе 
сақиналы болып келеді. Бұларда мынандай 
тұқымдастар жатады:
Picornaviridae
Caliciviridae
Togaviridae
Birnaviridae
Paramyxoviridae
Rhabdoviridae
Orthomyxoviridae
Buyaviridae
Arenaviridae
Retroviridae
Reoviridae
Coronaviridae

РНҚ-лы бар вирустардың жіктелуі және олардың кейбір қасиеттері
#
Тұқымдастар
РНҚ құрамы
Қабықшалы 
н/е 
қабықшасыз
Геномның 
стратегиясы
Капсид 
симметри
ясы
Вирион
ның 
мөлшері
Торшада өсіп 
өнетін жері
1
Пикорнавирустар
1-жіпті РНҚ
Қабықшасыз
(+) жіпті
Куб 
тәрізді
25
цитоплазмада
2
Калицивирустар
--
--
--
--
35
--
3
Тогавирустар
--
Қабықшалы
--
--
60
--
4
Бирнавирустар
--
--
--
--
60
--
5
Коронавирустар
--
--
--
Спираль 
тәрізді
100
--
6
Парамиксовирустар
--
--
--
--
225
--
7
Рабдовирустар
1-жіпті 
сызықшалы 
РНҚ
--
(-) жіпті
--
120
Цитоплазмада
8
Буньявирустар
1-жіпті 
үзілмелі 
сақиналы РНҚ
--
--
--
95
цитоплазмада
9
Ортомиксовирустар
1-жіпті 
сызықшалы 
үзілмелі РНҚ
--
--
--
100
Цитоплазмада 
РНҚ ядрода

Инфекцияны емдеу үшін бактериофагтарды – бактериялардың табиғи жауларын қолдануға деген 
қызығушылықтың жандануы қисынды болып көрінеді. Шынында да, "антибиотиктер дәуірінің" онжылдықтарында 
бактериофагтар медицинаға емес, іргелі молекулалық биологияға белсенді қызмет етті. Генетикалық кодтың 
"триплеттерін" және ДНҚ рекомбинация процесін декодтау туралы айту жеткілікті. Енді бактериофагтар терапевтік 
мақсаттарға жарамды фагтарды дұрыс таңдау үшін жеткілікті.Бактериофагтардың ықтимал дәрі ретінде көптеген 
артықшылықтары бар. Ең алдымен, бұл олардың сансыз саны. Бактериофагтың генетикалық аппаратын өзгерту 
бактерияларға қарағанда әлдеқайда оңай, ал жоғары ағзаларда бұл қажет емес. Сіз әрқашан табиғатта қолайлы 
нәрсені таңдай аласыз. Бұл таңдау, қажетті қасиеттерді шоғырландыру және қажетті бактериофагтардың көбеюі 
туралы.
Бактериофагтар - бұл бактерияларды зақымдайтын вирустар болып табылады. Ашылғаннан кейін көп ұзамай 
фагтар адамның бактериялық ауруларын, мысалы, бубон обасы мен тырысқақ ауруын емдеу үшін қолданыла 
бастады. Бірақ фаг терапиясы сәтті болмады және 1940 жылдары антибиотиктер табылғаннан кейін ол іс жүзінде 
қолданыстар тысқары қалды.Бірақ біраз жылдардан соң антибиотикке төзімді бактериялардың пайда болуымен 
фагтардың емдік потенциалына қайтадан көбірек көңіл бөліне бастады. 2016 жылы Невада штатындағы әйел 
барлық белгілі антибиотиктерге төзімді Klebsiella pneumoniae тудырған бактериялық инфекциядан қайтыс болды. 
Қазіргі уақытта бактериялар антибиотиктерге бұрынғыдан да тезірек бейімделеді. Адамзатқа бактериялық 
инфекциялармен күресудің балама әдісі қажет. Бактерияларды өлтірудің ең перспективті әдістерінің бірі-
бактериофагтарды қолдану: бактерияларды жұқтыратын және өлтіретін вирустарды қолдану болып табылады.
Бактериофагтар.Медицинадағы рөлі

Қорытынды
Көп жылдар бойы гентикалық материал ақзаттан тұрады деп саналатын. Тек 50-ші 
жылдардың соңында ғана бактериялар мен вирустврдың тұқым қуалаушылық қасиеті нуклеин 
қышқылдарында екені анықталды. Вирустағы нуклеин қышқылдары (РНҚ немесе ДНҚ) 
генетикалық информацияны сақтайды және ақзаттардың құрамын қадағалайды, Мұндай
тұжырымға келудің негізін мынадай тәжірибе арқылы білуге болады: вирустар нуклеин 
қышықылын ақзаттардан ажыратып, торшаға ексе ондай торшаларда вирустардың жаңа, толық
түрлері пайда болады. Осы тәжірибеден вирустардың көбеюіне, толық сақталуына олардың
нуклеин қышқылының керек екенін білуге болады. 

Пайдаланған әдебиеттер

В.Иванов, «Вирусы и вирусные заболевания»

Интернет ресурстар

Р.Қ. Сыдықбекова Микробиология және вирусология 

А.А.Табаева Медицинская микробиология и вирусология

Дәрістер