2.3 Реляциондық аудару Реляциондық алгебра мен реляциондық аудару арасындағы айырмашылық, бiрiншiсiнде, нәтиже алу үшiн операциялар тобы көрсетiлген, екiншi жағдайда тек қатынастардың қасиеттерi берiлген. Тiлдiң мысалы – QUEL.
Реляциондық модельдегi мәлiметтердi басқару тiлi.
Сұраныс өз алдына сақталған мәлiметтердi модификациялау, жою және таңдау бойынша жасалатын операциялардың құрамын анықтайтын арнайы сипатталған қажеттi.
Сұранысты дайындау үшiн оны сипаттауға арналған екi тiл бар:
QBE (Query By Example) – үлгi бойынша сұраныс тiлi
QBE – сұранысты қолмен немесе визуалды түрде құралуын айтады, ал SQL – сұранысты программалауды бiлдiредi.
Үлгi бойынша сұраныс тiлi QBE
QBE – нiң теоретикалық негiзi болып ауыспалы домендi реляциондық аудару болып саналады. QBE тiлi мәлiметтер базасында күрделi сұранысты жасауға мүмкiндiк бередi. Мұндай тәсiл сұранысты жоғары дәрежеде орындауға мүмкiндiк бередi. Әрбiр қазiргi таңдағы реляциондық мәлiметтер базасын басқару жүйесiнiң өзiнiң QBE тiлi бар. QBE – нiң алғашқы варианты 1975 – 1977 жж. Злуфф енгiзген.
QBE тiлiнде сұраныстарды бiр кестелiк және көп кестелiк етiп құрауға болады. Жаңа бет құру, таңдау, мәлiметтердi аудару, беттi жою, мәлiметтердi модификациялауға болады. Жасалған сұраныстың нәтижесi болып жаңа кесте саналады.
Сұраныс формасы кесте түрiнде болады және алаң атын таңдауға мүмкiндiк бередi. QBE- де қажеттi мәлiметтер базасының кестесiн бiлу үшiн кесте атауын таңдау сұранысы орындалады. Алаң атаулары кестеге қолмен немесе автоматты түрде енгiзiледi.
2.5 SQL тілі. Мәліметтер базасының сұрауын құру 1. Жалпы тілге сипаттама
2. SQL тілінде мәліметтердің түрлері
3. Тілдің негізгі операторлары
1. SQL тілінің құрылымдық сұрауы реляционды есептеулер мен ауыспалы кортеждер тілі бірнеше стандарттары бар,көбінесе қолданылатын олар SQL-89 және SQL-92.
SQL тілі кестелермен операциялар жасау кезінде қолданылатыны- анықталу кестенің мәліметтер операциясы (құру,өшіру,құрылымын өзгерту) және мәліметтердің- мәліметтермен манипуляция жасау (таңдау,өзгерту,қосу,өшіру) т.б.көптеген операциялар бар.Мысалы,мәліметтер базасының әкімшілігі транзакцияларды басқару құралы. SQL процедурлық емес тіл болып келеді және басқару операторлары,подпрогамм мекемесі,енгізу-шығару және т.б.Соған байланысты SQL автономды қолданылмайды,әдетте ол орнатылған тілдер арасында СУБД-ны бағдарламалау(мысалы,Visual Basic for Application СУБД Access ) SQL орнатылған.
Орнатылған SQL-ді негізгі 2 әдіс бойынша ажыратады:статистикалық және динамикалық.
Статистикалық тілді қолданғанда бағдарламаның мәтіні SQL тілін шақыру функциясы орындалып жатқан модельге компиляциядан кейін қатаң қосылады.
Динамикалық тілді қолғанда динамикалық шақыруларды орнату ұйғарылады. SQL функциясында және осы шақырулардың интерпретациясы, мысалы,өшірілген мәліметтер базасын үндеу,осы бағдарламаны орындау кезінде болады.Бұл әдіс мынандай жағдайда қолданылады,егер қосымшалар алдын-ала белгісіз болғанда SQL шақыру түрі және қолданушы арасында диалог құрылады.
Мәліметтерді таңдау қорытындысында бір немесе бірнеше кестелерде көптеген жазулар болуы мүмкін,оны ойын деп атаймыз.