Южного казахстана

 
31 
 
ТҤЙІН 
 
Пакуш Л.В. – э.ғ.д, профессор, Ярошевич Д.В.–  жетекші маманы  
БМАША, Беларусь Республикасы экономика Министрлігі, Беларусь Республикасы 
    
Беларусь Республикасының геоэкономикаға кірудің ерекшеліктері 
 
Геоэкономиканы  қалыптастыру  ол  бұл  үдерісті  түсіну  немесе  түсінбеуге  байланыссыз 
жүретін  шынайылық.  Бірақ,  бұл  құбылысты  дұрыс  түсіну  және  ұлттық  экономиканы 
геоэкономиканың  қызмет  етуінің  жағдайына  дайындау  бұл  үдеріске  тез  арада  қосылуға  және 
оның  мүмкіншіліктерін  табысты  пайдалануға,  сондай-ақ  теріс  құбылыстар  салдарынан  пайда 
болатын қарама-қайшылықтарға дайын болуға  мүмкіншілік береді. 
Белоруссия туралы айтқанда, оның дүниежүзілік ӛндіріске аз кӛлемде тартылғанын атап 
ӛту  керек.  Бұл  ел  үшін  шаруашылық  жүргізудің  жаңа  формаларын  ендірудің  дүниежүзілік 
тәжірибесі  пайдалы  болатын  еді,  ол  үшін  экономиканың  әртүрлі  секторларында  аталған 
формалардың неғұрлым тиімділерін пайдалануға  талдау жүргізу қажет. 
 
RESUME 
 
Pakush L.V. - Doctor of Economic Science, Professor  
Yaroshevich D.V. - Leading expert  
BSAA, Ministry of Economy Republic оf Belarus, Republic of Belarus  
 
Features of the Republic of Belarus entry in geoeconomics 
 
Formation of geo-economics is a reality that is independent of understanding and disregard for 
the  process.  However,  awareness  of  this  phenomenon  and  preparation  of  the  national  economy  to 
function in terms of geo-economics, of course, allows rapid inclusion in the process and the successful 
use of its capabilities and resistance to arising negative phenomena. 
Speaking of the Republic of Belarus, it is worth noting a minor involvement in world produc-
tion.  For  it  would  be  useful  the  world  experience  of  new  forms  of  economic  activity  introduction, 
which requires an analysis of the most profitable forms in different sectors of the economy. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР 
ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ 
   

 
32 
 
 
 
 
 
ӘОЖ 37.091.3:51 
 
МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ҤРДІСІНДЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-
ДИДАКТИКАЛЫҚ ЗАҢДЫЛЫҚТАРДЫ ПАЙДАЛАНУ 
 
Г.Т.Джусупбекова - п.ғ.к., аға оқытушы, Н.Ж.Айтбаева - аға оқытушы,   
А.С.Қыдырбекова - аға оқытушы  
 
М.Әуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент қ. 
 
Андатпа 
 
Мақалада  жалпы  математика  пәнін  оқыту  үрдісінде  қолданылатын  кейбір 
психологиялық-дидактикалық  заңдылықтар  қарастырылған.  Сонымен  қатар,  мұғалімнің 
математиканы  оқытуда  психологиялық  және  дидактикалық  мәліметтерді  ӛзіне  жинақтаған 
психологиялық-дидактикалық заңдылықтар жүйесін білуі және соған сәйкес әдістерді қолдана 
алуы  қажет  екендігі  келтіріледі.  Мұнда  психологиялық-дидактикалық  заңдылықтар  жүйесінің 
мүмкін нұсқаларының ішінен кейбіреуін математиканы оқытуда қолдануды қарастырады. Бұл 
заңдылықтарда  оқушы  санасында  ӛтетін  ішкі  үдерістер  арасындағы  байланыстар  ашылады 
және оқу іс-әрекеттері орындалатын сыртқа дидактикалық шарттар кӛрсетіледі. 
 
Кілттік 
сӛздер: 
психологиялық-дидактикалық 
заңдылықтар, 
фронтальды 
сұрау, 
математикалық ұғымдар, кӛбейту формулалары, жүйе. 
 
 
Мұғалімнің  оқу-әдістемелік  жұмыстарын  жетілдіру  мүмкіндіктері  оның 
оқушылардың  ақыл-ой  іс-әрекеттерін  мақсатты  түрде  басқару  қабілеттілігіне  тікелей 
байланысты. Мұғалім ӛзінің психологиялық-педагогикалық білімдеріне сүйене отырып, 
басқаруды жүзеге асырады. Демек, мұғалімнің математиканы оқытуда психологиялық 
және  дидактикалық  мәліметтерді  ӛзіне  жинақтаған  психологиялық-дидактикалық 
заңдылықтар жүйесін білуі және соған сәйкес әдістерді қолдана алуы керек [1]. 
Біз психологиялық-дидактикалық заңдылықтар жүйесінің мүмкін нұсқаларының 
ішінен 
кейбіреуін 
математиканы 
оқытуда 
қолдануды 
қарастырайық. 
Бұл 
заңдылықтарда  оқушы  санасында  ӛтетін  ішкі  үдерістер  арасындағы  байланыстар 
ашылады  және  оқу  іс-әрекеттері  орындалатын  сыртқы  дидактикалық  шарттар 
кӛрсетіледі. Міне, осы себептен де бұл заңдылықтар психологиялық-дидактикалық деп 
аталған.  Сыртқы  жағдайларға  математикалық  тапсырмалар  мазмұнының  біртіндеп 
берілуі, сабақты ұйымдастыру тәсілі жатса, ал ішкі жағдайларға ойлау іс-әрекеті, есте 
сақтау және т.б. жатады [2]. 
Мұғалім  сыртқы  жағдайларды  түрлендіре  отырып,  оқушы  санасында  болып 
жататын ішкі үдерістерді реттеуге мүмкіндік алады. Яғни, мұғалім оқушылардың ойлау 
іс-әрекеттерін мақсатты басқаруға кіріседі. Мұғалім сонымен оқыту әдістерінен ӛзінің 
жұмысына  ыңғайлы  жағдайларды  таңдап,  оларды  қолданудан  шығатын  мүмкін 
нәтижелерді  болжаудан  кӛптеген  қиындықтардан  шығу  жолдарын  табады.  Сосын 
ӛзінің  қорытындыларын  іс-жүзінде  тексереді.  Мысалы,  мынадай  заңдылықты 
қарастырайық. 

 
33 
Егер  оқушы  оқу  материалдарымен  танысу  барысында  сол  материалдарды 
түсінуге  бағытталған  нақты  тапсырманы  орындаса,  онда  оқушылардың  ойлау 
белсенділігі  артады.  Бұл  заңдылық  математиканы  оқыту  тәжірибесі  мен  сабақтардағы 
психологияның қолданылу тәжірибесін жалпылайды. Осы заңдылықтың қолданылуын 
кӛрсетейік. Оқушыларға оқулықтағы келесі анықтаманы оқуларын ұсынайық: «Барлық 
бұрыштары тік параллелограмм тіктӛрбұрыш деп аталады».  «Ойланыңдар» деп қанша 
айтсақ та, оқушылардың кӛбісі бұл анықтаманы онша түсінбеуі мүмкін. Шын мәнінде 
оқушыларды  ойланып  оқуға  шақыру  үшін,  мұғалім  жоғарыда  келтірілген  заңдылыққа 
сүйеніп, нақты тапсырманы бергені дұрыс.  
Оқушыларға  нені  және  қалай  орындау  керектігін  тапсырмада  кӛрсетеміз, 
мысалы: «оқулықта берілген тіктӛртбұрыштың анықтамасын оқып оны қалай басқаша 
ӛзгертуге  болатынын  анықтаңдар»,  «Бір  бұрышы  тік  болатын  параллелограммда 
тіктӛртбұрыш  деп  атайды»  анықтамасы  дұрыс  тұжырымдалған  ба?  Бұл  жерде 
оқушылар  тапсырманы  орындау  үшін  оны  ойланып  оқиды,  талдайды,  әр  түрлі 
анықтамаларды  ӛзара  салыстырады.  Келтірілген  заңдылыққа  сәйкес  оқушылар 
анықтаманы тапсырмасыз бірден оқудан гӛрі тапсырманы орындау арқылы жақсы есте 
сақтайды. 
Ішкі  үдерістер  мен  оқу  іс-әрекеттерінің  сыртқы  жағдайлары  арасында  кӛптеген 
байланыстар  бар.  Заңдылықтарды  іс-жүзінде  қолдануды  жеңілдету  үшін  олардың 
әрқайсысына  тек  жеке  байланыстар  кіріcтірілген.  Жеке  заңдылықты  қолдана  отырып, 
біз  басқа  заңдылықтарға  уақытша  мән  бермеуіміз  керек.  Дидактикалық  жағдайларды 
талдау  барысында  біз  сол  жағдайларға  қолданылатын  заңдылықтар  жиынтығына 
сүйенеміз. Демек, сол жағдайларға қатысты барлық қажет байланыстар ескеріледі. 
Енді  есте  сақтаудың  кейбір  негізгі  заңдылықтарына  тоқталайық.  Психологияда 
есте  сақтаудың  еркін  және  еркін  емес  түрлері  бар.  Егер  біз  күш-жігерімізді  берілген 
материалды  есте  сақтауға  қатысты  әдейі  қойылған  мәселеге  қарай  бағыттасақ,  онда 
ондай есте сақтау еркін делінеді. 
Егер  арнайы  есте  сақтау  мәселесі  қойылмай,  оқу  материалы  жадымызда  (есте) 
басқа  іс-әрекеттерді  орындау  нәтижесінде  орын  алса,  онда  еркін  емес  есте  сақтау 
жүзеге асады.  
Психолог ғалымдар оқу  үдерісінде есте  сақтаудың екі  түрінің де маңыздылығы 
айтылады. Психологияда еркін есте сақтаудың келесі тиімділік шарттары анықталған: 
1) оқу материалдарын белсенді ақыл-ой іс-әрекеттері арқылы орындау; 
2) түсінуге бағытталған әрекеттерді орындау [3]. 
Кӛп  уақыт  бойы  дидактикада  және  психологияда  оқу  материалын  оқушылар 
негізінен  еркін  есте  сақтау  арқылы  игереді  деп  келдік.  Кӛптеген  әдістемелер  де  еркін 
есте сақтауға арналған. Еркін емес түрде есте сақтаудың оқу үдерісіндегі мәнін жоғары, 
әрі олардың тиімділігі шарттар арқылы: 
1.
 
Оқушылар оқу материалдарын еркін емес түрде есте  сақтай алады, егер олар 
белсенді  ойлау  іс-әрекеттерін  орындаса  және  ол  белсенді  іс-әрекеттер  қажет 
материалды түсінуге бағытталған болса [1]. 
Мысалы,  «Оқулықтағы  мынадай  параграфты  оқып  келу»  тапсырмасының 
орнына  мұғалім  осы  материалдарға  қатысты  қандай  да  бір  іс-әрекеттерді  орындауды 
ұсынады: жоспар құру, алдында (бұрынғы) ӛткен материалдармен  салыстыру  т.б. Бұл 
кезде  оқушылар  белсенді  ойлау  іс-әрекеттерін  жүзеге  асыру  арқылы  материалды 
түсінуге бағытталған жұмыстарды орындайды.  
2.
 
Егер  келесі  екі  шарт  сақталатын  болса:  оқушылар  оқу  материалына  қатысты 
белсенді ойлау әрекеттерін орындайды және бұл әрекеттер материалды терең түсінуге 
әкелетін болса, онда оқу материалдарын түсіну сәтті шығады.  

 
34 
Мысалы,  мұғалімдерге  қысқаша  кӛбейту  формулаларын  үйрету  кезінде  кӛбіне 
оқушылар  бұл  формулалардың  айтылуын  жаттап  алады.  Осы  типтес  кемшілік  болмас 
үшін жұмыс жасаудың үш тәсілін қарастырып, оларды ӛзара салыстырайық: 
1)
 
Мұғалім  оқушыларға  жаттығуларды  орындау  барысында  келесі  талапты 
қояды:  қысқаша  кӛбейту  формулаларын  жаз  және  сәйкес  заңдылықты  ауызша  айт. 
Ережені  жаттау  үшін  мұғалім  әрбір  сабақта  3-4  минуттық  жаппай  сұрауды 
ұйымдастырады.  Нәтижеде  заңдылықты  оқушылардың  кейбіреуі  жаттайды,  ал 
кейбіреуінде  ол  есте  қалмайды.  Бұл  тәсілдің  тиімсіздік  себебі  қандай?  Мұнда 
мұғалімнің талабы еркін есте сақтауға бағытталған. 
2)
 
Егер тақтаға шыққан оқушы ережені айта алмаса, онда мұғалім тапсырманы 
орындау  барысында  сәйкес  ережені  кітаптан  оқуды  ұсынады.  Сонда  оқушы  әрбір 
аяқталған  логикалық  бӛліктің  соңында  тоқтап,  оған  сәйкес  жаттығудың  бӛлігін 
орындайды.  Екінші  тәсілде  белсенді  ойлау  іс-әрекеттері  үдерісінде  заңдылық  есте 
сақталып  қалады  және  бұл  іс-әрекет  оқу  материалын  түсінуге  бағытталады.  Бірақ 
мұғалім  талап  еткен    жағдайда  ғана  бұл  тәсіл  тиімді.  Ал  егер  мұғалім  ондай  талап 
қоймаса, бұл заңдылық орындалмай қалады. 
3)
 
Жаңа  материал  оқытылатын  сабақта  мұғалім  оны  оқуға,  кітаптан  қарауға 
рұқсат берсін. Бірақ сабақтың соңында келесі сабаққа бұл материалды естен шығармай 
жаттап келуін ескертеді. Кӛптеген оқушылар «Біз оны есте сақтап қалдық» деп айтады. 
Жалпы  мұғалімнің  талабының  әсерінен  оқушыларда  берік  есте  сақтау  мидағы 
орнықтыру пайда болады. Әрине ең соңғы тәсіл басқаларына қарағанда тиімді. 
Оқу материалдарын жақсы игеру кӛп рет қайталаудан емес, жаттаудан емес сол 
материалдарға    қатысты  белсенді  жұмыстар  орындауды  қамтамасыз  етілуін  деп 
келтірген.  Заңдылықтар  бізге  тек  математиканы  оқыту  әдістемесіндегі  ұсыныстардың 
дұрыстығына  кӛз  жеткізуге  кӛмектеседі.  Бұл  ұсыныстардың  қажеттілігін  нақты 
түсінуге кӛмектеседі.  
Математиканы  оқытуда  бұл  келтірілгеннен  басқа  кӛптеген  заңдылықтар 
қолданылады,  ал  олар  әртүрлі  ойлау  іс-әрекеттерінің  жиынтығы  арқылы  жүзеге 
асырылады.  Ал,  әрбір  әдісті  психологиялық-дидактикалық  заңдылықтар  жүйесіне 
сүйене  отырып  тиімді  қолдану  –  оқушылардың  оқу  материалдарын  жетік  түсінуіне 
міндетті түрде әкеледі. 
Қорыта  айтқанда,  математикалық  білімдерді    оқушылардың  саналы,  тиянақты 
меңгеріп,  тұрақты  есте  сақтауы  үшін  оқу  материалдарының  мазмұнына  сайма-сай 
келетін белсенді іс-әрекет ұйымдастыру керек. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
 
