Kipri3y  керек, мынаны ю рпзбеу керек деген  eni6ip

Эдеби сын тарихы
269
ендеше кайта каралатын еш то1мнщ жоктыгы им ге мэл1м емес... Макала авторы осы кунп 
казак совет эдебиетгану гылымыньщ табыстарын к¥нсыз шимай деп багалайды... Ол эде­
биеттщ идеялылыгын жокка шыгарып, оньщ саясаттан тыс болуын уагыздайды. Керкем 
эдебиеттщ идеялылыгы дегещц кубыжык етш керсетпек болады... Р.Берд
1
баев еткен заман- 
нан калган мараны эдш зертгеп багалаудыц орнына оньщ бэрш эдебиетгщ «алтын корында» 
усынады. Ол заманда устем тап тудырган, солардьщ муддесш жырлаган эдебиет те болганын 
Р.Берд1баев бшмей ме? Ендеше, эр шыгармага маркстк-лениндк гылым тургысынан бага 
беруге ол неге карсы» («Социалиспк Казакстан», 1957, 5 акпан) - деп, авторды саяси, гылы­
ми эдюнамалык жагынан сауатсыз деп багалады. Осы макаланы жариялаган «Эдебиет жэне 
искусство» журналыньщ редакторы З.Кабдолов пен «Кекшетау правдасы» газетшщ редакторы 
в.Оспанов «Саяси кате, гылыми непзсчз бул макаланы жариялап, эдебиет тарихын зерттеу 
мэселесшде партияньщ саясатынан ауыткушылыкка жол берген» деп айыпталды. Осыдан ке- 
шн Р.Берд1баевтын «саяси кате, гылыми н еп заз» макаласын жариялаганы ушш «Кекшетау 
правдасы» газетт редакторынын да м эселеа каралып, «саяси сауатсыздыгы ушш» кызмет 
орнынан босатылды.
«¥шкары пшрлер, елеущ кателер» атты «Казак эдебиепнде» редакция атьшан жариялан­
ган макала да Р.Берд1баевтыц саяси кател!ктерш эшкерелеуге едэу1р орын бершдк «Казак 
эдебиеп тарихыныц кейб!р мэселелерЬ) деген макаласында Р.Берд1баев «кез келген зерт- 
теулердщ курдел1 бел1м1 совет мемлекетш, оныц басшысьш мактауга арналатьш. Осьшьщ ез1 
аскан терц ойлыльщ болып саналатын» - деп сэуегисидь Бул пш рдщ саяси кате екещцгш 
дэлелдеп жатудыц кажет1 жок. Тагы да «В.И.Ленин кагидаларын эдебиетке бас жок, кез жок 
колдана берушшк те болды» - деп согады. Осы макалада ол озык ойлы керкем дк шындык­
тыц шебер улпсш жасаган орыс эдебиетшщ эсерш жукалап, жокка шыгаруга дешн барады» 
(«Казак эдебиеп», 1957, 8 акпан).
Осы макалада Р.Берд1баевпен 6ipre М.Каратаев, Э.Нарымбетов те ез пшрлершде шын- 
дыкты аркау еггкендт ушш сынга альшады. М.Каратаев сыншы ретшде казак совет эдебиетшщ 
елеул1 жепстйсгерш кермейд1, оларга дурыс бага бермей келед1 деп кшэланса, Э.Нарымбетов 
«Гылым жэне бурмалаушьшык» атты макаласында казак эдебиеп туралы келемд! зерттеу ш- 
деп кемшшктерш керсету!мен «Н.С.Смирнованыц беделш Tycipin, абыройына дак келйр- 
ген» деп айыпталды. Сондагы галымныц беделш rycipfli деген сездер - «Смирнова казактыц 
эдеби, халыктык т ш н бшмейдь 
TinTi 
бшмей турып, керкем шыгарманыц касиетш тану, 
айыру, талдау мумкш емес кой».
«Жьшымыктын» эсер
1
мен жандана бастаган казак эдеби ой-пшршщ улттык жаца epicrepre 
шыга бастауы компартия идеологтарыныц кырагы бакьшауьшда болды. Советтк патриотизм 
мен пролетарлык интернационализм приннциптерш мэдениет саласында басшылыкка алып 
отырган компартия баспасез бетщце айтылып жаткан не 6ip пайдалы пшрлерге кулак аспак 
тугш, ескш к атаулыга урке карады. Когамныц элеуметтк, рухани кажеттшктершен акпарат 
айдынында eMipre жол таба бастаган жацаша oft-nkipnepfli колдау орнына оларга кайтсек 
тоскауьш коямыз деп, токгату максатымен эрекетгер жасалып жатгы. Казакстан Компартиясы 
Орталык Комитетшщ идеология ж енш деп хатшысы Н.Жандшдиннщ «Откен дэу!рдщ мэ­
дени мурасын сын кез1мен игеру мэселелерше» («Жулдыз», 1957, №5), ТЖангелдиннщ «¥лт 
мэдениетш еркендетудщ кейб1р мэселелер1 туралы» («Казакстан коммунист, 1957, №7), 
«Откен дэу1рдщ мэдени мурасын сын кез1мен игеру мэселесше» («Жулдыз», 1957, №5) атты 
макалаларында эдебиетгану гылымына таптык принцип тургысынан катац талаптар койган; 
«жеке адамга табынушылыкты эшкерелеудЬ) калкан етш, маркстлк-лениндк ш м нщ eKi тур- 
зп
мэдениет (устем таптык жэне пролетариаттык), эдебиеттщ таптыгы, партиялыгы туралы 
Heri3ri 
кагидалары шецбершен шыгып кетуге болмайтындыгын кайта-кайта ескертп. Казак 
халкьшьщ рухани-мэдени ем1рше жолбасшылык жасауга тш сп партияньщ Орталык Комитеп- 
нщ идеологиялык хатшысьшьщ домбыраньщ кереп жок, ойткеш ол есю феодалдык заманньщ 
музыкалык аспабы, 
erri 
колмен жеу, надандыктыц, м эдени етаздктщ б е л п а деп, муныц 
езш букш идеологиялык тэрбие, упт-насихат жумыстарыньщ басты М1ндет1, езеп ретшде 
жария еткеш де осы туе болатын. Осыган карамастан, «Казак эдебиетЬ> газет1 (редакторы 
С.Мэуленов) казактыц улттык муддесш эдебиет пен мэдениет, тш саласында коргап калуда 
кыруар ецбек аш рдь Осындай ецбектер1 ушш бил ж басындагылар редакция ужымына алгыс

270

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: