Моңғолдардың Қазақстан жерлерін жаулап алуы
Моңғолдардың Қазақстан жерлерін жаулап алуы
1219 жылы ұзын саны 150 мыңға жететін қолы Ертістен Сырдарияға қарай жылжыды. Жошы Сырдарияны бойлап, Қыпшақ даласына бағыттады:
Сығанақ қаласы -
3 ай
Ашнас (Аснас) – 15 күн қарсыласты
Шағатай мен Үгедей – Отырарды қоршауға алды;
Отырар қаласы
6 ай қарсыласты
Хорезм шах көмекке жіберген Қараша хажиб - Моңғолдарға беріліп, қақпаны ашқаннан кейін, қала жеңіліске ұшыраған.
Жаулап алудың зардаптары:
Моңғол шапқыншылығының зардаптары орасан зор болды.
- Жетісу аймағында шапқыншылыққа дейін 200-ден астам елді мекендер болса, одан кейінгі XII – XIV ғасырларда аймақта бар жоғы 20- ға жуық қала мен қоныс жайлар қалған.
- Шыңғыс хан мен кіші баласы Төле екеуі Бұхара қаласына бет алады.
- 1219-1220 жылдары Сыр бойындағы қалалар толығымен монғолдардың иелігіне көшеді.
- 1219-1221 жылдары Шыңғыс хан Орта Азияны басып алды.
- 1219-1224 жылдары Шыңғыс хан Орта Азия мен Қазақстанды толығымен басып алды.
Моңғолдардың Қазақстан жерлерін жаулап алуы
Шыңғыс хан жаулап алған жерлерін өзінің төрт баласына бөліп береді. Қазақстан жері оның үш баласының қол астына қарады. Бөліп берілген жерлер ұлыс деп аталады.
- Жошы ұлысына – Шығысы Ертіс өзенінен – батысы Еуропа жерлеріне дейін.
- Шағатай ұлысына – Оңтүстік – Шығыс Қазақстан (Жетісу аймағы ) мен Орта Азия жерлері берілген.
- Ұлыстың орталығы - Алмалық (Алматы маңы )
- Жазғы ордасы - Құяш (Іле бойында)
- Үгедей ұлысына – Батыс Монғолия мен Алтай, Тарбағатай, Ертістің жоғары ағысы бойындағы жерлер қараған.
- Ол ұлы хан атағын алғаннан кейін Орхонда, Қарақорымда тұрған.
- Төле ұлысы – Монғолияның өз жері.
- 1259 жылы ұлы хан Мөңке қайтыс болған соң, Шыңғыс тұқымдарының арасындағы талас шиеленісе бастаған.
Ұлыстардың құрылуы
Шыңғыс хан және оның ұрпақтарының
жаулап алған жерлері
АЛТЫН ОРДА
(Xiii ғ.ортасы – XV ғ.ортасы)
Алтын орда – Жошы ұлысының орнына құрылған мемлекеттердің бірі.
Жошы ханның баласы Батый (Бату) ханның кезінде Орда Алтай тауынан Дунай өзеніне дейінгі ұлан-ғайыр жерді алып жатқан үлкен мемлекет болды
Алтын орданың құрылуы
Алғашқы орталығы: Сарай – Бату (Еділ бойында)
Кейінгі орталығы: Сарай – Беркеге көшірілген
XVI ғасырда орыс деректерінде “Алтын орда” атауы атала бастады.
Ол үш ордаға бөлінді:
Алтын босағалы Алтын Орда (Батый)
Күміс босағалы Ақ Орда (Орда Ежен)
Болат босағалы Боз Орда (Шайбани)
Алтын Орданын негізін қалаушы:
Батый хан (1227 – 1255 ж.ж).
- Парсы тарихшысы Жувейни еңбегінде Батый ханның әділдігі туралы былай деп жазған: «Оның ордасына саудагерлер барлық жерлерден келіп жатты. Олар түрлі тауарларды әкеледі. Ол тауарлардың барлығын алғызып, оның үстіне бағаны артығымен төлетіп отырған».
Достарыңызбен бөлісу: |
