Южного казахстана

 
233 
4
 
Органов Р.Г., Масленникова Г.Я. Сердечно-сосудистые заболевания в РФ во  второй 
половине ХХ столетия, тенденция, возможные принципы, перспективы // Кардиология. – 2000. 
-№6. – С. 4-9.  
5
 
Федин А.И. и др. Качество жизни на фоне лечения артериальной гипертензии  боль-
ных,  перенесших  инсульт  //  Сборник  научных  трудов,  докл.  межд.  конф.  посвященной  100-
летию Центральной клинической больницы Московского Патриархата. –М.: Россия, 2004, де-
кабрь 10-11.  - С. 63. 
6
 
Симоненко  В.Б.,  Широков  Е.А.,  Овчинников  Ю.В.  Клинические  особенности  тече-
ния артериальной гипертонии, осложненной перенесенным ишемическим инсультом  // Клини-
ческая медицина. - 2007. - № 9. -  С. 45-49. 
 
РЕЗЮМЕ 
 
Орманов Н.Ж. – д.м.н., профессор, Сарсенбаев Н.Т. - врач кардиолог, магистрант, 
Садырханова Ҥ.Ж. - к.м.н.-ассистент 
ЮКГФМА, Шымкент қ. 
 
Изменения  фармакоэкономических критериев больных ишемической болезнью  сердца  
с сопутствующей артериальной гипертонией в зависимости от интегрального 
коэффициента «антиоксидант – прооксидант» 
 
Сочетанное  применение  антиишемической,  антигипертензивной,  антиагрегентной  и 
гиполипидемической терапии повышает интегральный показатель и  индекс  «качества жизни» 
на    40,5%  (ФТК-2,  фозикард-10мг,  кардиомагнил-100мг,  метопролол-50мг,  ультрокс-10мг);  и  
на  27,1%  (ФТК-3,  фозикард  -20мг,  тромбокард-100мг,  метопролол  -50мг,  ультрокс  -10мг)    у 
больных  ишемической  болезни  сердца  с  артериальной  гипертензией.  Коэффициент  «затраты-
полезность»,  определяемый  с  помощью  индекса  качества  жизни,  снижается  по  сравнению  с 
ФТК-1 (фозикард - 10мг, тромбокард-100мг, метопролол - 50мг и ультрокс-10мг)  на 35,3% и 
17,5%  у  больных пролеченных ФТК-2 (фозикард - 10мг, кардиомагнил - 100мг, метопролол - 
50мг,  ультрокс  -  10мг)  и  ФТК-3  (фозикард  -  20мг,  тромбокард-100мг,  метопролол  -  50мг, 
ультрокс  -  10мг  ),  а  под  влиянием  ФТК-4  (хартил  -  10мг,  бисопролол  -  5мг,  аторис  -  10мг, 
тромбокард - 100мг) повышается на 10,9%. 
 
RESUME 
 
Ormanov N.J. – Doctor of Medical Sciences, Professor, Sarsenbayev N.T. - cardiologist, graduate 
student, Sadirhanova Y.J. - Candidates of Medical Sciences, Assistant 
SKSFA, Shymkent 
 
Changes pharmacoeconomic criteria coronary heart disease patients with arterial hypertension 
concomitantly depending on integral factor "antioxidant - prooxidant" 
 
The  combined  use  of  anti-ischemic,  antihypertensive,  and  lipid-lowering  therapy 
antiagregentnoy  increases  integral  index  and  the  index  of  "quality  of  life"  at  40.5%  (FTC-2-10mg 
fozikard,  cardiomagnil-100mg,  metoprolol,  50mg  ultroks-10mg),  and  at  27,  1%  (FTC-3  fozikard-
20mg,  trombokard-100mg,  metoprolol,  50mg  ultroks-10mg)  in  patients  with  coronary  heart  disease 
and arterial hypertension. Factor "cost-utility" is defined  by the index of quality of life is reduced in 
comparison with the FTC-1 (fozikard-10mg, trombokard-100mg, metoprolol-50mg-10mg and ultroks) 
by  35.3%  and  17.5%  in  patients  treated  FTC  -2  (fozikard-10mg,  cardiomagnil-100mg,  metoprolol-
50mg-10mg  ultroks)  and  FTC-3  (fozikard-20mg,  trombokard-100mg,  metoprolol,  50mg  ultroks-
10mg),  and  under  the  influence.  FTC-4  (Hart-10mg,  bisoprolol-5mg,  10mg,  Atoris,  trombokard-
100mg) increased by 10,9%. 
 
 

 
234 
 
ӘОЖ 615.015:615.225.1/.2:616.12-008.331 
 
ІІ ДӘРЕЖЕЛІ АРТЕРИАЛДЫ ГИПЕРТОНИЯЛЫҚ НАУҚАСТАРДЫҢ 
«ШЫҒЫН-ПАЙДАЛЫ» КӚРСЕТКІШТЕРІНІҢ ФАРМАКОТЕРАПИЯЛЫҚ 
КЕШЕНДЕРДІҢ ӘСЕРІНЕН ӚЗГЕРУІ 
 
Н.Ж. Орманов– м.ғ.д., профессор, М.Ж. Қазбекова– магистрант 
 
 ОҚМФА, Шымкент қ. 
 
Аңдатпа 
 
Қосарланған  антигипертензивті  терапияны  ұзақ  уақыт  пайдалану  барысында 
интегралды кӛрсеткіш пен «ӛмір сапасының» индексі 1-ФТК: (индамид-1,5мг, фозикард-10мг, 
кардилопин-5мг) пайдалану кезінде - 16,6%; 2-ФТК: (диаван-80/12,5мг, кардилопин-5мг) емдеу 
барысында - 45,4%; және 3-ФТК: (арифон-1,5мг, диаван-80 мг, норвакс-5 мг)  әсерінен - 28,8% 
жоғарылайды. 
Симптомсыз күндер кӛмегімен анықталған  «шығын – пайда» коэффициентінің мӛлшері 
ІІ дәрежелі артериалды гипертония науқастарының 2-ФТК мен 3-ФТК топтарының әсерінен 1-
ФТК тобымен салыстырғанда 42,2%  және 32,0% тӛмендейді. 
 
Кілтті  сӛздер:  артериалық  гипертония,  аурудың  толық  құны,  «шығын-пайда»  коэффициенті, 
нәтижелік құны. 
 
 
Жүрек–қан  тамырлар  жүйесінің  ең  кӛп  тараған  ауруларының  бірі-артериялық 
гипертония,  ал,  оны  емдеудің  экономикалық  тиімділігін  бағалау  кардиологиядағы 
фармакоэкономикалық  ӛзекті  мәселерінің  бірі  болып  табылады  [1].  Дүниежүзілік 
статистика бойынша ересек тұрғындар арасында артериалды гипертония ауруымен 21-
25% зардап шегеді [2], ал бұл кӛрсеткіш ҚР бойынша 24,3% құрайды және оның жиілігі 
жасының ӛсуіне байланысты 10 есе ӛседі [3]. Жалпы ӛлім кӛрсеткішінің себебі ретінде 
артериалды  гипертония  ауруы  20-50%  құрайды  [4].  Сырқаттардың  90%  артериалды 
гипертонияның  І  және  ІІ  дәрежесіне  тең.  Осыған  байланысты  артериалды  қан 
қысымының тым жоғары емес кӛрсеткіштеріндегі артериалды гипертония ауруын  ерте 
емдеу  –  алдын-алу  іс-шараларын    ӛткізу  ең  жоғары  клиникалық  және  экономикалық 
нәтижелер  береді.  Фармацевтикалық  нарықтағы  антигипертензиялық  дәрілерді 
сырқаттарды оңтайлы емдеу үшін қолдану ӛзекті мәселенің бірі. 
Жұмыстың  мақсаты.  Фармакоэкономикалық  кӛрсеткіштер  негізінде  ІІ  дәрежелі 
артериялық  гипертониямен  ауыратын  науқастарды  әртүрлі    фармакотерапиялық 
кешендердің тиімділігімен бағалау. 
 