1
 
Груденев  П.Я.  Совершенствование  методики  работы  учителя  математики.  –  М.: 
Просвещение, 1990. -С.65-66. 
2
 
Окунев А.А. Спасибо за урок, дети! – М.: Просвещение, 1988. –С.104-105. 
3
 
Жарықбаев Қ.Б.  Психология. – Алматы, 2004. –Б.83-84. 
 
 
 
 
РЕЗЮМЕ 
 
Джусупбекова Г.Т.  - к.п.н., ст.преподаватель, Айтбаева Н.Ж. - ст.преподаватель, 
Кыдырбекова А.С. - ст.преподаватель 
ЮКГУ им.М.Ауэзова, г.Шымкент 
 

 
35 
Использование психолого-дидактических законов в процессе обучения математике 
 
В  статье  рассматриваются  психолого-дидактические  закономерности  при  обучении 
математике.  Также  приведены  примеры  использования  учителем    математики  психолого-
дидактических    материалов  и  применение    психолого-дидактических  методов.  В  статье 
рассматриваются некоторые методы психолого-дидактических  закономерностей  при обучении 
математике.  
 
RESUME 
 
Dzhsypbekova G .T. - 
candidate of pedagogical sciences
, Assistant Professor,  
Aitbayeva N.Zh. - Assistant Professor, Kydyrbekova A.S.  - Assistant Professor  
M.Auezov South-Kazakhstan State University, Shymkent 
 
The using of psychology-didactic regularity in the process of teaching matematics 
 
The article deals  with  psycho-didactic patterns in teaching mathematics.  It also  gives 
examples  of math teacher psychological  and didactic materials  and the use of psychological 
and  didactic  methods.  The  article  deals  with  some  of  the  methods  of  psychological  and 
didactic  laws  in  teaching  mathematics.  In  these  laws  opens  the  connection  between  the 
internal processes in the minds of students and external didactic conditions for learning.
 
 
 
 
УДК 347.787.5:004.853 
 
РАЗВИТИЕ ТВОРЧЕСКОЙ АКТИВНОСТИ СТУДЕНТОВ В ПРОЦЕССЕ 
ОБУЧЕНИЯ ДЕКОРАТИВНО-ПРИКЛАДНОМУ ИСКУССТВУ 
 
Ж.О. Небесаева – магистрант, А.Л. Павловский - к.п.н., доцент,  
К.Ж. Амиргазин - д.п.н., профессор 
 
ЮКГУ им. М.Ауэзова, г. Шымкент 
Омский государственный педагогический университет, г. Омск 
 
Аннотация 
 
В статье рассматриваются вопросы создания педагогических условий, необходимых для 
развития  творческой  активности  студентов  на  занятиях  декоративно-прикладным  искусством. 
Профессиональная подготовка учителей изобразительного искусства должна быть ориентиро-
вана не только на приобретение необходимого объема знаний, умений и навыков по художест-
венным дисциплинам, но и на развитие способности будущих специалистов к самостоятельно-
му  поиску  и  применению  новых  знаний  и  технологий  в  условиях  быстро  меняющейся  окру-
жающей действительности. Это требует от них подвижности мышления, быстрой ориентиров-
ки, творческого подхода к решению профессиональных задач.  Необходимым условием в соот-
ветствии  с  этими  требованиями  является  увеличение  доли  исследовательской  деятельности 
студентов в процессе их обучения декоративно-прикладному искусству. 
 
Ключевые  слова:  искусство,  творчество,  декоративно-прикладное  искусство,  активность, 
творчество. 
 
 

 
36 
В современных условиях значительных преобразований во многих сферах обще-
ственной жизни гуманистическое начало приобретает все большую значимость. В свя-
зи с этим возрастает необходимость в творчески развитом молодом поколении, которо-
му  предстоит  в  своей  практической  деятельности  преобразовывать  окружающий  мир. 
На данном этапе развития нашего общества большое внимание уделяется художествен-
ному  образованию  и эстетическому воспитанию  молодого  поколения.  В  связи  с  этим 
происходит  активный  поиск  путей  совершенствования  процесса  обучения  в  высшей 
школе. Сегодня он идет по линии активизации внутренних резервов учебного процесса, 
выявления  творческих  способностей  студентов.  Будущий  учитель  изобразительного 
искусства  призван  формировать  интерес  к  художественному  наследию  и  развивать 
творческие способности учащихся. А это возможно лишь при наличии у него профес-
сиональных  знаний  и  активности  в  художественном  творчестве.  Данная  проблема  ре-
шается педагогами с использованием разнообразных средств, форм и методов учебно-
воспитательного процесса. 
Профессиональная  подготовка  учителей  изобразительного  искусства  должна 
быть ориентирована не только на приобретение необходимого объема знаний, умений и 
навыков  по  художественным  дисциплинам,  но  и  на  развитие  способности  будущих 
специалистов к самостоятельному поиску и применению новых знаний и технологий в 
условиях быстро меняющейся окружающей действительности. Это требует от них под-
вижности мышления, быстрой ориентировки, творческого подхода к решению профес-
сиональных задач.  
Особое место в процессе модернизации художественного образования занимает 
декоративно-прикладное искусство. Эта отрасль изобразительного искусства наиболее 
тесно  связана  с  использованием  в  процессе  художественного  творчества  материалов, 
инструментов и технологий, спектр которых непрерывно расширяется благодаря новым 
научным  и  технологическим  достижениям.  Именно  поэтому  декоративно-прикладное 
искусство в наибольшей степени нуждается в том, чтобы в его структуре развивались 
компоненты  исследовательской  и  проектной  творческой  деятельности.  А  это,  в  свою 
очередь,  требует  модернизации  традиционных  форм  обучения  декоративно-
прикладному  искусству  и  предполагает  возрастание  значимости  организационно-
педагогического  обеспечения  активизации  самостоятельной  исследовательской  дея-
тельности студентов в образовательном процессе.  
Чтобы  понять  эстетическую  специфику  декоративно  искусства,  нужно  принять 
во  внимание  необычайный  диапазон  его  тем,  сюжетов,  типов  произведений, 
художественных техник. Произведения всех этих весьма несхожих форм объединяет их 
главное  назначение,  основная  функция  –  служить  художественному  обогащению 
окружающей  человека  обстановки.  В  стремлении  упорядочить  свои  знания  в 
эстетической сфере, человек обращает свой взор к истории, стремится осмыслить себя 
в  сложных  связях  не  только  с  настоящим,  но  и  с  прошлым.  Здесь  внимание  его 
устремляется  не  всѐ,  что  рождает  ощущение  непреходящих  ценностей.  К  таким 
ценностям  относится  никогда  не  утрачивающее  своей  привлекательности 
художественное мышление наших предков [1] .  
В процессе профессиональной подготовки студентов художественных факульте-
тов,  изучение  декоративно-прикладного  искусства  имеет  особое  значение  в  развитии 
потребности  в  творческой  деятельности.  Изучение  дисциплины  «декоративно-
прикладное  искусство»  вызывает  у  студентов    огромный  интерес  и  желание  творить, 
т.к. для них впервые раскрываются секреты технологии художественной обработки ма-
териалов, технологические операции, происходит знакомство с видами ДПИ, с инстру-
ментами и оборудованием и т.д. Стоит отметить, что общение с произведениями деко-

 
37 
ративно-прикладного искусства способно выработать желание осмыслить их художест-
венное  значение,  обобщить  и  выявить  закономерности,  выработать  индивидуальный 
подход  к  решению  вопросов,  а  личное  участие  в  создании  предметов  декоративно-
прикладного искусства стимулирует творческую активность.
 
Возможности  освоения  композиции  и художественно-выразительных  средств  в 
процессе  изучения  декоративно-прикладного  искусства  опираются  на  готовность 
студента к решению учебно-творческих задач, на определенный запас знаний, умений 
и навыков в области изобразительного искусства (композиция, рисунок, цветоведение, 
материаловедение), без которых просто невозможно приступить к решению вопроса о 
формировании творческой активности студента [2]. 
Говоря  о  сущности  творческой  деятельности  студентов,  необходимо  отметить, 
что  для  нее  свойственны  все  основные  закономерности,  которые  характерны  для 
творческого  труда  художников-  профессионалов.  В  творческом  процессе,  при 
изготовлении  художественных  изделий,  важную  роль  играют  познавательные 
процессы, потребности, чувства, волевые действия. Развитие ощущений и восприятия 
дает возможность воспринимать окружающие предметы и явления во всей их полноте. 
Благодаря  вниманию  человек  выделяет  наиболее  важный  для  решения  возникшей 
задачи объект, а благодаря способности запоминания использует в процессе творчества 
накопленные знания и умения. Всякая творческая деятельность предполагает решение 
определенных  задач,  и  это  достигается  в  большой  мере  не  простым  восприятием,  а 
посредством  мыслительной  деятельности,  в  результате  которой  на  базе  имеющихся 
знаний и умений делаются новые выводы. 
По  своему  содержанию  формирование  творческой  активности  и  развитие 
художественного  мастерства  складывается  из  определенных  специальных  знаний,  а 
также  умений  и  навыков,  в  которых  реализуется  совершенное  владение  основными 
художественно-техническими 
приемами 
изобразительной 
деятельности 
по 
декоративно-прикладному искусству. Эти знания, технологические операции и приемы 
складывались  и  усовершенствовались  веками,  передаются  из  поколения  в  поколение. 
Но  для  каждого  профессионального  художника,  работающего  в  области  народного 
промысла,  они  являются  результатом  его  личного  вклада,  опыта,  изобретения,  т.  к. 
приобретаются в процессе индивидуальной деятельности. 
В  процессе  обучения,  студенты    овладевают  техникой  резьбы,  росписи, 
ткачества, знают закономерности использования выразительных средств и используют 
приобретенные  знания  и  навыки  в  рамках  учебного  процесса,  но  при  создании 
творческого  произведения,  самостоятельной  композиции  им  не  хватает  опыта  и 
профессионализма. 
Народное  декоративно-прикладное  искусство,  воздействуя  на  личность, 
обогащает  не  только  эмоционально-чувственную  сферу,  но  и  способствует 
приобретению  необходимых  практических  умений,  накоплению  профессиональных 
навыков,  самовыражению  личности.  Проблема  развития  личности,  формирования 
творческой 
активности 
студентов 
средствами 
декоративного 
искусства 
рассматривалась многократно в педагогических исследованиях. Объективный подход к 
этому вопросу предполагает изучение специальной литературы в различных областях 
знания:  значимы  проблемы  психологии,  общепедагогические  аспекты,  современные 
положения  дидактики  обучения,  научные  труды  по  развитию  личности  средствами 
изобразительного и декоративно-прикладного искусства. 
Разные  авторы  определяют  способность  к  творчеству  по-разному,  но  общим  в 
понятии является то, что способность к творчеству видится в создании чего-то нового, 
оригинального. Понятие «творческая деятельность» объемно и многогранно. Недоста-

 
38 
точно  сказать  лишь  о том,  что  оно  определяется  творческой  способностью  личности, 
его творческой активностью, навыками творчества, т. е. параметрами его творческого 
потенциала. Оно определяется также его темпераментом, характером, волей и другими 
особенностями его личности. 
Творческий  потенциал  как  социально  значимое  качество  человека  является 
одной  из  важнейших  характеристик  личности  человека  как  члена  того  или  иного 
общества людей, творческой личности. 
Активность — это проявление потребности его жизненных сил, поэтому ее мож-
но  считать  и  предпосылкой  и  результатом  его  развития.  Активность,  как  личностное 
образование, выражает особое состояние обучаемого и его отношение к деятельности 
(внимательность, расположенность, живое соучастие в общем, процессе, быстрое реа-
гирование  на  изменение  обстоятельств  деятельности).  Активность  выражает  не  саму 
деятельность,  а  ее  уровень  и  ее  характер.  Как  принадлежность  деятеля,  активность 
влияет и на процесс целеполагания, и на осознание мотивации, способов деятельности 
[3].
 
Познавательная  активность  —  ценное  и  сложное  личностное  образование, 
интенсивно  формирующееся  в  школьные  годы.  Проявления  его  в  каждом 
последующем  возрасте  шире,  богаче;  они  оказывают  влияние  на  продуктивность 
обучения и учения, на активизацию всей учебной деятельности. Ценность урока чаще 
всего определяют через активность учащихся. 
Психолого-педагогическими исследованиями зафиксированы различные уровни 
активности: 
1.
 
Репродуктивно-подражательная 
или 
воспроизводящая 
активность, 
характеризуется  стремлением  учащегося  понять,  запомнить  и  воспроизвести  знания, 
овладеть способами их применения по образцу. 
2.
 
Интерпретирующая  активность  -  стремлением  к  выявлению  смысла 
изучаемого,  проникновению  в  сущность  явления,  стремлением  познать  связь  между 
явлениями  и  процессами,  овладеть  способами  применения  знаний  в  измененных 
условиях. 
3.
 
Творческая  активность  характеризуется  интересом  и  стремлением  не  только 
проникнуть глубоко в сущность явлений и их взаимосвязей, но и найти для этой цели 
новый способ. На этом уровне активности проявляются стремление применить знания 
в новой ситуации, т. е. произвести перенос знаний и способов деятельности в условиях, 
которые до сих пор не были известны. 
Познавательную  активность  можно  считать  подготовительной  ступенью  само-
стоятельности [4].
 
Воспроизводящая и творческая работа учащихся в обучении  — это 
разные уровни проявления их активности и самостоятельности. Если воспроизведение 
— первый, начальный этап, то творчество — самая высокая ступень познавательной и 
практической  деятельности  учащихся.  Отсюда  их  различное  назначение  в  учебном 
процессе. Если главной задачей воспроизводящей деятельности учащихся является ус-
воение, накопление знаний, умений и навыков, то цель творческой деятельности  — не 
только  дальнейшее  совершенствование  полученных знаний, но  и  всемерная  активиза-
ция  мышления  учащихся,  развитие  их  познавательных  способностей.  Данные  виды 
деятельности отличаются друг от друга, как по содержанию, так и по способам выпол-
нения.  Воспроизводящая  деятельность  большей  частью  ограничивается  программно 
очерченным кругом знаний и сложившимися методами его изучения. 
Развить творческие потенции ученика можно, только непосредственно включая 
его  в  творческую  деятельность.  «Творчество  —  деятельность,  результатом  которой 
является  создание  новых  материальных  и  духовных  ценностей.  Творчество 

 
39 
предполагает наличие у личности способностей, мотивов, знаний и умений, благодаря 
которым 
создается 
продукт, 
отличающийся 
новизной, 
оригинальностью, 
уникальностью»[5].
 
 
Согласно современным воззрениям процесс научного творчества совершается в 
три этапа. 

жүктеу/скачать 5,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: