Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| epTericbiMaK,
e r ip k елец, жумбак, жацылтпаш, бас катыргыш турлерш аныктаган. Мундагы ертепсымак деп отырганы - оку-эцпмелер. Ауыз эдебеитшщ баска да турлер1 осындай ретпен жуйеленш, жанрлык ерекшелктер1 айкынд алган. «Эдебиет таньгщьпнта» казак жазба эдебитенщ тарихы е й кезецге - «дшдар дэу1р», «дш- мар дэу!рге» белшген. Дшдер дэу1рге араб, парсы улпсш деп дши багыттагы эдебиетп, дш- мар дэу1рге орыс эдебиетшен енеге ала бастаган кезден бергйп жаткызган. Казак эдебиетшщ дамуындагы Абайдан кеш нп кезецщ «сындар дэу 1 р» деп атап, оны «казак эдебиетш щ асылдануына, 9cipece acepi куш и болган Абай сездер}, Абай асыл сездщ нускаларын айкын- дап керсеткеншц устше аз да болса асыл сез сипатгарын айтып та журтты хабардар кылды» (сонда, 277-278 беттер) - деп сипаттайды. Абайдан кешнп эдеби дамуды эцпмелегенде оныц турлер1не де токталады. Мундагы ж1ктеулер де непзшен бугшп эдеби жанрларга сэйкес ке- ледь Мысалы, Ахац «улы эцпме», «узак эцпме», «усак эцпме» десе, 6i3 роман, повесть, эцпме деп журм1з. Сол сиякты Ахацныц электешс, азаптаныс, эурелешс дeгeндepi де - бупнп драма, трагедия, комедия жанрлары. Сонымен А.Байтурсынов «Эдебиет таньгткышы» аркылы казак эдебиеттану гылымыныц 1ргетасын берк калады. Нактылацкырап айтар болсак, 6ipiHmifleH алгаш рет казак эдебиетш теориялык жагынан непздеп, гылыми тургыдан тусйщрд1. Ахацныц улттык эдеби топырактыц табигатына орай айткан кисындарыныц ешкайсысы куш бугш де езш щ мацызын жойган жок. Екшпвден, казак эдебиетшщ тарихын туцгыш рет кезендерге белш, оны дэу1рлеудщ е зш д к принциптерш усынды. Мунда казак эдебиетшщ тарихындагы кернекп екшдершщ шыгармалары алгаш рет гылыми айналымга тусш, багаланды. Уиинннден, казак фольклортану гылымыныц непзш калап, кабыргасын кетердь Ауыз эдебиетшщ езш д к сипаттарын ащ ын- дап, сала салага белш, inrrefi жуйелеп, оныц н еп зп жанрлык турлерш аньщтады. Корыта айтканда, казак эдебиетшщ калыптасуында алашшыл эдебиет екшдер1 аса ма цызды роль аткарса, эдеби сынныц дамуына да соншалыкты ецбек ащ рщ . Эдебиеттщ сез eHepi ретшде сыр-сыйпатын, казак эдебиетшщ ултсъщ даму ерекшелжгерш дурыс саралаган сыни макалалар ез кезшдеп эдеби процесте жетеюш n k ip re айналганымен де кер заманныц керегар келещпзд1ктер1 салдарынан узак жылдар бойы ем1рден кушпен шеттетшш келдк Ел1м1здщ егемендк алуымен 6ipre алашшыл ой-пшрлер де кайта жащъфып, рухани 6MipiMi3fliH кайнар кезшщ 6ipiHe айналып отыр. Алашшылдар nip туткан улттык рухпен сугарылган эдебиеттщ болашагы зор. Эйткеш казак eMip cypin турганда алашшыл рух аспандай бередь |