Зерттелген топтар және зерттеу әдістері. Жұмыстың міндеттеріне сәйкес 50 дені 
сау адам және артериалды гипертонияның ІІ дәрежесімен ауыратын 90 науқас зерттеуге 
алынды. Олар фармакотерапиялық кешендермен емдеуге байланысты үш топқа бӛлінді. 
1-топтағы  сырқаттар:  индамид  (1,5  мг),  фозикард  (10  мг),  кардилопин  (5  мг);  2-топ: 
диаван (80/12,5 мг), кардилопин (5 мг); 3-топ: арифон (1,5 мг), диаван (80 мг), норвакс 
(5 мг) дәрілерін нұсқау бойынша күніне бір рет қабылдады. Емдеу - бақылау мерзімі 6 
ай. 
Фармакотерапиялық кешендердің фармакоэкономикалық жағдайын зерттеу үшін 
дәрілік  заттардың  бағаларын  «Еврофарма»  фирмасының  құны  арқылы  зерттедік. 
Есептеу  стандарттық  әдіс  бойынша  зерттеліп,  науқастың  толық  бағасы  «шығындар-

 
235 
тиімділік» 
пен 
«пайдалылық-тиімділік», 
фармакотерапиялық 
кешендердің 
фармакоэкономикалық  тиімділігін  есептеу  үшін  сырқаттардың  симптомсыз  күндері 
арқылы анықтадық [5, 6]. Бұл зерттеулер емге дейін және 6 айдан кейін қолданылды. 
ФТК-дердің  тиімділік  құнын  аурудың  жалпы  құны    мен    емдеу  нәтижесінің 
кӛрсеткіші келесі ӛрнек арқылы анықтадық: 
 
              Тиімділік құны  =      Жалпы құны 2 - Жалпы құны 1  
                                                 Тиімділік 2 - Тиімділік 1 
 
Зерттеу  нәтижелері.  Зерттеуге  алынған  сырқаттардың  емдеуге  қолданған 
фармакотерапиялық  кешендердің  атаулары  мен  қажетті  дәрілердің  санымен  және 
олардың бағасы, емдеу бағамы 1-кестеде кӛрсетілген.  
 
Кесте  1 -  АГ ІІ дәрежелі науқастарды емдеудегі дәрілік шығынның фармакотерапияның түріне  
тәуелділігі 
 
Аттары 
Қажетті дәрілердің саны 
(дана) 
Бағасы (теңге) 
бір таблетка 
емдеу бағамы 
1-нұсқа 
Индамид (1,5мг) 
Фозикард (10мг) 
Кардилопин (5мг) 
Барлығы 
 
180 
180 
180 
540 
 
18,0 
31,0 
61,0 
110,0 
 
3240,0 
5580,0 
10980,0 
19800,0 
2-нұсқа 
Диаван (80/12,5мг) 
Кардилопин (5мг) 
Барлығы 
 
180 
180 
360 
 
229,0 
61,0 
290,0 
 
41142,0 
10980,0 
52122,0 
3-нұсқа 
Арифон (1,5мг) 
Диаван (80 мг) 
Норвакс (5 мг) 
Барлығы 
 
180 
180 
180 
540 
 
30,0 
169,0 
70,0 
269,0 
 
5400,0 
30472,0 
12648,0 
48520,0 
 
1-ФТК-ді  қолданғанда  бір  күндік  емнің  бағасы  –  110  теңге  құраса,  емдеу 
бағамына 19800 теңге шығындалды. 2-ФТК-ді қолданғанда 1-күндік емдік бағасы – 290 
тенгеге  тең  болса,  емдеу  бағамына  52122  тенге  шығындалды.  3-ФТК-ді  емдеу  үшін 
қолданғанда 1-күндік шығын 269 теңгеге тең болса, ал емдеу бағамы 48520 теңгеге тең 
болды.1-ФТК-нінің емдеу бағамына қарағанда 2-ФТК-нінің шығыны 160% - пайызға, 3-
ФТК емдеу бағамының құны 140% - пайызға ӛсті. 
Сонымен  артериалды  гипертониялық  ІІ  дәрежелі  сырқаттарды  емдеу 
нәтижесіндегі  дәрілерге  арналған  шығын  1-ФТК  ең  тӛменгі  орын  алса,  ең  жоғарғы 
деңгейі 2-ФТК, ал 3-ФТК ортаңғы жағдайда орын алды.  
АГ  ІІ  дәрежелі  науқастарды  емдеудегі    клинико-үнемділік  нәтиженің 
кӛрсеткіштерінің  фармакотерапияның  түріне  байланысты  ӛзгеруі  кестеде  кӛрсетілген. 
Жедел  жәрдем  шақырудың  саны  бірінші  емдік  тобында  6-ға,  ал  екінші  және  үшінші 
ФТК  топтарда  3  және  4  тең  болады.  Жедел  жәрдем  шақыруға  кететін  шығынның 
мӛлшері  бірінші  ФТК-нің  әсерінен  12159,5  теңгені  құраса,    2-ФТК  емдік  топтағы  - 
6079,5  теңгеге  тең  болса,  ал  3-ФТК  емдік  тобында  -  8106,0  теңгені  құрады.  Бірінші 
топтағы шығынның мӛлшерін 100% теңегенде, екінші  және үшінші емдік топтарында 

 
236 
бұл шығын 49,9% және 66,6% құрайды, яғни бұл топтарда шығынның мӛлшері 50,1% 
және 33,4% тең болады. 
Сырқаттарға  терапевттердің  келуі  бірінші  топта  бақылау  уақытында  6-ға  тең 
болса,  ал  екінші  және  үшінші  топта  3  және  4  рет  болады,  ал  шығынның  мӛлшері 
бірінші,  екінші  және  үшінші  топтарда  2124  теңгеге,  1062  және  1416  теңгені  құрайды, 
яғни бірінші топпен салыстырғанда бұл шығынның мӛлшері екінші және үшінші топта 
50% және 33,4% азайды. 
Артериалды  гипертонияның  ІІ  дәрежелі  сырқаттарды  емдеуге  кететін  тікелей 
шығынның  мӛлшері  бірінші  топта  33083,5  теңгені  құраса,  екінші  және  үшінші  топта 
59263,5 және 58042,0 теңгеге тең болады, яғни бірінші  топпен салыстырғанда тікелей 
шығынның мӛлшері екінші және үшінші топта 73,8%  және 70,3% жоғары болады. 
Алты  айлық  бақылау  уақытында  бірінші  топтағы  сырқаттардың  жұмыссыздық 
күндері 67,8 күнге тең болса, екінші және үшінші топтардағы бұл кӛрсеткіш 30,6 және 
40,2  күндерді  құрайды,  ал  шығынның  мӛлшері  бірінші,  екінші  және  үшінші  топтарда 
55046,8,  24844,1  және  32638,4  теңгені  құрайды,  яғни  бірінші  топпен  салыстырғанда 
тікелей  емес  шығынның  мӛлшері  екінші  және  үшінші  топта  54,9%    және  40,8% 
тӛмендейді.  
  
Кесте  2  -  АГ  ІІ  дәрежелі  науқастарды  емдеудегі    клинико-үнемділік  нәтиженің 
кӛрсеткіштерінің фармакотерапияның түріне байланысты жағдайы 
 
Кӛрсеткіштер 
ФТК-1 
n=30 
ФТК-2 
n=30 
ФТК-3 
n=30 
n 
шығын 
(теңге) 
n 
шығын 
(теңге) 
n 
шығын 
(теңге) 
Дәрілердің құны 
- 
19800,0 
- 
52122,0 
- 
48520,0 
Жедел жәрдем шақыру 
6 
12159,5 
3 
6079,5 
4,0 
8106,0 
Терапевттің келуі 
6 
2124 
3 
1062,0 
4,0 
1416,0 
Барлығы  
(тікелей шығын) 
- 
34083,5 
- 
59263,5 
- 
58042,0 
Жұмыссыздық күндері 
67,8 3,1 
55046,8 
30,6 1,5 
24844,1 
40,2  1,1 
32638,4 
Барлығы  
(тікелей емес шығын) 
- 
55046,8 
- 
24844,1 
- 
32638,4 
 
АГ ІІ дәрежелі науқастарды емдеу кешендерінің түріне байланысты шығынның 
және  аурудың  толық  құнының  жарты  жылдық  мерзіміндегі  жағдайы  3  кестеде 
кӛрсетілген. Тікелей, тікелей емес және аурудың толық бағасы ФТК әсерінен әр түрлі 
деңгейде ӛзгереді. Аурудың толық бағасы бірінші ФТК тобында 89130,3 теңгені құраса, 
ал  екінші  және  үшінші  топтарында  84107,6  және  90680,4  теңгеге  тең  болады,  яғни 
бірінші  топпен  салыстырғанда  толық  шығынның  мӛлшері  екінші  және  үшінші  топта 
94,4%  және 101,7% тең болады.  
 
Кесте  3  -  АГ  ІІ  дәрежелі  науқастарды  емдеудің  түріне  байланысты шығынның  және  аурудың 
толық құнының жарты жылдық мерзімінде ӛзгеруі 
 
Топтар  
Тікелей шығын 
(теңге) 
Тікелей емес шығын 
(теңге) 
Аурудың толық бағасы 
(теңге) 
ФТК-1 
 n = 30 
34083,5 
55046,8 
89130,3 
ФТК-2 
 n = 30 
59263,5 
24844,1 
84107,6 

 
237 
ФТК-3 
 n = 30 
58042,0 
32638,4 
90680,4 
 
Артериалық  гипертониялық  науқастардың  «Шығын  -  пайда»  кӛрсеткішінің 
симптомсыз  күндерінің  санының  нышандарына  байланысты  фармакотерапиялық 
кешендердің әсерінен ӛзгеруі 4 – кестеде кӛрсетілген.    
 
Кесте  4  -  Артериалық  гипертониялық  науқастардың  «Шығын  -пайда»  кӛрсеткішінің 
симптомсыз күндерінің  санының  нышандарына байланысты фармакотерапиялық кешендердің 
әсерінен ӛзгеруі   
 
 Топтар 
Симптомсыз 
күндер 
 
Пайдалы
-лық % 
Бір науқастың 24 апта 
ішіндегі 
жиынтық шығыны 
(теңгемен) 
«Шығын-
пайда» 
коэффициенті 
(теңгемен) 
Нәтижелі 
құны 
ФТК-1 
n = 30 
110,2±1,0 
55,6 
89130,0 
1603,0 
 
- 
ФТК-2 
n = 30 
152,5,4±1,21* 
90,7 
84107,6 
927,3 
 
143,1 
 
ФТК-3 
n = 30 
139,8±1,0* 
83,2 
90680,4 
1089,9 
 
56,2 
 
Ескерту - * 1 топ кӛрсеткішімен салыстырғандағы нақты айырмашылығы р<0,05. 
 
Алты  айлық  бақылау  уақытында  бірінші  топтағы  сырқаттардың  симптомсыз 
күндері  110,2  күнге  тең  болса,  екінші  және  үшінші  топтардағы  бұл  кӛрсеткіш,  152,5 
және 139,8 күндерді құрайды, ал оның пайдалы кӛрсеткіші бірінші, екінші және үшінші 
топтарда  55,6%,  90,7%  және  83,2%-ға  тең  болады.  Фармакотерапиялық  кешендердің 
емдік  әсерінен  «шығын  –  пайда»  коэффициенті  бірінші  топта  1603,0  теңге  құраса, 
екінші және үшінші топтарда 927,3 және 1089,9 теңгеге тең болады.  
ФТК-1  емдік  тобымен  салыстырғанда  ФТК-2  тобының  нәтижелік  құны  143,1 
теңгеге  тең  болса,  үшінші  топта  56,2  теңгені  құрайды.  Сонымен  зерттеу  нәтижесінде 
алынған  мәліметтер  ФТК-2:  диаван  (80/12,5  мг),  кардилопин  (5  мг),  емдік  әсерінің 
нәтижелі құны ең үлкен мәнге, ал  «шығын-пайда» кӛрсеткіші  мен нәтижелі құны ең 
кіші мәнге тең болады. 
Қорытынды: 
1.  ІІ  дәрежелі  артериалды  гипертониялық    науқастарда  симптомсыз  күндердің  
саны    24  апталық  емдеу  мерзімінде  1-ФТК  (индамид-1,5мг,  фозикард-10мг, 
кардилопин-5мг) әсерінен -55,6%; 2-ФТК: (диаван-80/12,5мг, кардилопин-5мг)  - 90,7%;  
3-ФТК (арифон-1,5мг, диаван-80мг, норвакс-5мг) - 83,2% құрайды. 
2.
 
ФТК-2  емдік  нәтижелік  құны  ең  үлкен  мәнге  ие  болды.  «Шығын  –  пайда» 
коэффициентінің  мӛлшері  екінші  және  үшінші  топта  бірінші  топпен  салыстырғанда 
26,3%  және 10,1% тӛмендейді. 
                                         
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
 
1
 
Константинов  В.В.  и  др.    Распространенность  АГ  и  ее  связь  со  смертностью  и 
факторами риска среди мужского населения в городах разных регионов // Кардиология. – 2001. 
- №4. – С. 59.  
2
 
Цыбин  А.К. Фармакоэкономика: проблемы и пути дальнейшего развития  // Рецепт. 
– 2000. - № 6(15). -  С. 21-24. 
3
 
Байсеркин Б. С. Состояние кардиологической и кардиохирургической службы в РК  и 
о мерах по дальнейшему развитию на 2007-2009 годы // Медицина. - 2006. - № 11. - С. 12-15. 

 
238 
4
 
Органов Р.Г., Масленникова Г.Я. Сердечно-сосудистые заболевания в РФ во  второй 
половине ХХ столетия, тенденция, возможные принципы, перспективы // Кардиология. – 2000. 
-№6. – С. 4-9.  
5
 
Федин А.И. и др.  Качество жизни на фоне лечения артериальной гипертензии  больных, пере-
несших инсульт // Сб. науч. труд., докл. межд. конф. посвященной 100-летию Центральной клини-
ческой больницы Московского Патриархата.  -М.: Россия, 2004, декабрь 10-11. -С. 63. 
6
 
Симоненко В.Б., Широков Е.А., Овчинников Ю.В. Клинические особенности течения 
артериальной гипертонии, осложненной перенесенным ишемическим инсультом //Клиническая 
медицина. - 2007. - № 9. -  С. 45-49. 
 
РЕЗЮМЕ 
 
Орманов Н.Ж. – д.м.н., профессор, Қазбекова М.Ж. – магистрант 
 ОҚМФА, Шымкент қ. 
 
Изменение показателя «затраты и полезность» под влиянием фармакотерапевтических 
комплексов у больных артериальной гипертонией ІІ степени 
 
Комбинированное  применение  антигипертензивной  терапии  повышает  интегральный 
показатель  и  индекс  «качества  жизни»  на    16,6%  при  применении  ФТК-1:  (индамид-1,5мг, 
фозикард-10мг,  кардилопин-5мг,)  и  на  45,4%  при  лечении  ФТК-2:  (диаван-80/12,5мг, 
кардилопин-5мг), на 28,8% под влиянием ФТК-3: (арифон-1,5мг, диаван-80 мг, норвакс-5 мг). 
Коэффициент  «затраты-полезность»,  определяемый  с  помощью  бессимптомных  дней, 
снижается по сравнению с ФТК-1 на 42,2% и на 32,0% у больных с артериальной гипертонией 
ІІ степени под влиянием  ФТК-2 и ФТК-3. 
 
RESUME 
 
Ormanov N.J. – doctor medical science, Professor, Kazbekova M.J. - magistrant 
SKSFA, Shymkent 
 
Changing of the index “expenditures and practicality” depending on prarmacotherapeutic 
complexes in patients with arterial hypertonic disease of second stage  
 
Combined use of antihypertensive therapy improves integral index and the index of "quality of 
life"  at  16.6%  with  the  use  of  FTC-1:  (indamid-1,  5  mg,  10  mg,  fozikard,  cardilopin-5mg,)  and  by 
45.4%  in  the  treatment  of  PTC  2:  (diavan-80/12,  5mg,  cardilopin-5mg)  and  by  28.8%  under  the 
influence of the FTC-3 (arifon-1, 5 mg, 80 mg, diavan, norvaks-5 mg).  
Factor  "cost-utility"  defined  from  asymptomatic  days  reduced  compared  to  FTC-1  by  42.2% 
and 32.0% in patients with hypertension second degree under the influence of two PTC and FTC-3.  
УДК 581.6.582.949.2.581.19.615-092 
 
ОПРЕДЕЛЕНИЕ ЧИСЛОВЫХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ СЫРЬЯ  
КОРНЕЙ ПИОНА УКЛОНЯЮЩЕГОСЯ 
 
К.К. Орынбасарова – к.фарм.н., доцент;  В.К. Мамытова – ст.преподаватель;  
 А.А. Какильбаева – студент 
 
ЮКГФА, г. Шымкент  
 
Аннотация 
 

 
239 
В  статье  приведены  результаты  товароведческого  анализа  корней  пиона 
уклоняющегося.  При  проведении  товароведческого  анализа  определены  нормы,  регламенти-
рующие  чистоту  и  доброкачественность  лекарственного  растительного  сырья  –  корней  пиона 
уклоняющего  -  в виде числовых показателей: влажность, зола общая и зола,  нерастворимая в 
10% хлористоводородной кислоте.   
 
Ключевые  слова:  лекарственное  растительное  сырье,  пион  уклоняющий,  числовые 
показатели, зольность, влажность.  
 
 
 
В  растениях,  в  том  числе  лекарственных,  наряду  с  органическими,  содержатся 
минеральные  вещества,  элементы  которых  обнаруживаются  в  золе  при  их  сжигании. 
Минеральные вещества нередко являются регуляторами жизненных процессов, проте-
кающих в растениях, и, очевидно, в ряде случаев оказывают лечебный эффект. Содер-
жание  минеральных  веществ  в  растениях  может  меняться  в  зависимости  от  состава 
почвы, влажности, биологических особенностей и др.     
Минеральные элементы, по содержанию их в растениях, делят на макроэлемен-
ты,  микроэлементы  и  ультрамикроэлементы.  Минеральные  элементы  имеют  большое 
значение для жизнедеятельности растительного, а, следовательно, и человеческого ор-
ганизма, поскольку растения (в виде плодов и овощей)  служат главным поставщиком 
минеральных веществ.   
Об общем содержании минеральных веществ в лекарственных растениях судят 
по золе, количество которой варьируется в широких (от 3 до 25%) пределах в зависи-
мости от вида сырья. Различают золу: общую и нерастворимую в 10% растворе хлори-
стоводородной кислоты [1].    
Вся зола, растворенная в кислоте, считается естественной зольностью растений, 
и именно ее состав типичен для оценки лекарственных растений, как источника макро- 
и особенно микроэлементов.  
Природная  флора  Казахстана  характеризуется  видовым  многообразием  и  при 
этом насчитывается более 6 тыс. видов растений, среди которых 667 относятся к энде-
мичным, и большинство из них практически не изучено до сих пор на содержание био-
логически активных веществ [2].    
В  настоящее  время  поиск  новых  источников  биологически  активных  веществ, 
создание на их основе экологически чистых, малотоксичных, высокоэффективных ле-
карственных  средств  широкого  спектра  действия,  является  актуальной  проблемой. 
Среди  большого  разнообразия  лекарственных  растений  отечественной  флоры  несо-
мненный интерес представляет растение рода пиона, а именно пион уклоняющийся.  
Целью  наших  исследований  явилось  выявление  влажности  и  зольности  путем 
исследования сырья – корней пиона уклоняющегося.    
Методы исследования. Для определения содержания общей золы, золы нерас-
творимой  в 10% кислоте хлористоводородной, влажности использовали методики ГФ 
XI издания [3, 4].   
Нами проведено определение влажности и зольности исследуемых корней пиона 
уклоняющегося.  Под  влагой  сырья  понимают  потерю  в  массе  сырья  за  счет 
гигроскопической влаги и летучих веществ, которую обнаруживают при высушивания 
сырья до постоянной массы.       
Содержание  влаги  в  лекарственном  растительном  сырье  служит  одним  из 
числовых  показателей,  характеризирующих  его  доброкачественность,  лекарственное 
растительное  сырье  не  должно  содержать  влаги  выше  допустимых  норм  так  как  при 
повышенной влажности при хранении создаются условия, способствующие снижению 

 
240 
его качества. Для большинства видов лекарственного растительного сырья допустимый 
предел влажности составляет 12-15%.    
Золой  растительного  сырья  называют  остаток  неорганических  веществ, 
получаемый  после  сжигания  сырья  и  последующего  прокаливания  остатка  до 
постоянной массы.  
Зола  растений  (общая  зола)  состоит  из  смеси  различных  неорганических 
веществ,  находящихся  в  самом  растении,  и  минеральных  примесей  (земля,  песок, 
камешки, пыль) которые могут попасть в сырье при сборе и сушке. Количество золы в 
растительном сырье колеблется в определенных пределах и зависит как от специфики 
самого сырья, так и способа его сбора и условий сушки.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Рисунок 1 – Динамика веса бюксов за время исследования (определение влажности)  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Рисунок 2 – Динамика веса тигелей за время исследования (определение зольности) 
 
 
Таблица 1 – Данные, используемые для исследования 

жүктеу/скачать 5,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: